«ایران اقتصادی» از دستاوردهای تجاری دولت سیزدهم گزارش می‌دهد
صادرات در دولت سیزدهم رکورد زد
در دولت گذشته بارها موضوع محدودیت ارزی مطرح شد و مردم با ممنوعیت وارداتی که دولت روحانی می‌گذاشت از جنبه‌های مختلف تحت فشار قرار گرفتند. البته طبق پرونده‌های قضایی که ایجاد شده، محدودیت ارزی برای تولیدکنندگان واقعی بوده و گروه‌های خاص و وابسته به دولت، توانستند به منابع ارزی کشور دسترسی پیدا کنند. در آن سال‌ها به اسم واردات کالاهای اساسی و دارو، لوازم خانگی، خودرو، قطعه و... وارد شد. انحراف از سیاست‌های ارزی، سبب شد که واردات کالا به کشور با محدودیت‌هایی روبه‌رو شود. این محدودیت چالش‌هایی را هم برای مردم ایجاد کرد که از جمله آن می‌توان به افزایش قیمت خودرو، لوازم خانگی و... اشاره کرد.
با روی کار آمدن دولت سیزدهم و فضای دیپلماسی که ابراهیم رئیسی دنبال می‌کرد، ارتباطات اقتصادی و تجاری ایران با کشورهای آفریقا، چین، روسیه و... بهبود پیدا کرد و همین امر سبب شد صادرات غیرنفتی کشور، افزایش پیدا کند و بخشی از کاستی‌های تجاری دولت گذشته جبران شود. از جمله موضوعاتی که دولت سیزدهم دنبال کرد، اجرایی شدن سند همکاری‌های راهبردی 25 ساله بین دو کشور ایران و چین، افزایش 200 درصدی حجم تعاملات با ونزوئلا و دو برابر شدن حجم تجارت ایران با قاره آفریقا است. همچنین دولت رئیسی فعال‌سازی کمیسیون‌های مشترک اقتصادی با کشورهای چین و عراق را دنبال کرد و توانست در جهت بهبود شرایط تجاری کشور منابع تأمین مالی ازیطریق کشور روسیه (افزایش رقم تسهیلات دولتی از 2.2 میلیارد یورو به 5 میلیارد یورو و موافقت اولیه برای افزایش وام تجاری به 10 میلیارد یورو) را افزایش دهد.
تغییر شرایط سیاسی کشور، مذاکره با کشورهای مختلف و گره نزدن اقتصاد کشور با تصمیم‌های اروپا باعث شد صادرات کشور جهش پیدا کند.
جمشید نفر، عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران زمانی که دولت سیزدهم مشغول مذاکره با کشورهای مختلف و احیای روابط بود، گفت: به افزایش صادرات کشور خوشبین هستیم و به نظر می‌رسد که رکورد جدیدی در صادرات کشور ثبت خواهد شد.
مسعود جمالی، عضو کمیسیون توسعه صادرات غیرنفتی اتاق بازرگانی ایران هم عنوان کرد: روال صادرات در دولت سیزدهم نسبت به دولت گذشته آسان‌تر و بهتر شده است. در حال حاضر و با وجود چالش‌هایی که در اقتصاد کلان وجود دارد و از مدت‌ها پیش با آن روبه‌رو بودیم، صادرات کشور تسهیل شده است. قوانین صادراتی در دولت سیزدهم نسبت به گذشته سختگیرانه نیست.
محمدحسن جمال ورزی، عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران هم اعتقاد دارد: به سه دلیل صادرات کشور رونق گرفته و فعالان اقتصادی از روندی که وجود دارد، رضایت نسبی دارند. اولین آن ثبات در قوانین و بخشنامه‌ها است. سازمان توسعه تجارت مانند گذشته روزانه و ماه به ماه قوانین را تغییر نمی‌دهد. نکته دیگر آنکه شاهد ممنوعیت‌های آنی و یکباره نیستیم. دلیل سوم که بسیار اهمیت دارد، مذاکره دولت با کشورهای همسایه است.
در پایان سال 1401 صادرات کالاهای غیرنفتی به رکورد 53 میلیارد دلار رسید که این امر نشان از افزایش 10 درصدی ارزش صادرات کشور در سال 1401 و افزایش 20 درصدی تجارت با کشورهای حوزه اتحادیه اوراسیا است. از سویی بعد از مدت‌ها ایران توانست دارو به کشورهای ترکیه، سوریه، ونزوئلا، کوبا، روسیه و... صادر کند. در بخش صادرات کالاها و خدمات دانش‌بنیان نیز دولت سیزدهم رکوردهای خوبی ثبت کرده است. تاکنون تعداد 1200 محصول صادراتی توسط شرکت‌های دانش‌بنیان صادر شده و فروش صادراتی طی دو سال اخیر به بیش از 1.4 میلیارد دلار رسیده است. در حال حاضر بیش از 700 شرکت دانش‌بنیان صادراتی در کشور فعالیت دارند. همچنین صادرات دانش‌بنیان توسط پارک‌ها و مراکز رشد با افزایش 127 درصدی همراه بوده و از 80 میلیون دلار در سال 1400، به 182 میلیون دلار در سال 1401 رسیده است.
