ذخایر ارزی بانک مرکزی؛ قربانی سیاست انتخاباتی حسن روحانی
روز گذشته آماری از میزان مداخلات ارزی بانک مرکزی در یک دهه اخیر منتشر شد. در بانک مرکزی و گروه‌های اقتصادی رسانه‌ها، به ارزی که بانک مرکزی با هدف کنترل قیمت ارز به بازار آزاد تزریق می‌کند، «ارز مداخله‌ای» می‌گویند.
این میزان ارز عموماً به صورت غیررسمی یا توسط صرافی‌ها به متقاضیان فروخته می‌شود و هدف بانک مرکزی در دوره‌های مختلف، جلوگیری از ایجاد التهاب در بازار آزاد ارز بوده است.
با این حال، آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد که در سال‌های 1395 و 1396 حجم بشدت بالا و عجیبی ارز به بازار غیررسمی تزریق شده است؛ یعنی در این دو سال مجموعاً 30 میلیارد دلار ارز به بازار غیررسمی سرازیر شده که طبیعی است نصیب دلالان، قاچاقچیان، سوداگران و مصارف خرد و شخصی شده است.
به عبارتی بانک مرکزی در آن دو سال، 30 میلیارد دلار از ذخایر ارزی خود را برای مصارف غیرضروری و احیاناً غیرقانونی همچون قاچاق به باد داده است. شاید اگر کشور همچون دهه هشتاد، سالانه نزدیک به 100 میلیارد دلار درآمد نفتی داشت، تزریق 20 تا 30 میلیارد دلار به بازار غیررسمی جای توجیه داشت اما وقتی از سال 1395 با پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری امریکا، خروج این کشور از برجام قطعی بود، دولت باید به فکر بازگشت تحریم‌ها می‌بود و از حراج زدن به ذخایر ارزی بانک مرکزی خودداری می‌کرد.
اما به نظر می‌رسد که بانک مرکزی در آن مقطع برای حمایت از حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری سال 1396، چوب حراج به ذخایر ارزی خود زد و در حالی در آن دو سال 30 میلیارد دلار ارز را در بازار مداخله‌ای تزریق کرد که از سال 1397 برای دسترسی به ارقام بسیار کمتر از آن، هم دچار مشکلات عدیده‌ای شد.
مجموع درآمد صادرات نفت و گاز دولت دوازدهم در دو سال 1398 و 1399 حدود 20 میلیارد دلار بود و قطعاً در آن زمان باید افسوس حراج 30 میلیارد دلار دو سال 1395 و 1396 را می‌خورد. کمبود درآمدهای ارزی از سال 1397 به بعد، کشور را دچار مشکلات زیادی کرد و قیمت ارز هم در بازار هفت، هشت برابر شد و بالاترین تورم تاریخ 80 سال اخیر را به مردم ایران تحمیل کرد.
در واقع می‌توان گفت در ماجرای تزریق 30 میلیارد دلار ارز مداخله‌ای در سال‌های 1395 و 1396 توسط بانک مرکزی، اقتصاد قربانی سیاست انتخاباتی حسن روحانی شد. قطعاً مدیریت وقت بانک مرکزی در این ماجرا مقصر است که ذخایر استراتژیک ارزی کشور را صرف اهداف انتخاباتی کرده است.