پایانه‌های نفتی ایران در شرایط تحریمی خوش درخشید
در شرایط نرمال که تحریم‌ها وجود نداشت پایانه‌های صادراتی ایران در خاورمیانه در جایگاه دوم منطقه قرار داشت و عمده رقیب‌مان عربستان بود
مجید میرزاحیدری
خبرنگار
شرکت پایانه‌های نفتی ایران در سال 77 تأسیس شده و در سال 87 نام شرکت از پایانه‌های صادرات مواد نفتی به شرکت پایانه‌های نفتی ایران تغییر کرد. این شرکت بیشتر بر انجام عملیات ایجاد و تکمیل تأسیسات و پایانه‌های نفتی جهت انجام عملیات صادرات و واردات مواد نفتی و ارائه خدمات سوآپ نفت خام و فرآورده‌های نفتی و ارائه خدمات راهنمایی و پهلودهی به کشتی‌ها در تمامی پایانه‌های نفتی کشور متمرکز است. حوزه فعالیت این شرکت بیشتر در جزیره خارگ، بنادر صادراتی ماهشهر، عسلویه و بهشهر(نکا) است.
«ایران اقتصادی» با عباس غریبی، مدیریت عامل شرکت پایانه‌های نفتی ایران گفت‌وگویی انجام داده که از نظرتان می‌گذرد؛
برای مقدمه شرکت پایانه‌های نفتی ایران را بیشتر معرفی بفرمایید.
این شرکت به‌عنوان یک شرکت فنی و عملیاتی، فعالیتی را در صنعت نفت انجام می‌دهد که بسیار فنی و تخصصی بوده و نقش مهمی در اقتصاد و تداوم بالندگی اقتصاد کشور برعهده دارد.
در واقع، شرکت پایانه‌های نفتی ایران در خط مقدم جبهه اقتصادی کشور قرار دارد و همکاران در شرایط تحریمی هم اکنون، خوش درخشیده‌اند و مأموریت اصلی شرکت را که دریافت، ذخیره‌سازی، اندازه‌گیری، صادرات نفت‌خام و میعانات گازی کشور است در گستره خلیج‌فارس و دریای عمان به‌صورت جهادی، با رعایت استانداردها، سلامت و ایمن به خوبی انجام می‌دهند.
سال گذشته برای شرکت پایانه‌های نفتی ایران چگونه بود؟
این سال برای شرکت سال خوبی بود زیرا منجر به تصویب اعتباراتی برای طرح‌های مختلف بوده که از جمله آنها می‌توان به سیستم اطفای حریق با 1800 میلیارد تومان اشاره کرد که اختصاص هم داده شد.
درعین حال، مصوبه‌ای برای احداث مخزن ذخیره‌سازی 4.2 میلیون بشکه‌ای نیز تصویب شد.
افزودن 4 شناور استیجاری به ناوگان این شرکت، خرید یدک‌کش‌های جدید و تکمیل سیستم آتش‌نشانی 10 مخزن در خارگ از دیگر اقداماتی بود که با هدف ایمن‌سازی خارگ صورت گرفت.
در کل اعتبار مورد نیاز و برآوردی برای راه‌اندازی تجارت بانکرینگ، اعلام سیستم اطفای حریق و تعمیرات اساسی اسکله غربی، 4 هزار میلیارد تومان بوده که برای سیستم اطفای حریق 1800 میلیاردتومان در حال مصوب شدن است.
یکی از سیاست‌های خوب وزارت نفت همکاری شرکت‌های تابعه با دانش‌بنیان‌ها است. شرکت پایانه‌های نفتی ایران در این خصوص چه کرده است؟
شرکت پایانه‌های نفتی ایران با شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی یک قرارداد و پنج تفاهمنامه همکاری امضا کرده که این قرارداد و تفاهمنامه‌ها به‌منظور داخلی‌سازی ساخت قطعات یا انتقال فناوری امضا شده‌اند.
یکی از این تفاهمنامه‌ها با شرکت مهندسی و ابزار دقیق «رایا انرژی» به‌عنوان نماینده شرکت ترنسنفت روسیه با هدف انتقال فناوری و در پنج رشته مختلف امضا شد که این پنج رشته شامل بازرسی‌های خطوط لوله، نشت‌یابی خط لوله، رسوب‌زدایی مخازن نفتی و... می‌شود، همچنین یک قرارداد انتقال دانش با دانشگاه آزاد اسلامی نیز امضا شد.
