حمایت از بازار سهام با انتشار اوراق تبعی
صندوق توسعه بازار سرمایه در نظر دارد با فروش اوراق تبعی با نرخ بهره 25 درصد سالانه از منابع سایر صندوق‌ها تأمین مالی کند
هرجا که بازار سهام نزولی می‌شود بحث از حمایت با منابع خود مردم پیش می‌آید.
در این رابطه از سال 1399 شاهد بودیم که بخش قابل توجهی از منابع صندوق توسعه و خود شرکت‌ها برای حمایت از قیمت سهام وارد بازار شد.
منابعی که در همان زمان بخش مولد اقتصاد به شدت به آن احتیاج داشت و نه تنها گرهی از بازار سرمایه باز نکرد بلکه گره‌های موجود در صنایع بزرگ ایران را کورتر کرد.
در آن زمان علی‌رغم ایجاد شرایطی برای انتقال بخشی از منابع صندوق توسعه ملی به صندوق توسعه بازار سرمایه، مدیران سازمان بورس از شرکت‌های پالایشگاهی خواسته بودند مبالغ هنگفتی را صرف خرید سهام خود کنند.
اقدامی که در صورت‌های مالی و مجامع سال 1400 آنها مشکل‌ساز شد و وضعیت نقدینگی و سرمایه در گردش را نیز برای آنها وخیم‌تر کرد.
اقدام به حمایت از قیمت سهام در بازار از طرف تزریق سرمایه‌های بخش مولد در حالی است که برخی تحقیقات نشان داده که این روند در نهایت منجر به خروج بیشتر پول از اقتصاد، کوچک شدن بخش واقعی و بزرگ‌تر شدن بازارهای سوداگرانه می‌شود.
خوشبختانه در دولت سیزدهم شاهد آن بودیم که تفکر حمایت‌گرایانه از طریق انتقال پول به بازار تا حدودی تعدیل شده و مدیران سعی کرده‌اند با روش‌های دیگری در زمان‌های لازم به کمک بازار بشتابند.
اما به نظر می‌رسد این رویه غلط که می‌توان با انتقال پول بیشتر به بازار سرمایه از آن حمایت کرد، در روزهای اخیر بار دیگر در حال تقویت شدن است.
در ادامه انجام چنین اقدامات حمایتگرایانه‌ای در چند روز گذشته خبری مبنی بر انتشار 5هزار میلیارد تومان اوراق تبعی از نوع تأمین مالی در بازار توسط صندوق توسعه بازار سرمایه منتشر شد که بر این اساس مدیرعامل صندوق توسعه بازار سرمایه اعلام کرده بود: سال گذشته نیز ۲ همت اوراق تبعی از نوع تأمین مالی برای حمایت از بازار توسط این صندوق منتشر شد. با توجه به اعلام چنین خبری، جزئیات دقیق این حمایت صندوق توسعه از بازار سهام در هاله‌ای از ابهام قرار داشت که در این زمینه «قادر معصومی خانقاه» با اشاره به جزئیات اوراق تبعی که قرار است در شرکت بورس تهران منتشر شود، گفت: اوراق تبعی از نوع تأمین مالی بوده و مبلغ آن معادل ۵۰ هزار میلیارد ریال (پنج همت) است که این اوراق با سررسیدهای ۳، ۶، ۹ و ۱۲ ماهه و نرخ بازگشت ۲۵ درصد سالانه منتشر می‌شود.
وی در گفت‌و‌گو با ایرنا اظهار داشت: حدود ۲ همت از این اوراق روز سه‌شنبه (۲۸ تیر ماه) توسط شرکت بورس اوراق بهادار تهران آگهی شد و از روز شنبه آماده فروش شده است.
معصومی خانقاه ادامه داد: همچنین حدود یک همت هم روز چهارشنبه آگهی شد، بنابراین از امروز (یکشنبه) آماده فروش خواهند شد، مابقی هم تا آخر هفته جاری آگهی می‌شوند و به مرور به فروش خواهند رسید.
مدیرعامل صندوق توسعه بازار ادامه داد: همه صندوق‌های سرمایه‌گذاری، طبق آگهی مندرج در سایت شرکت بورس اوراق بهادار تهران مجاز به خرید و نگهداری اوراق مذکور تا سررسید هستند.
وی تأکید کرد: امیدواریم تنوع سهام پایه انتشار اوراق و همچنین تنوع سررسید این اوراق بتواند نظر صندوق‌های سرمایه‌گذاری فعال در بازار را جلب کند.
معصومی خانقاه در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه این اقدام تا چه میزان می‌تواند در کاهش نوسان بازار و بهبود روند معاملات تأثیرگذار باشد، گفت: به‌صورت مستقیم شاید نتوان ارتباط یا تناظر یک به یک بین این اقدام و نوسانات بازار و بهبود روند معاملات را برقرار کرد اما به‌دلیل افزایش قدرت حمایت صندوق و همچنین عدم نیاز به تأمین نقدینگی از بازار برای پرداخت تعهدات صندوق بابت اوراق منتشر شده سال قبل و همچنین تعهدات سنوات قبل صندوق در قبال شرکت‌های کارگزاری (در صورت موافقت و ابلاغ از طرف سازمان بورس و اوراق بهادار) می‌تواند سیگنال مثبتی برای فعالان بازار مخابره کند.
با توجه به این توضیحات مدیر عامل صندوق توسعه بازار سرمایه، به نظر می‌رسد صندوق سعی دارد از طریق انتشار اوراق با نرخ بهره 25 درصدی، پول را از صندوق‌های سرمایه‌گذاری دریافت کند تا از این منابع برای حمایت از بازار استفاده کند. همچنین قرار است از طریق این منابع بخشی از تعهدات سال گذشته صندوق به کارگزاری‌ها نیز پرداخت شود.
این موضوع باعث می‌شود که صندوق برای انجام امور خود نیاز به فروش سهام و تأمین مالی از بازار نداشته باشد و از این منبع شاهد فشار عرضه در بازار نباشیم.
هرچند این رویه در نگاه اول حرکتی مثبت برای معاملات جاری بازار تلقی می‌شود اما صندوق با ایجاد تعهد بازپرداخت نرخ بهره برای اوراقی به ارزش 5 هزار میلیارد تومان، آینده بازار و فعالیت‌های خود را با ریسک بسیار بالایی رو‌به‌رو خواهد کرد. باید توجه داشت ایجاد تعهدات بازپرداخت بهره آن هم با ارقام بالا می‌تواند یک شرایط بحرانی را در آینده برای بازار به وجود بیاورد. در واقع می‌توان گفت، صندوق امیدوار است بتواند تا زمان سررسید اوراق، سهام در دست خود را با بیش از 25 درصد بازدهی به فروش برساند و اصل و سود مبالغ تعهد شده را بازپس دهد. موضوعی که در حال حاضر محقق نشده و فروش اوراق جدید از طرف صندوق نشان می‌دهد منابع لازم برای تسویه تعهدات قبلی موجود نمی‌باشد. از این‌رو لازم است مدیران تصمیم‌ساز و ناظران بازار و صندوق از همین امروز ریسک‌های عملکرد خود را ببینند و نسبت به تبعات آن مطلع شوند.