«ایران اقتصادی» واکنش‌های آذری جهرمی و همتی به آزاد شدن ارزهای مسدودی ایران در کره جنوبی را بررسی می‌کند
نارضایتی مقامات دولت قبل از آزادسازی منابع ارزی
آذری جهرمی، وزیر ارتباطات دولت قبل، بدون توجه به اقدام دولت روحانی در چاپ پول برای جبران کسری بودجه در ازای منابع مسدود شده در کره جنوبی، منابع یاد شده را مجدداً به عنوان طلب دولت روحانی حساب کرد و بدین ترتیب ادعا کرد، دولت روحانی نه تنها هیچ بدهی برای دولت سیزدهم به ارث نگذاشته، بلکه 30 هزار میلیارد تومان هم در خزانه باقی گذاشته است! همتی هم نوشته حالا که دولت سیزدهم توانسته 6 میلیارد دلار را آزاد کرده و می‌تواند با فروش آن، پول‌های چاپ شده در دوران وی را جمع‌آوری کند، پس دیگر نباید چاپ پول در دوره وی را یادآوری کند!
هفته گذشته بود که رئیس‌کل بانک مرکزی وعده خبرهای خوش ارزی را در نشست رسانه‌ای داد. در نهایت پنجشنبه خبر آزادسازی پول‌های بلوکه‌شده ایران در کره جنوبی بالاخره پس از چندین سال به صورت رسمی اعلام شد. با انتشار این خبر، بازار ارز روند نزولی به خود گرفت و قیمت در بازار غیررسمی بیش از هزار تومان کاهش یافت. همچنین بازار طلا و سکه هم در واکنش به این اتفاق کاهش چشمگیری داشت، به طوری که قیمت هر سکه تمام بهار حدود یک میلیون تومان کاهش یافت. آزادسازی ارزهای بلوکه شده ایران در کره جنوبی، مسأله‌ای بود که دولت قبل بارها برای آن تلاش کرد اما در نهایت نتوانست این کار را به سرانجام برساند و بدین ترتیب عیار ادعای دیپلماسی و مذاکره آن دولت مشخص شد.
یک کلام تحلیل اقتصادی از آذری جهرمی
خبر آزادسازی ارزهای بلوکه‌شده کشور هر چقدر بازارهای کشور را خوشحال کرد، مقامات دولت گذشته را عصبانی و دستپاچه کرد. جالب‌ترین واکنش مقامات دولت قبل به خبر آزاد شدن ارزهای بلوکه شده متعلق به محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات دولت روحانی بود. وی با انتشار متنی نوشت: «آیا می‌توان گفت با آزادسازی ۶ میلیارد دلار، معادل ۳۰۰ هزار میلیارد تومان از درآمدهای ارزی دولت قبل که به دلیل تحریم در بانک‌های کره بلوکه شده بود، عملاً موضوع ادعایی بدهی ۲۷۰ هزار میلیارد تومانی دولت قبل برای دولت جدید منتفی است و به عبارت دیگر، دولت روحانی خزانه را با مثبت ۳۰ هزار میلیارد تومان به دولت جدید تحویل داده است؟» این واکنش آذری جهرمی به خبر آزادسازی ارزهای بلوکه‌شده ایران در کره با تیتر «کنایه آذری جهرمی به دولت» مورد استقبال قرار گرفت. وزیر پیشین ارتباطات پیش از این هم با انتشار متن‌ها و تحلیل‌هایی تلاش کرده خود را فردی با دانش و صاحب تحلیل نشان دهد اما اشتیاق بسیار زیاد وی به سیاسی‌کاری در نقد دولت سیزدهم، سطح واقعی دانش و درک وی از مفاهیم ساده اقتصادی را عیان کرد.