یکی از تفاهمنامه‌ها نیز درباره استقرار مدیریت دانش امضا شده که هیأت دولت در سال‌های گذشته دستورعملی درباره لزوم استقرار مدیریت دانش در شرکت‌های دولتی و خصوصی را ابلاغ کرد.
شرکت پایانه‌های نفتی اقدامات خود در این باره را از سال ۱۳۹۸ آغاز کرده و اکنون برای طرح توسعه استقرار مدیریت دانش، تفاهمنامه‌ای با شرکت دانش‌بنیان «مشاور و توسعه آینده» امضا کرده است.
تفاهمنامه‌های ساخت حوض‌های شناور انتقال میعانات گازی با شرکت تکنوماشین از دیگر تفاهمنامه‌هایی بود که در حاشیه نخستین روز نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی امضا شد.
شکی نیست که رویکرد شرکت پایانه‌های نفتی توجه به ساخت داخل بوده است. در این زمینه توانستیم ۹۹ درصد ساخت سیستم‌های اندازه‌گیری نفت‌خام که ساخت کشورهای اروپا و امریکا بود را داخلی کنیم.
همچنین ساخت دیگر قطعات بازوهای بارگیری را که به لحاظ فناوری ویژه هستند و به‌طور عمده ساخت امریکا و فرانسه بودند،قرار است بومی‌سازی کنیم.
این رویکرد همچنان ادامه دارد و رابطه شرکت پایانه‌های نفتی با دانشگاه‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان، جهاد دانشگاهی و… برای استفاده از توان آنها ادامه‌دار خواهد بود تا به فرمایش رهبر معظم انقلاب درباره اقتصاد مقاومتی توجه داشته باشیم.
یکی از دغدغه‌های زیست‌محیطی صنعت نفت در جزیره خارگ، حوضچه‌های نفت‌گیر با عمر بیش از ۴۰ سال است که انباشت نفت‌خام و سلج‌های نفت در آنها انجام می‌شد.
از آنجایی که یکی از تأکیدهای محسن خجسته‌مهر، معاون وزیر و مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران، در صنایع نفت و گاز توجه به مسائل زیست محیطی و جلوگیری از آلودگی محیط زیست است، تصمیم گرفته شد با کمک و توان شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی نسبت به پاکسازی حوضچه‌های نفتی از سلج و تصفیه پساب‌های نفتی اقدام شود.
بنابراین نتایج این طرح پژوهشی الگویی برای سایر مناطق نفتی برای به حداقل رسیدن میزان آلایندگی‌ها خواهد شد.
یکی از اقدامات مهم این شرکت تمرکز بر پایانه جاسک بوده؛ از آخرین تحولات در این زمینه بفرمایید.
پایانه نفتی جاسک به‌عنوان طرحی ملی و راهبردی با مدیریت دولت و راهبری شرکت ملی نفت ایران در دریای عمان، تضمین استمرار صادرات نفت خام، تمرکززدایی در حوزه صادرات مواد نفتی، افزایش قدرت چانه‌زنی و اشتغالزایی را به‌همراه دارد.
همچنین شرکت پایانه‌های نفتی ایران به‌عنوان شرکتی عملیاتی، تخصصی و حرفه‌ای در حوزه‌های دریافت، ذخیره‌سازی، اندازه‌گیری، عملیات صادرات و واردات نفت، میعانات گازی و خدمات دریایی فعالیت دارد.
این شرکت با توان عملیاتی و تجربه و تخصص کارکنان حرفه‌ای خود قادر به انجام عملیات پهلودهی و جداسازی نفتکش‌های عظیم در سرتاسر خلیج فارس و دریای عمان به‌منظور انجام صادرات نفت و میعانات گازی کشور بر اساس سیاست‌های اعلامی مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران و امور بین‌الملل با نظارت اداره کل نظارت بر صادرات وزارت نفت بدون هیچ‌گونه وقفه‌ای مأموریت‌های ابلاغی را انجام می‌دهد.
ایران به‌دلیل قرار گرفتن در منطقه راهبردی خاورمیانه همیشه به‌عنوان شاهراه تولید و تقسیم انرژی در دنیا مطرح بوده است.
وزارت نفت در دریای عمان و پایانه صادراتی جاسک به‌خوبی از این ظرفیت بالقوه ژئوپلیتیکی برای صادرات نفت از کوتاه‌ترین مسیر برای تحویل محموله به مشتریان استفاده بهینه می‌کند.
