تحریم‌های امریکا؛ عامل تضعیف جایگاه دلار
به گزارش «ایران اقتصادی» از وبگاه مارکتس اینسایدِر، عده‌ای از کارشناسان هشدار می‌دادند که استفاده از دلار به عنوان سلاح اقتصادی، جهانی شدن را معکوس و سازمان تجارت جهانی را نابود خواهد کرد. امروز با افزایش قدرت دلارزدایی، این تهدید، شکلی واقعی‌تر به خود گرفته است.
تمایل واشنگتن به استفاده از دلار به عنوان یک سلاح اقتصادی، کشورهای چین و برزیل را به وحشت انداخته و به کارزاری بی‌سابقه برای پایین کشیدن دلار از تخت سلطنت منجر شده است.
اما آنچه «دلارزدایی» نامیده می‌شود، برای همه تعجب‌آور نیست. برخی از کارشناسان، از سال‌ها پیش درباره آن هشدار داده‌اند.
جولیوس سِن (Julius Sen)، کارشناس اقتصاد سیاسی، در گزارشی که در سال 2019 از سوی مدرسه علوم اقتصادی و سیاسی لندن منتشر شد، روشی را بررسی کرد که دولت دونالد ترامپ با لغو توافق هسته‌ای ایران که در سال 2015 امضا شد، دلار را به یک سلاح اقتصادی تبدیل کرد.
در آن زمان، امریکا به دلیل ناتوانی در محدود کردن برنامه هسته‌ای تهران، تحریم‌هایی علیه ایران اعمال کرد که ایجاد محدودیت در استفاده این کشور از دلار امریکا از آن جمله بود.
اصطلاح «استفاده به عنوان سلاح» نیز مناسب است؛ زیرا توضیح می‌دهد چگونه یک تسهیلات نسبتاً خنثی اما ضروری یعنی دلار و نظام پرداخت همراه آن، به سلاح قدرتمند یک کشور عضو سازمان ملل متحد علیه یک کشور دیگر عضو آن، تبدیل شده است.
سن در این گزارش بیان کرد، استفاده از دلار به عنوان سلاح، شکلی از تهاجم به سرزمین‌های دیگر است که شاید در گذشته در این مقیاس دیده نشده است.
سن گفت که استفاده امریکا از ارز خود به عنوان ابزاری برای تهاجم اقتصادی ممکن است کشورهای دیگر را وادار کند تا «سازکارهایی برای مقابله» بیابند؛ از جمله تنوع بخشیدن به ذخایر خود، دور شدن از بدهی‌های مبتنی بر دلار و برقراری تعادل سرمایه و ارز. در سال 2023 دلارزدایی اهمیت یافته است. سال 2023 مانند برق و باد می‌گذرد و برخی از غوغاهای اخیر در سراسر جهان ارز و چشم‌انداز پولی به طور چشمگیری با پیش‌بینی‌های سن مطابقت دارد.
در حال حاضر، جهان شاهد نمونه‌های بیشتری از استفاده از دلار به عنوان سلاح بوده است؛ جنگ روسیه با اوکراین، جدیدترین نمونه‌ای است که در آن، همین رویه به کار گرفته شده است.
امریکا مانع دسترسی روسیه به 600 میلیارد دلار از ذخایر خود شده ضمن اینکه این کشور را از نظام بانکی بین‌المللی سوئیفت بیرون رانده و با این روش، بیش از هر زمان دیگری از دلار خود برای عملکرد تهاجمی استفاده کرده است.
اما واکنش‌ها به این رفتارهای تهاجمی در حال شکل‌گیری است؛ کشورهای گوناگون، از چین گرفته تا هند و برزیل، در حال تلاش به منظور یافتن جایگزینی برای دلار برای تجارت و سرمایه‌گذاری هستند.
کشورهای عضو بریکس از ارزی با پشتوانه طلا صحبت می‌کنند؛ حتی امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، از اروپا خواسته است تا وابستگی خود را به «دلار امریکا» کاهش دهند. مجموعه این تلاش‌ها به عنوان «دلارزدایی» شناخته شده است.
افراد نام‌آشنایی مانند ایلان ماسک، مدیرعامل تسلا، نیز درباره استفاده از دلار با توجه به سرعت گرفتن جنبش دلارزدایی هشدار داده‌اند. ماسک گفته است: اگر بیش از اندازه، از دلار به عنوان سلاح استفاده کنید، سایر کشورها دیگر از آن استفاده نخواهند کرد.
«واژگونی کامل» ادغام در اقتصاد جهانی
تحلیل سن در سال 2019 فقط درباره دلارزدایی نبود؛ وی همچنین پیش‌بینی‌های ناگواری درخصوص عواقب استفاده از دلار به عنوان سلاح اقتصادی، در بلندمدت و عواقب آن داشت.
بنا بر پیش‌بینی سن، همه این مسائل ممکن است هزینه‌ای هنگفت برای اقتصاد جهانی به همراه داشته باشد و به «واژگونی کامل ادغام در اقتصاد جهانی» منجر شود.
وی گفت: اگر کشورها احساس کنند که باید از خود دفاع کنند و سازکارهایی برای مقابله بیابند، ممکن است نظام جهانی به‌سرعت متلاشی شود؛ زیرا کشورها تلاش می‌کنند از خود در برابر فروپاشی نظام جهانی، که یک نظام نهادی و عملیاتی را فراهم کرده است که تجارت جهانی، سرمایه‌گذاری، امور مالی و پرداخت‌ها به طور عمده به آن وابسته هستند، محافظت کنند.