چشم بینای منابع آب ایران
رصد اطلاعاتی که بتواند زمینه مدیریت بهینه را رقم بزند، جزء لاینفک هر سازکاری است. نمی‌توان انتظار داشت مدیریت بدون بینایی رقم بخورد یا در فضایی تاریک بتوان مسأله را تشخیص داد و سپس اقدام به حل آن نمود.
با توجه به اهمیت رصد اطلاعات حوزه مدیریت، مدیریت منابع آب کشور نیز یکی از سرفصل‌هایی است که اقدام کردن در آن بدون توجه به اطلاعات آبی امکان‌پذیر نیست.
نکته مهم‌تر اینکه در حوزه آب به دلیل پیچیدگی بیشتر، علاوه بر رصد اطلاعات، تحلیل دقیق بر مبنای تخصص‌های گسترده از جمله اقلیم‌شناسی، هواشناسی، مدیریت منابع آب، کشاورزی و علوم دیگر باید در دستور کار قرار گیرد.
در این راستا، ایران جزو پیشرفته‌ترین کشورهای دنیا در زمینه رصد سامانه‌های اطلاعاتی پیشرفته است و در این زمینه علاوه بر استفاده از تجهیزات پیشرفته ثبت اطلاعات داخلی، از اطلاعات ابزارهای خارجی نظیر ماهواره‌ها نهایت استفاده را می‌کند.
با توجه به چالش‌های موجود و پیش رو در حوزه مدیریت منابع و مصارف آب، ضرورت انجام تحلیل‌های تلفیقی و جامع منابع و مصارف آب و انجام برنامه‌ریزی‌های جامع‌نگر بیش از پیش ضرورت پیدا کرده است.
ضــــــــرورت انــــجام چــــنیــــن برنامه‌ریزی‌هایی، دسترسی سریع مدیران بخش آب به آمار و اطلاعات صحیح است.
پیشرفت تکنولوژی و عصر تحول دیجیتال ابزارهای مناسبی را در اختیار صنعت قرار داده است و صنعت آب کشور نیز همسو با این تحول، زیرساخت‌های خود را بویژه در اطلاعات و داده‌ها بروزرسانی می‌کند. با توجه به تعدد سامانه‌ها و بانک‌های اطلاعاتی و عملیاتی در بخش آب و تولید آمار متنوع، ایجاد بستری برای انجام تحلیل‌های تلفیقی و انتشار نتایج تحلیل‌ها امری ضروری است.
شرکت مدیریت منابع آب ایران در قالب رصدخانه ملی آب، اقدام به توسعه سامانه‌های اطلاعاتی و نیز داشبوردهای آماری نموده است که این داشبوردها در سطوح مختلف کارشناسی و مدیریتی قابل استفاده می‌باشد. اما تجمیع این آمار در یک داشبورد ملی برای مدیران بخش آب اقدام مهمی است که در قالب «پیشخوان رصد منابع آب کشور» در حال پیگیری است.
رصد دقیق اطلاعات و تحلیل محتوای آب موضوعی است که در بسیاری از اسناد بالادستی نظیر قانون توزیع عادلانه آب، راهبردهای بلندمدت توسعه منابع آب کشور، سیاست‌های کلی نظام در چشم‌انداز 1404، قانون مدیریت خدمات کشوری، سیاست‌های کلی اصلاح الگوی مصرف ابلاغی مقام معظم رهبری و سند چشم‌انداز و برنامه راهبردی بلندمدت وزارت نیرو تا افق 1404 و برنامه وزارت نیرو در دولت سیزدهم عنوان شده است.
اطلاعات رصد منابع آب در یک پیشخوان جمع‌آوری شد
بر این مبنا پیشخوانی در کشور شکل گرفته که در آن رصد منابع آب کشور به صورت برخط در دستور کار قرار می‌گیرد.
«پیشخوان رصد منابع آب کشور» به عنوان بستری برای تحلیل و ارائه اطلاعات منابع آب کشور در حوزه بارش، مخازن سدها، آب‌های زیرزمینی، پارامترهای اقلیمی، نتایج آماربرداری سراسری و بیلان منابع آب می‌باشد که بر اساس داده‌های زمینی و ماهواره‌ای بروزرسانی می‌شود.
این پیشخوان به عنوان یکی از محورهای رصدخانه ملی آب می‌باشد. از آذر 1400 و طبق دستور وزیر محترم نیرو، ایجاد رصدخانه ملی آب در دستور کار قرار گرفت و تاکنون محصولات مختلفی در بخش سامانه‌های تحلیلی و داشبورد تولید شده است که به صورت تخصصی روی اقلام آماری مختلف عمل می‌نمایند. اما «پیشخوان رصد منابع آب کشور»، محفلی برای تجمیع کلیه اقلام آماری مورد نیاز کاربران بویژه در سطوح مدیریتی می‌باشد که تولید آن از اردیبهشت 1401 آغاز و طی 6 ماه به بهره‌برداری رسید.
اطلاعات موجود در داشبورد براساس انواع مختلف پارامترها، در بازه‌های زمانی مختلف بروزرسانی می‌گردد و بروزرسانی داشبورد از طریق یک موتور تحلیلگر اتوماتیک صورت می‌گیرد که در روی سرور شرکت مدیریت منابع آب طراحی شده است.
جزئیات مندرج در پیشخوان رصد منابع آب
اجزای این پیشخوان مرتبط با آمار بارش کشور، وضعیت مخازن سدها، آب‌های زیرزمینی، پیش‌بینی بارش، آمار پوشش برف، بررسی پارامترهای محیطی، شاخص منابع آب و همچنین بیلان منابع آب کشور دسته‌بندی می‌شود.
نکته قابل توجه اینکه این اطلاعات تنها به جغرافیای ایران ختم نشده و تمامی حوضه‌های آبریز مشترک با ایران نیز به صورت برخط رصد می‌شود.