نمایندگان مجلس از ضرورت نظارت بر عملکرد اقتصادی دانشگاه آزاد، املاک گسترده و نحوه خرج‌کرد شهریه دانشجویان می‌گویند
نورافکن بر تاریکخانه دانشگاه آزاد
کیفیت پایین آموزشی دانشگاه آزاد، تنها مسأله آن نیست. یکی از مهم‌ترین مسائلی که همواره درباره دانشگاه آزاد مطرح بوده و اکنون هم مطرح است، غیرشفاف بودن عملکرد دانشگاه بویژه در حوزه مالی با وجود گردش مالی هنگفت و تملک بسیار زیاد زمین و ساختمان است. اینکه دانشگاه آزاد با وجود دریافت شهریه‌های سنگین از دانشجویان، چگونه در پرداخت حقوق اساتید خود دچار مشکل شده و...، مسأله‌ای است که مدیران پیشین و فعلی دانشگاه هرگز پاسخی بدان نداده‌اند.
چهار دهه قبل و هنگامی که پذیرش دانشجو در دانشگاه‌ها به هر قیمتی ممکن نبود، یکی از راه‌های رسیدن به عدالت آموزشی تأسیس واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی و پذیرش تعداد بیشتری از دانشجویان بود. طبعاً به مرور زمان، این هدف محقق شد و تعداد بیشتری از داوطلبان، با پرداخت شهریه به دانشگاه رفتند و به رؤیای خود، یعنی دانشجو شدن دست یافتند، اما امروز وضعیت تفاوت کرده و بسیاری از صندلی‌های این دانشگاه خالی از دانشجو و حتی ساختمان‌هایش بدون استفاده شده‌اند.
اولویت شدن توسعه کمی برای مدیران دانشگاه و درآمدزایی از محل افزایش شهریه و فشار بر دانشجویان باعث افت شدید کیفیت آموزشی این دانشگاه شده به حدی که نه تنها نامی از این دانشگاه در نظام‌های رتبه‌بندی جهانی نیست، بلکه وضعیت و کیفیت آموزشی این دانشگاه بارها از سوی کارشناسان مورد انتقاد قرار گرفته تا جایی که اخیراً نیز دکتر محمدعلی زلفی‌گل وزیر علوم، تحقیقات و فناوری نسبت به این موضوع واکنش نشان داده و گفت: کیفیت آموزشی برخی واحدهای دانشگاه آزاد پایین است و در این خصوص به رئیس دانشگاه گوشزد کرده‌ایم.
کیفیت پایین آموزشی دانشگاه آزاد با وجود شهریه‌های سنگین
پایین بودن کیفیت آموزشی در دانشگاه آزاد، موضوعی است که نه تنها دانشجویان، بلکه مسئولان این دانشگاه نیز بر آن اذعان دارند و گاهی در سخنرانی‌های خود در مراسم مختلف به صورت غیرمستقیم و ضمنی به آن اشاره می‌کنند. سال گذشته بود که سلیمانی مدیرکل امور آموزشی دانشگاه آزاد با تأکید بر اینکه مهم‌ترین رویکرد آموزشی این دانشگاه، ارتقای کیفیت آموزش است، گفته بود: ارتقای کیفیت آموزشی را به عنوان مهم‌ترین رویکرد آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی قراد داده‌ایم.
به گفته بسیاری از کارشناسان، دانشگاه آزاد با سطح پایین علمی سبب افت رتبه علمی کشور شده و ساماندهی آن ضروری به نظر می‌رسد. در همین زمینه مجید ابهری جامعه‌شناس و استاد سابق دانشگاه آزاد اسلامی، درباره وضعیت کیفیت پایین آموزشی در این دانشگاه می‌گوید: دانشگاه آزاد اسلامی از ابعاد مختلف، دچار ضعف‌ها و کاستی‌هایی است که باید مورد بررسی و چالش قرار گیرد. نکته نخست این است که گسترش روزافزون دانشگاه آزاد در بیشتر شهرها و مراکز استان‌ها باعث افت کیفیت تحصیلی در این دانشگاه شده است.