بنابراین پایانه نفتی جاسک به‌عنوان پشتیبانی مطمئن برای پایانه‌های موجود، توان تضمین استمرار صادرات نفت‌خام، کاهش هزینه‌های مشتریان، افزایش قدرت چانه‌زنی و اشتغالزایی را به‌همراه خواهد داشت که فاز نخست پایانه نفتی صادراتی جاسک در سال ۱۴۰۲ به بهره‌برداری خواهد رسید. این پایانه در فاز نخست توانایی ذخیره‌سازی ۱۰ میلیون بشکه نفت را دارد، همچنین سه بارانداز شناور واقع در این پایانه توان صادرات عملیاتی روزانه ۳ میلیون بشکه نفت را دارد که با راه‌اندازی این پایانه در عمل صادرات نفت کشور از خلیج‌فارس خارج و به سواحل عمان منتقل می‌شود.
در واقع این پایانه در سه مرحله تکمیل خواهد شد و در مجموع ظرفیت ذخیره‌سازی ۳۰ میلیون بشکه نفت را خواهد داشت.
همان‌طور که در زمان جنگ به دشمن اجازه ندادیم صادرات نفت را قطع کند، در دوران تحریم نیز مأموریت صادرات به‌نحو شایسته انجام شد که طبق آمار صادرات نفت‌خام در دولت سیزدهم صددرصد افزایش داشته است.
شرکت پایانه‌های نفتی متولی صادرات نفت‌خام و میعانات گازی بوده که در این راستا این شرکت دارای پنج منطقه عملیاتی است که سه منطقه در حال فعالیت هستند و فعالیت دو منطقه دیگر در آینده نزدیک آغاز خواهد شد. در حال حاضر پایانه نفتی خارگ، بزرگترین پایانه نفتی کشور به شمار می‌رود که ۹۵ درصد صادرات نفت‌خام کشور از این پایانه نفتی انجام می‌شود. همچنین توان عملیاتی این پایانه صادرات ۷ میلیون بشکه نفت‌خام در روز است. پایانه میعانات گازی پارس جنوبی یکی دیگر از پایانه‌های مهم بوده که این پایانه نیز از دو بخش تشکیل شده و وظیفه صادرات صددرصدی میعانات گازی را به‌عهده دارد.
این پایانه با چهار گوی شناور توانایی صادرات روزانه ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه میعانات گازی را دارد.
سومین پایانه، پایانه نکا است که عملیات سوآپ در این پایانه انجام می‌شود.
در واقع این پایانه نفت‌خام، نفت کشورهای حوزه دریای خزر را دریافت می‌کند و معادل آن در خلیج فارس تحویل مشتریان می‌شود.
پایانه ماهشهر به‌عنوان چهارمین پایانه نفتی این شرکت مطرح بوده که این پایانه وظیفه جداسازی نفتکش‌های حامل محموله‌های فرآورده‌های نفتی را به‌عهده دارد.
درباره پایانه‌های نفتی شمال چه اقدامات تازه‌ای را آغاز کرده‌اید؟
پایانه‌های نفتی شمال به‌عنوان پایانه مهم و پشتیبان در فرایند ذخیره‌سازی و صادرات نفت خام و کمک به تکمیل زنجیره ارزش نفت و گاز کشور مطرح بوده که زیرساختهای اصلی این پایانه شامل پهلوگاهها، بازوهای بارگیری، خطوط لوله جریانی، مخازن ذخیره‌سازی و سامانه‌های اندازه‌گیری است که روزآمد بودن، چابکی و آمادگی تأسیسات پایانه‌ها در انجام مأموریت‌ها اهمیت بسیاری دارد.
در این راستا، تمرکز بر مأموریت اصلی شرکت پایانه‌های نفتی ایران و ایفای نقش شایسته در تکمیل و تداوم زنجیره ارزش شرکت ملی نفت ایران از مبانی اصلی این مجموعه است.
همچنین پروژه انجام تعمیرات اسکله پایانه نفتی شمال، پس از تأمین اعتبار و تشریفات قانونی مناقصه به پیمانکار واگذار شده است. با توجه به گزارش‌های بازرسی و لزوم تعمیرات این تأسیسات مهم، متخصصان اداره‌های نگهداری و تعمیرات شرح کار را تهیه و برآورد کردند و با هم‌افزایی مدیریت‌ها و اداره‌های ذی‌ربط، تشریفات مناقصه در دستور کار قرار گرفت و انتخاب پیمانکار پروژه انجام شد. شرح خدمات پروژه شامل غلاف‌گذاری و تقویت ستون‌های (پایل‌های) بارانداز (اسکله)، بلاست و رنگ‌آمیزی و اصلاح سیستم حفاظت کاتدی است.
