«ایران اقتصادی» از دلایل ریزش 50 درصد متقاضیان خودرو گزارش می‌دهد
تحقق تدابیر دولت در کنترل قیمت خودرو
50 درصد متقاضیان خرید خودرو که در سری دوم سامانه یکپارچه خودرو، ثبت‌نام کرده بودند، از فرایند خرید خودرو انصراف دادند. براساس آمارهای منتشر شده، سایپا که از ابتدای امسال تاکنون برای 207هزار متقاضی دعوت‌نامه ارسال کرده از این تعداد فقط 125هزار و 157نفر نسبت به واریز وجه به حساب خودروساز اقدام کردند و مابقی متقاضیان از خرید خودرو منصرف شدند.
از 94هزار متقاضی خرید خودرو از شرکت کرمان‌موتور که در سامانه یکپارچه ثبت‌نام کرده بودند، حدود 4درصد یعنی 3هزار و 800نفر نسبت به واریز وجه به حساب این خودروساز اقدام کردند و مابقی ثبت‌نام کنندگان تمایل برای خرید خودرو نداشتند.
همچنین از دوهزار متقاضی ثبت‌نام کننده برای خرید خودرو از مکث‌موتور در سامانه یکپارچه فقط 200نفر یعنی کمی بیش از 10درصد نسبت به واریز وجه اقدام کردند و بقیه از گردونه خرید خودرو خارج شدند.
همچنین از 27هزار نفر متقاضی خرید خودرو از ایلیاخودرو، حدود 100نفر نسبت به واریز وجه به حساب این خودروساز اقدام کرده‌اند. کاهش تقاضا برای خرید خودرو منهای آنچه خودش را در سامانه یکپارچه نشان داده، در بازار خودرو هم به وضوح مشخص است.
قیمت خودرو از اردیبهشت‌ماه سال‌جاری، روند نزولی به خود گرفته و پیش‌بینی این است که در ماه‌های آینده و به‌خصوص در موعد تحویل خودروهای سامانه یکپارچه و خودروهای وارداتی، قیمت خودرو در بازار با شتاب بیشتری، کاهش پیدا کند.
تداوم رکود و کاهش خرید و فروش
رئیس اتحادیه خودرو در گفت‌و‌گو با ایران، کاهش و رکود بازار خودرو را تأیید کرده و گفته است: بازار خودرو با رکود مواجه شده و تقاضا برای خرید خودروهای صفر کیلومتر و کارکرده در بازار کاهشی شده است.
سعید موتمنی ادامه داد: از آنجا که قیمت خودرو در بازار و کارخانه نزدیک شده، افرادی که در سامانه یکپارچه خودرو ثبت نام کرده‌اند، پشیمان شدند. این افراد به این نتیجه رسیدند که اگر کمی بیشتر صبر کنند، کاهش قیمت‌ها در بازار بیشتر خواهد شد و تا چند ماه آینده و بدون ثبت‌نام می‌توانند خودروی مورد‌نیاز خود را از بازار خریداری کنند و دیگر لازم نیست خواب سرمایه داشته باشند تا نوبت تحویل خودروهایشان فرا برسد.
رئیس اتحادیه خودرو تصریح کرد: بیش از 3ماه است که بازار خودرو با رکود مواجه شده و میزان خرید و فروش خودرو در بازار بشدت کاهش یافته است لذا به نظر می‌رسد که مردم به صحبت‌های سیاست‌گذاران اعتماد کردند و دست از خرید کشیده‌اند.
او تأکید کرد: با ادامه روند فعلی، کاهش قیمت خودرو بیشتر خواهد شد و حتی این احتمال وجود دارد که تعداد خودروهایی که قیمت بازار آن از کارخانه پایین‌تر باشد، بیشتر شود. طی چند وقت اخیر، قیمت برخی از خودروها مانند جی4 در بازار ارزان‌تر از قیمت کارخانه بوده است. موتمنی اظهارداشت: اطمینان می‌دهم که با واردات خودرو و افزایش عرضه خودروهای داخلی، قیمت خودروها ریزش بیشتری را تجربه خواهد کرد. او گفت: در گذشته خودرو کالای سرمایه‌ای شده بود و خیلی‌ها با وجود نیازی که به خرید خودرو نداشتند با هدف سرمایه‌گذاری و حفظ ارزش پول خود، خودرو خریداری می‌کردند. ولی اکنون با ریزش قیمت‌ها و اصلاح فرایند فروش خودرو، خرید خودرو در زمره کالاهای مصرفی قرار گرفته و از همین‌رو تقاضا ریزشی شده است.
دستاورد برجسته سامانه یکپارچه
اتفاقی که این روزها در بازار خودرو رخ داده، همان چیزی است که سیدرضا فاطمی امین، وزیر سابق صمت (10 اردیبهشت ماه توسط نمایندگان مجلس استیضاح شد) پیش‌بینی کرده بود و در آخرین روز وزارت خود، در صحن علی مجلس خطاب به نمایندگان مجلس تأکید کرد که فرصت دهید بزودی بازار خودرو به آرامش می‌رسد.