وی ادامه داد: به علت کمبود استادان نخبه و مشکلات ایاب و ذهاب، دانشگاه اجبار دارد از افرادی که در همین دانشگاه فارغ‌التحصیل شده‌اند، استفاده کند. در واقع دانشیار، استادیار یا استاد تمام این دانشگاه‌ها از میان فارغ‌التحصیلان آن انتخاب می‌شوند که این امرباعث می‌شود سطح علمی دانشگاه کاهش پیدا کند.
او تأکید می‌کند: هر روز بر شعبه‌های این دانشگاه در شهرهای مختلف افزوده می‌شودکه باعث افت کیفیت کلاس‌ها می‌شود و از آنجا که پذیرش دانشجو بدون ارزیابی و نیاز بازار صورت می‌گیرد، در بسیاری از موارد با افزایش فارغ‌التحصیلان در رشته‌های مختلف مواجه هستیم. این در حالی است که پیش از پذیرش دانشجو آن هم به تعداد زیاد باید نیازهای بازار ارزیابی و سپس با ۱۰درصد کم یا اضافه دانشجو در آن پذیرفته شود.
همچنین مهدی روشنفکر عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در مورد وضعیت آموزشی در دانشگاه آزاد بیان داشت: کیفیت پایین آموزشی در این دانشگاه موجب شده آن طور که انتظار می‌رود نتواند نیروهای متخصص از نظر مهارت برای ورود به بازار کار و اشتغال مورد نیاز کشور آماده کند، البته برخی از فارغ‌التحصیلان این دانشگاه‌ها هم پیشرفت‌های خوبی داشته‌اند اما در مجموع دانشگاه آزاد در این حوزه کارنامه قابل قبولی ندارد.
وی اضافه کرد: پایین بودن کیفیت آموزشی در دانشگاه آزاد، موضوعی است که مسئولان این دانشگاه نیز بر آن اذعان دارند و گاهی در سخنرانی‌های خود در مراسم مختلف به صورت غیرمستقیم و ضمنی به آن اشاره می‌کنند.
عضو کمیسیون آموزش مجلس با اشاره به افزایش شهریه دانشگاه آزاد تصریح کرد: شهریه دانشگاه آزاد از دو بخش ثابت و متغیر تشکیل شده که دانشجویان پذیرفته شده در این دانشگاه باید برای تحصیل، شهریه مشخص شده را پرداخت کنند تا بتوانند ادامه تحصیل دهند و علاوه بر شهریه ثابت، شهریه متغیر این دانشگاه سالانه روبه افزایش است که بعضاً برخی دانشجویان به دلیل ضعف اقتصادی توان پرداخت آن را ندارند.
روشنفکر با بیان اینکه دانشگاه‌های غیرانتفاعی جزو برترین دانشگاه‌های جهان، محسوب می‌شوند، افزود: بهترین دانشگاه‌های اروپایی و امریکایی که رتبه‌های علمی بالایی در جهان دارند، غیرانتفاعی هستند و از نظر کیفیت علمی نیز در سطح بالایی قرار دارند، اما در کشورمان دانشگاه‌های آزاد و علمی و کاربردی، سطح آموزشی و علمی پایینی دارند که قطعاً باید ساماندهی شوند.
همچنین رضا حاجی‌پور عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه دانشگاه آزاد با افزایش شهریه، شرایط فرار مغزها به دیگر کشورها را فراهم کرد، اظهار داشت: سوء مدیریت سبب فشار مالی بر دانشجویان این دانشگاه شده است.
وی درباره شرایط علمی و اقتصادی دانشگاه آزاد اظهار داشت: با توجه به آنالیز دانشگاه آزاد در رتبه علمی، جذب دانشجو و شهریه‌هایی که از دانشجویان دریافت می‌شود، مشخص شده که وضعیت و شرایط این دانشگاه خوب نیست.