گسترش و احیای موافقتنامه‌های تجاری، در دولت سیزدهم مورد پیگیری ویژه قرار گرفت. بدین جهت در راستای توسعه روابط بین‌الملل، کاهش تعرفه‌های گمرکی برای تسهیل تجارت، رفع ممنوعیت‌ها و محدودیت‌های تعرفه‌ای و غیرتعرفه‌ای با کشورهای عراق، قطر و عمان و همچنین امضای موافقتنامه استاندارد حلال با کشور عمان در دستور کار قرار گرفت. در این میان دولت سیزدهم، امضای موافقتنامه تجارت آزاد- ترجیحی با کشورهای عمان، سوریه و ترکیه را هم پیگیری کرد. همچنین دولت رئیسی، تفاهمنامه کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و مجارستان و ایران و ونزوئلا را اجرایی کرد. از دیگر نتایج و دستاوردهای دولت سیزدهم می‌توان به بازنگری و تکمیل قواعد مبادلات بین‌المللی اشاره کرد. بر این اساس تنظیم‌گری و طرح‌ریزی سازکارها و قواعد نوین صادراتی در جهت تقویت و تسهیل صادرات برای فعالان اقتصادی، اجرای دستورالعمل واردات در برابر صادرات، راه‌اندازی کوتاژ ارزی با همکاری بانک مرکزی با هدف تسهیل رفع تعهدات ارزی صادرکنندگان و همچنین اصلاح رویه‌های تجاری ثبت سفارش، واردات در برابر صادرات، تأمین ارز اشخاص، توسعه کالاهای مشمول استفاده از ارز حاصل از صادرات و... مورد توجه ویژه قرار گرفت.
اتفاق مهم دیگری که در راستای افزایش مبادلات تجاری با کشورهای مختلف دنبال شد، صدور مجوز موافقت اصولی ایجاد مراکز تجاری در 17 کشور و 21 منطقه و همچنین ایجاد میز خدمات حقوقی در مراکز تجاری ایران با اولویت امارات و چین است.
دولت سیزدهم برای آنکه صادرات کالاهای غیرنفتی تسهیل شود، سه اقدام دیگر هم انجام داده که اولین آن اجرای پروژه ایجاد و استمرار خطوط منظم دریایی به مقاصد بازارهای هدف و دیگری اجرای پروژه خرید لکوموتیو و نوسازی ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای و در نهایت ایجاد خط منظم هوایی (کارگو) برای حمل کالاهای صادراتی فسادپذیر است.
یکی از چالش‌هایی که دولت گذشته برای فعالان اقتصادی ایجاد کرده بود، عدم تعامل مناسب با کشورهای مختلف بود. دولت رئیسی با اصلاح این رویه، زیرساخت‌ها را هم فراهم کرد. حضور شرکت‌های ایرانی در پنج نمایشگاه روسیه، برگزاری نمایشگاه‌های اختصاصی ایران در اسلام آباد، کراچی، لاهور و برگزاری دو نمایشگاه اختصاصی در افغانستان از جمله این زیرساخت‌ها بود. نمایشگاه اختصاصی تخصصی توانمندی‌های ایران در زمینه صنایع و مواد غذایی، فرش و صنایع دستی، پتروشیمی و صنایع نفت و گاز، گردشگری توریسم سلامت، مبلمان، خودرو و بیمه و بانک در قطر و پاویون ایران در اکسپو، صدور مجوز پاویون ایران در نمایشگاه‌های ازبکستان، هند، ترکیه، کشورهای اسلامی انجمن موسیاد، سوریه و... از دیگر امکاناتی بود که دولت سیزدهم در راستای حمایت از صادرکنندگان غیرنفتی فراهم کرد.
اعضای اتاق مشترک نیز از بهبود روابط اقتصادی ایران با کشورهای مختلف صحبت می‌کنند و اعتقاد دارند که گذشته سایه صادرات در حال جبران است. اخیراً سید حمید حسینی، عضو هیأت رئیسه اتاق بازرگانی ایران و عراق گفته است: با توجه به شرایط فعلی پیش‌بینی می‌شود صادرات ایران به عراق امسال رکورد 12 میلیارد دلار را ثبت کند. صادرات به عراق در سال گذشته 2 میلیارد و 398 میلیون دلار بود که امسال به رقم 2 میلیارد و 927 میلیون دلار رسیده است.
بر اساس آمار گمرک ایران، حجم تجارت غیرنفتی در چهار ماهه اول سال‌جاری 35.5 میلیارد دلار شد. صادرات قطعی کالاهای غیر نفتی کشور به استثنای نفت خام، نفت کوره، نفت سفید و تجارت چمدانی با ۷.۹۷ درصد کاهش به رقم ۱۵ میلیارد و ۹۰۶ میلیون دلار رسید. میزان وزنی کالاهای صادر شده در این مدت ۴۵ میلیون و ۷۵۸ هزار تن بوده که ۲۸.۵۶ درصد افزایش داشته است.
در چهار ماهه ابتدای امسال، چین، عراق، ترکیه، امارات متحده عربی و هند پنج کشور عمده مقصد کالاهای صادراتی ایران بودند که ۷۵ درصد از ارزش و ۷۶ درصد از وزن مجموع صادرات کشور به این پنج کشور عمده صادر شده است. در این مدت ۴ میلیارد و ۶۴۴ میلیون دلار به چین، ۲ میلیارد و ۹۲۷ میلیون دلار به عراق، ۲ میلیارد دلار به ترکیه، یک میلیارد و ۷۷۸ میلیون دلار به امارات متحده عربی و ۶۲۴ میلیون دلار به هند صادر شده است. طی چهار ماه گذشته امارات متحده عربی با ۵ میلیارد و ۸۱۸ میلیون دلار، چین با ۵ میلیارد و ۵۵۸ میلیون دلار، ترکیه با ۲ میلیارد و ۹۰ میلیون دلار، هند با ۷۱۸ میلیون دلار و آلمان با ۷۰۴ میلیون دلار پنج کشور عمده مبدأ واردات کشورمان بوده‌اند. در چهار ماهه نخست سال‌جاری ۴ میلیون و ۷۸۳ هزار تن کالا از مسیر ایران ترانزیت شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱.۷۴ درصد کاهش داشته است.