یکی از اقدامات مهم تعمیرات اساسی در مخازن خارگ بود. در این راستا چه اتفاقات تازه‌ای صورت گرفته است؟
با هدف افزایش ظرفیت ذخیره‌سازی نفت خام، آغاز عملیات اجرایی و تکمیل تعمیرات اساسی مخزن یک میلیون بشکه‌ای در پایانه نفتی خارگ ابلاغ شد.
همچنین تعمیرات اساسی تأسیسات، اسکله‌ها و مخازن ذخیره‌سازی پایانه نفتی خارگ به‌عنوان بزرگترین پایانه صادرات نفت خام کشور، طبق برنامه زمان‌بندی در دستور کار است.
بدین ترتیب با توجه به برنامه افزایش ظرفیت ذخیره‌سازی، صادرات نفت خام و تعیین تکلیف پروژه‌های راکد و به سرویس آوردن مخازن در حال تعمیر، از لحاظ راهبردی برای شرکت اهمیت ویژه‌ای دارند و اتمام این پروژه‌ها به‌صورت ویژه رصد می‌شود.
به‌دنبال خودداری پیمانکار قبلی مجری تعمیرات مخزن یک میلیون بشکه‌ای شماره ۲۶ پایانه خارگ از ادامه کار، به‌دلیل نیاز عملیاتی به مخزن برای افزایش توان عملیات ذخیره‌سازی و ارتباط آن با تداوم صادرات نفت کشور، همچنین جلوگیری از هدررفت وقت، با انجام مناقصه در کمترین زمان انتخاب پیمانکار انجام و پروژه برای تکمیل و بهره‌برداری تحویل پیمانکار شد.
با راه‌اندازی و در سرویس قرار گرفتن این مخزن، یک میلیون بشکه به ظرفیت ذخیره‌سازی نفت کشور افزوده می‌شود. همچنین به منظور افزایش قابلیت اطمینان، سامانه ارت مخازن ذخیره‌سازی نفت پایانه نفتی خارگ اصلاح شد.
تأمین پایداری عملیات، بالا بردن قابلیت اطمینان عملکرد تجهیزات و تأسیسات نگهداری، تعمیرات پیشگیرانه و اجرای طرح‌های توسعه‌ای از اولویت‌های اصلی این شرکت است.
از آنجایی که قابلیت اطمینان سامانه ارت در مخازن ذخیره نفت خام از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، طرح بررسی و یکپارچه‌سازی سامانه ارت بدنه، پله و سقف مخازن پایانه نفتی خارگ در دستور کار قرار داده شد.
با توجه به شرایط آب و هوایی منطقه، اصلاح سامانه ارت مخازن برای اصلاح و افزایش هم‌بندی و هدایت بموقع و سریع جریان‌های الکتریکی هجومی و گذرا در زمان برخورد صاعقه به مخارن ضروری است.
جایگاه پایانه‌های صادراتی کشور در مقایسه با پایانه‌های صادراتی رقبا در چه سطحی است؟
در شرایط نرمال که تحریم‌ها وجود نداشت پایانه‌های صادراتی ایران در خاورمیانه در جایگاه دوم منطقه قرار داشت و عمده رقیب‌مان عربستان بود. هرچند که در سال‌های قبل و به‌دلیل شرایط تحریمی صادرات کمتر شد اما توان عملیاتی پایانه‌ها همچنان بالا است. در شرایط فعلی، صادرات زمینی درعسلویه هم به شرکت پایانه‌های نفتی ایران محول شد که در حال حاضر 20 هزار بشکه صادرات تانکری صورت می‌گیرد و طرح توسعه صادرات روزانه تا 100 هزار بشکه هم در حال مطالعات مقدماتی است.
درعین حال، طرح توسعه تکمیل پایانه جاسک هم مزایای زیادی برای کشور دارد و به‌عنوان بزرگترین پایانه صادراتی کشور مطرح بوده که فاصله پایانه جاسک تا پایانه خارگ 510 مایل دریایی بوده که همین امر زمان کشتیرانی را برای کشتی‌ها 6 روز کمتر می‌کند.
همین جذابیت باعث خواهد شد تا مشتریان ما از طریق پایانه جاسک صادرات خود را انجام دهند، زیرا یکی از مزیت‌های مهم پایانه جاسک نزدیکی به اقیانوس هند است.