عملکرد غیرشفاف دانشگاه؛ در تاریکخانه دانشگاه آزاد چه خبر است؟
کیفیت پایین آموزشی دانشگاه آزاد، تنها مسأله آن نیست. یکی از مهم‌ترین مسائلی که همواره درباره دانشگاه آزاد مطرح بوده و اکنون هم مطرح است، غیرشفاف بودن عملکرد دانشگاه بویژه در حوزه مالی با وجود گردش هنگفت و تملک بسیار زیاد زمین و ساختمان است. اینکه دانشگاه آزاد با وجود دریافت شهریه‌های سنگین از دانشجویان، چگونه در پرداخت حقوق اساتید خود دچار مشکل شده و...، مسأله‌ای است که مدیران پیشین و فعلی دانشگاه هرگز پاسخی بدان نداده‌اند.
در همین خصوص بهروز محبی نجم‌آبادی عضو فراکسیون انقلاب مجلس شورای اسلامی گفت: مدیریت دانشگاه آزاد نگاه جزیره‌ای دارد و آنها ارتباط خوبی با دیگر نهادها ندارند چنانکه در دوره مدیریتی جدید فضای بسته و غیرشفاف وجود دارد.
محبی نجم‌آبادی افزود: حوزه مدیریتی دانشگاه آزاد باید مسائل خود را شفاف کند و ارتباط خوبی هم با مجلس و سایر قوا و نهادها داشته باشد.
دانشگاه آزاد نیازمند کوچک‌سازی است
مدیران دانشگاه آزاد امروز در توجیه افزایش شهریه دانشجویان موضوع هزینه بالای نگهداری ساختمان‌های خود را مطرح می‌کنند، در حالی که بسیاری از مسئولان و کارشناسان معتقدند اگر واحد دانشگاهی دانشجو ندارد، دلیلی ندارد که ساختمان آن نگهداری شود و بهتر است دانشگاه آزاد برای کم کردن هزینه‌های خود ساختمان‌های دانشگاه‌های تعطیل شده را به فروش رسانده و همچنین مدیریت مالی دانشگاه را اصلاح کند.
در همین زمینه، فریدون عباسی نماینده مردم کازرون در مجلس شورای اسلامی درباره بهبود وضعیت رتبه‌بندی‌های علمی جهانی در واحدهای دانشگاه آزاد بعد از گذشت ۴ دهه گفت: از آنجا که دانشگاه آزاد بیشتر روی آموزش متمرکز و درآمدش از آن جنبه بوده بیشتر به کمیت آموزش توجه کرده است تا کیفیت.
وی اضافه کرد: مؤلفه‌هایی که درجه دانشگاه را در سطح بین‌المللی تعیین می‌کند تعداد دانشجو و استاد است که با توجه به پروژه‌های پژوهشی و مساحت ساختمان‌ها و آزمایشگاه‌هایی که دارد اکنون بهتر است که دانشگاه آزاد برخی از دانشگاه‌ها خود را برای ارتقای کیفیت آموزشی با هم ادغام کند.
عباسی گفت: به عنوان مثال دانشگاه آزاد چند شهرستان را در یک شهرستان جمع کنند و بقیه امکانات زمین و ساختمان را بفروشند و به کارهای دیگر اختصاص دهند و به این شکل برای حفظ دانشگاه و بالا بردن کیفیت آموزشی و پرداختن به پژوهش و حل مشکلات کشور کسب درآمد کنند؛ در این صورت درجه دانشگاهی‌شان در دنیا هم بالا می‌رود.
همچنین ولی‌ا... بیاتی نماینده مردم تفرش، آشتیان و فراهان با اشاره به شهریه بالای دانشگاه آزاد، گفت: این دانشگاه سرمایه کلانی دارد که از دریافت هزینه تحصیلی از خانواده‌ها حاصل شده بنابراین باید برای حفظ آن مدیریت کند. دانشگاه آزاد اسلامی، املاک فراوانی دارد باید آنها را تعیین تکلیف کند و شمار کارکنان خود را با استفاده از بستر فضای مجازی کاهش دهد.
بیاتی اظهار کرد: اکنون که آمار دانشجویان کاهش یافته، دانشگاه آزاد وضعیت مناسبی ندارد و زیان‌ده است بنابراین باید با تغییر کاربری از خسارت بیشتر جلوگیری کند.