آذری جهرمی در واکنش خود مرتکب دو اشتباه بزرگ شد؛ اشتباه اول مربوط به رقم بدهی دولت گذشته است. هنوز مشخص نیست رقم «270 هزار میلیارد تومان بدهی دولت قبل» چگونه توسط آذری جهرمی اعلام شده؛ چراکه دولت قبل تنها از محل انتشار اوراق بدهی، بیش از 500 هزار میلیارد تومان بدهی برای دولت سیزدهم به ارث گذاشته است. دولت قبل علاوه بر این، صدها هزار میلیارد تومان بدهی بجز اوراق مالی برای دولت سیزدهم به ارث گذاشته که بدهی به تأمین اجتماعی و بانک‌ها از جمله مهم‌ترین و معروف‌ترین آنهاست. همچنین بدهی خارجی حدود 10 میلیارد دلاری، بخش دیگری از بدهی‌هایی است که دولت روحانی برای این دولت به یادگار گذاشته است. بنابراین تنها با جمع زدن بدهی ناشی از اوراق مالی و بدهی خارجی، مشخص می‌شود دولت روحانی بیش از 1000 هزار میلیارد تومان (1000 همت) بدهی برای دولت سیزدهم به ارث گذاشته است.
آذری جهرمی در اشتباهی دیگر، ارزهای آزاد شده را به عنوان طلب دولت قبل حساب کرد، در حالی که دولت قبل این ارزها را برای تأمین کسری بودجه خود به بانک مرکزی فروخته و معادل ریالی آن را در بودجه خرج کرد. بنابراین مالکیت این ارزها از دولت گرفته شده و به بانک مرکزی منتقل شده است. بنابراین امکان استفاده از این ارزها برای تأمین هزینه‌های دولت در بودجه وجود ندارد. بنابراین فاکتور کردن ارزهای آزاد شده برای پاک کردن بدهی دولت قبل، کاملاً نادرست و البته ناشیانه است. آذری جهرمی در حالی مرتکب این گاف‌های بزرگ شد که کمترین سطح دانش اقتصادی و اندکی اطلاع از خبرهای جاری کشور برای فهم گاف‌های بزرگ آذری جهرمی کافی است.
درخواست همتی از دولت برای یادآوری نکردن چاپ پول در دوره خود
آذری جهرمی تنها مقام دولت قبل نبود که تلاش کرد دستاورد دولت سیزدهم در آزادسازی ارزهای بلوکه‌شده را کوچک جلوه داده و حتی آن را تخریب کند. عبدالناصر همتی، رئیس‌کل بانک مرکزی دولت قبل هم که هنوز ناراحتی شکست از آرای باطله در انتخابات ریاست جمهوری سال 1400 را در مواضع خود پنهان نمی‌کند، با انتشار دو متن جداگانه در کانال خود تلاش کرد دستاورد دولت را کم‌اهمیت جلوه داده و حتی از آن برای زیر سؤال بردن دولت سیزدهم استفاده کند.
