حاشیه‌های مهم‌تر از متن در آزادسازی اموال بلوکه شده ایران
عبدالرضا هادی‌زاده‌نائینی
امریکایی‌ها در ماه‌های اخیر و بخصوص پس از اغتشاشات ادعا می‌کردند در حمایت از آشوب‌ها هیچ مذاکره‌ای با ایران ندارند. توافق بدست آمده که نتیجه ماه‌ها مذاکرات غیرمستقیم در کشورهای منطقه است ادعای رسانه‌ای و خلاف واقع آنها را به خوبی نشان می‌دهد. به گزارش خبرنگار حوزه سیاست خارجی ایرنا؛ شامگاه پنجشنبه (۱۹ مرداد) وزارت امور خارجه اعلام کرد فرایند آزادسازی چند میلیارد دلار از دارایی‌های جمهوری اسلامی ایران که برای چند سال به طور غیرقانونی توسط امریکا توقیف شده بود، آغاز شده است.
اما این رخداد مهم ابعاد گوناگونی دارد که نمی‌توان به راحتی از کنار آن گذشت؛ ابعادی که گویای ضعف و عقب‌نشینی امریکا و دست بالای تیم مذاکره‌کننده کشورمان است.
شکست سناریوی وابستگی برجام و اموال بلوکه شده
امریکا سال‌ها تلاش داشت تا مسأله اموال بلوکه شده ایران در ازای محدودسازی برنامه هسته‌ای کشورمان حل و فصل شود. پیشنهاد آزادی یک تا دو میلیارد دلار از پول‌های ایران در قبال دست کشیدن تهران از غنی‌سازی ۲۰ درصدی در دولت قبل در همین راستا بود.
دولت سیزدهم ضمن مخالفت با این مسأله، موضوع پول‌های بلوکه شده را بی‌ارتباط با برجام تعریف کرده و تلاش داشت تا این مسأله در کنار زندانیان امریکایی در ایران و زندانیان ایرانی محبوس در امریکا رسیدگی شود، بنابراین توافق بدست آمده عقب‌نشینی امریکا از یکی از سناریوهای کاخ سفید علیه ایران قلمداد می‌شود.
شکست پلن B و رسوایی یک دروغ
امریکایی‌ها در ماه‌های اخیر و بخصوص پس از اغتشاشات ادعا می‌کردند در حمایت از آشوب‌ها هیچ مذاکره‌ای با ایران نخواهند داشت. توافق بدست آمده که نتیجه ماه‌ها مذاکرات غیرمستقیم در کشورهای منطقه است ادعای رسانه‌ای و خلاف واقع آنها را به خوبی نشان می‌دهد. این اتفاق همزمان با سالگرد آغاز اغتشاشات گویای آن است که واشنگتن امیدی به همراهی مردم با پروژه براندازی ندارد و پلن B این کشور علیه ایران به سرنوشت پلن A (کارزار فشار حداکثری) دچار شده است.
توافق، بدون رابرت مالی
رسوایی رابرت مالی مسئول تیم مذاکره‌کننده امریکا و برکناری وی از مسئولیت، توسط برخی جریان‌های سیاسی داخلی به عنوان بن‌بست در مذاکرات معرفی می‌شد. ایرنا، همان زمان این اتفاق را به عنوان بهبود دهنده در مسیر مذاکرات ارزیابی کرد؛ اکنون توافق بدست آمده پس از مقاومت تیم مذاکره‌کننده ایران در کنار اختلافات در تیم مذاکره‌کننده امریکا و استعفا یا اخراج برخی از اعضا گویای همین مسأله است.
توافق با تضمین معتبر
از ویژگی‌های منحصر به فرد توافق انجام شده اخذ تضمین لازم از امریکا است. شواهد و بیانیه وزارت خارجه نشان می‌دهد یکی از مهم‌ترین تضمین‌ها آزادی زندانیان مدنظر امریکا پس از انتقال کامل پول‌های بلوکه شده ایران است. ایران تنها در صورتی انتقال زندانیان را انجام خواهد داد که از انتقال کامل پول‌های بلوکه شده و دسترسی مستقیم به آنها اطمینان خاطر حاصل کرده باشد.
دسترسی مستقیم و کامل ایران به منابع ارزی
بر اساس توافق صورت گرفته بیش از 10 میلیارد دلار از اموال بلوکه شده ایران شامل ۶ میلیارد دلار از پول‌های بلوکه شده در کره جنوبی، به‌همراه مقدار قابل توجهی از وجوه ایران در بانک TBI عراق و مبلغ دیگری در یکی از بانک‌های اروپایی آزاد خواهد شد. این پول‌ها به قطر انتقال خواهد یافت و ایران به تمام دارایی‌هایی آزادشده خودش دسترسی کامل و مستقیم دارد. این منابع برای نیازهای مختلف کشور حسب تشخیص مراجع ذی‌صلاح هزینه خواهد شد.
حاشیه‌سازی علیه دستاورد مشترک میدان و دیپلماسی
حامیان دولت سابق تلاش دارند تا با قلب واقعیت، توافق بدست آمده را ناچیز نشان دهند؛ به همین دلیل ادعا می‌کنند پول‌های آزاد شده در اختیار ایران نخواهد بود. این درحالی است که بنا به اذعان بلینکن، پول‌های آزاد شده برای مصارف غیرتحریمی به طور کامل استفاده خواهد شد. ایران با منابع آزاد شده می‌تواند کالاهای اساسی خود را که قبلاً از محل منابع داخلی خریداری می‌شد تأمین کرده و منابع داخلی را هم برای امور دیگر همچون مسائل زیرساختی و... استفاده کند. فارغ از این توافق، قبلاً نیز منابع حاصل از فروش نفت ایران در کره برای خرید کالاهای اساسی مورد استفاده واقع می‌شد. ادعای کاهش پول‌های ایران در کره نیز نادرست است. بخشی از این پول قبلاً برای پرداخت هزینه‌های ایران به سازمان‌های بین‌المللی استفاده شده و مقدار کمی از آن تحت تأثیر کاهش ارزش وون کاهش یافته است، بنابراین پول‌های ایران در کشورهای نامبرده به طور کامل آزاد و مورد استفاده قرار خواهد گرفت. مقایسه مع‌الفارق بین توافق صورت گرفته با پروژه «نفت در برابر غذا» که چند دهه قبل توسط سازمان ملل بر کشور عراق تحمیل شد نیز بیش از همه به یک فکاهی سیاسی شباهت دارد. آزاد شدن منابع ایران ارتباطی با فروش نفت کشورمان در شرایط تحریمی ندارد و ایران همچنان در حال افزایش فروش نفت خود از طریق شیوه‌های نوین در دور زدن تحریم‌های یکجانبه امریکا است و ارز حاصل از آن را نیز از طریق کانال‌های غیرقابل تحریم به کشور تزریق می‌کند؛ اما عراق بدون داشتن زیرساخت دور زدن تحریم، اختیار فروش نفت خود را به کشورهای دیگر واگذار کرده بود. توافق کنونی را می‌توان حاصل تلاش‌های مشترک میدان و دیپلماسی دانست.