همتی در واکنش به آزادسازی ذخایر ارزی کشور توسط دولت سیزدهم، تلویحاً آنچه را رسانه‌های حامی دولت قبل برای زیر سؤال بردن دولت سیزدهم با کلیدواژه «نفت در برابر غذا» عنوان می‌کنند، همان سیاست مورد نظر دولت روحانی عنوان و اعتراف کرد، این موضوع در دولت گذشته هم پیگیری می‌شد. وی در این باره نوشت: «اینکه انتقاد می‌شود چرا دولت پذیرفته است منابع ارزی در کره جنوبی برای خرید کالاهای اساسی و دارو باشد، باید توضیح بدهم که موضوع صرفاً مربوط به این دولت نیست. در دولت قبل هم پذیرفته شده بود. چرا که هرگونه توافقی خارج از برجام، همراه با ادامه تحریم‌هاست.» همتی که در ادامه تلاش کرد از آزادسازی ارزهای بلوکه‌شده در کره ایراد بگیرد، نوشت: «ایرادی که می‌توان گرفت این است، چرا روند توافق را طول داده و بعد از سه سال تحمیل هزینه، به همان نقطه اول رسیدید؟ چرا اروپا را دور زدید و متوسل به کشورهای منطقه شدید؟ و مهم‌تر اینکه چرا به رغم ادعای یک دولت مقتدر، نتوانستید برجام را اجرا کنید و یا به یک توافق هسته‌ای بهتر، جهت رفع تحریم‌ها دست یابید؟»
این بخش از مواضع همتی اما سوژه بسیاری از رسانه‌ها و کارشناسان شد. همتی معتقد است که ایران می‌توانست سه سال زودتر و با پذیرش برجام، ارزهای بلوکه‌شده در کره را آزاد کند. اما در این رابطه به 2 نکته توجه نکرده است؛ نکته اول اینکه اگر برجام قادر به آزادسازی این منابع بود، چرا در دوره اجرای برجام کشور نمی‌توانست به ذخایر ارزی خارج از کشور به‌راحتی دسترسی داشته باشد و آن را به کشور بازگرداند؟ موضوعی که در دوران اجرای برجام، بارها بدان اشاره شد تا جایی که ولی‌الله سیف، رئیس‌کل بانک مرکزی دولت روحانی هم بدان اشاره کرد و دستاورد کشور از برجام را «تقریبا هیچ» خواند.
نکته دیگر در رابطه با این حرف همتی این است که ایران اکنون بدون برجام، توانست این منابع را آزاد کند و تعهدات سنگین برجامی را هم بر عهده نگیرد. در حالی که اظهارات همتی بدان معناست که دولت باید برای آزاد کردن این منابع، تعهدات سنگین برجامی را می‌پذیرفت! موضوعی که به وضوح خلاف عقل است.
جالب‌ترین بخش از واکنش همتی به خبر آزادسازی ارزهای بلوکه‌شده آنجا بود که خطاب به مسئولان دولت سیزدهم نوشت: «دیگر از چاپ پول «بدون پشتوانه» در سال ۱۳۹۸ هم نمی‌توانید صحبت کنید، چون امروز با توافق انجام گرفته، بانک مرکزی می‌تواند با پشتوانه همان ارزهای آزاد شده و از طریق تأمین ارز واردات کالاهای اساسی و دارو، انبساط پولی یک سال گذشته شما را نیز عقیم کند.» جدا از ادبیات کودکانه همتی در این بخش از یادداشت، منطق وی برای مبرا کردن خود از اتهام «چاپ پول» سطح نازل سواد اقتصادی وی را آشکار می‌کند. طبق استدلال وی، چون دولت سیزدهم موفق شده منابع بلوکه‌شده کشور را آزاد کند و می‌تواند با فروش آنها، پول‌های چاپ شده در دوران همتی را جمع‌آوری کند، دیگر نباید از چاپ پول پرقدرت و بدون پشتوانه توسط وی و دوستانش در دولت گذشته که باعث تحمیل تورم افسارگسیخته به کشور و معیشت مردم شد، چیزی بگوید!
بــــرش
همتی همچنین روز گذشته نوشت: «می‌گویند 6 میلیارد دلار را بدون برجام و بدون FATF آزاد کردیم. الان باید خوشحال باشیم که با مجوز امریکا از منابع خود برای غذا و دارو استفاده خواهیم کرد؟ این نوعی خنثی‌سازی تحریم‌هاست؟ چرا نمی‌گویید طی ۲ سال، هر ۲ ماه، از ۶ میلیارد و جمعاً از ۷۲ میلیارد دلار درآمد نفتی محروم شده‌ایم!» این اظهارات هم در نوع خود جالب است چرا که از قضا در همین دولت، فروش نفت به چندین برابر دولت قبل رسید و کسی که باید درباره از دست رفتن درآمدهای نفتی کشور پاسخگو باشد، از قضا خود او و دوستانش در دولت روحانی هستند.