یکی از مهم‌ترین دلایلی که باعث شده، این روزها بازار خودرو به آرامش کامل برسد و قیمت خودروها با شتاب کاهش پیدا کند، ایجاد سامانه یکپارچه خودرو به همت وزیر سابق صمت بود. زمانی که وزیر صمت سابق در ساختمان سمیه مستقر شد، برای آنکه بازار خودرو با فوریت به آرامش برسد، از نمایندگان مجلس خواست که طرح مالیات بر عایدی سرمایه با فوریت تصویب شود، اما مجلس همراهی نکرد. طرحی که می‌توانست جلوی فعالیت‌های دلال‌گونه در بازار را بگیرد، در هرم سبز ماند و دقیقاً یک روز پس از استیضاح وزیر صمت یعنی 11 اردیبهشت ماه، تصویب شد. این طرح فرصت خرید و فروش خودرو را از دلالان گرفت چرا که هر گونه خرید و فروش خودرو کمتر از سه سال، مشمول مالیات سنگین می‌شود.
قبل از آنکه سامانه یکپارچه خودرو ایجاد شود و به همه ثبت‌نام کنندگان براساس بازه زمانی مشخص، خودرو تخصیص داده شود، عرضه خودرو براساس قرعه کشی بود.
تحقق پیش بینی فاطمی امین
سیدرضا فاطمی‌امین، وزیر صمت سابق در آخرین ماه سال گذشته و در آستانه اولین ثبت‌نام برای خرید خودرو در قالب سامانه یکپارچه خودرو، گفت: در برخی از موارد، اطلاعات مردمی که در گذشته برنده خودرو شده بودند در نمایندگی‌ها تغییر می‌کرد اما با ایجاد سامانه جدید یکپارچه، هر یک ماه و نیم یکبار تمامی خودروسازان محصولات خود را در این سامانه عرضه می‌کنند. او ادامه داد: از اسفند سال 1401 سازکار نوبت‌دهی جایگزین قرعه‌کشی شده است لذا اطمینان می‌دهیم به همه کسانی که ثبت‌نام می‌کنند، خودرو می‌رسد. قبلاً چند میلیون نفر شرکت می‌کردند، ولی ۲۰هزار خودرو عرضه می‌شد. از نیمه دوم اردیبهشت‌ماه تحویل خودروها شروع می‌شود. در اردیبهشت هم یک دوره دیگر ثبت‌نام خواهد شد. 14فروردین سال‌جاری، وزیر صمت سابق درباره حذف قرعه‌کشی خودرو هم بیان کرد: متأسفانه به علت عدم توازن عرضه و تقاضا در بازار خودرو در سال‌های قبل، مردم برای خرید خودرو دچار مشکل بودند. در بازار ایران به طور متوسط باید ۱.۵میلیون خودرو عرضه می‌شد که در چند سال گذشته کمتر از یک میلیون دستگاه عرضه شده بود و این کسری تولید در ۴سال قبل از ۱۴۰۱، فشار زیادی ایجاد کرده است. ضمن اینکه سوداگری در بازار خودرو همچنان حاکم است و حذف آن نیازمند تصویب فوری قانون مالیات بر عایدی سرمایه توسط مجلس است. در سال ۱۴۰۲ هدف تولید خودرو حداقل یک میلیون و ۶۰۰هزار دستگاه است. بنابراین تقریباً برای تمام کسانی که ثبت‌نام کرده‌اند خودرو تحویل داده خواهد شد.
دلایل بی رغبتی خرید
اما چرا تمایل مردم برای خرید خودرو بشدت کاهش یافته است؟ آیا وعده ماه‌های گذشته وزارت صمت، محقق شده است؟
طبق نظر کارشناسان و فعالان بازار خودرو، سیاست‌های درست و بهنگام وزارت صنعت، معدن و تجارت، سبب شد که التهاب از بازار خودرو فاصله بگیرد. آنها عنوان می‌کنند که یکی از اقدامات مهمی که دولت سیزدهم انجام داد، افزایش تولید خودرو و تأمین خواسته‌های خودروسازان بوده است. در گذشته خودروسازان به دلیل نداشتن قطعه، خودروها را با نقص قطعه در پارکینگ‌های خود نگه می‌داشتند به نحوی که دولت صنعت خودرو را با حدود 200هزار دستگاه خودرو نیمه‌کاره تحویل گرفت و بدتر آنکه روز به روز بر تعداد خودروهای ناقص افزوده می‌شد. دولت سیزدهم شرایطی را فراهم کرد که روند تأمین قطعات خودرو سرعت پیدا کند. نکته دیگری که کارشناسان در کارنامه کاری وزیر سابق می‌بینند، ایجاد سامانه یکپارچه خودرو و حذف قرعه‌کشی است. با ایجاد سامانه یاد‌شده روند واگذاری خودرو شفاف شد و دست سودجویان از این حوزه کوتاه شد. روند قرعه‌کشی که دولت قبل بنا نهاده بود بشدت فسادزا بود. نمایندگی‌ها در اسامی منتخبین تغییراتی اعمال می‌کردند و عرضه خودرو هم بشدت کم بود. اما با ایجاد سامانه به تمام ثبت‌نام کنندگان، خودرو عرضه می‌شود و فقط زمان تحویل خودروها، متفاوت است. لذا دیگر کسی منتظر خودرو نمی‌ماند. این رویه بشدت و فوریت بر بازار خودرو اثر گذاشت و حال می‌بینیم کسانی که عطش خرید خودرو داشتند، از این بازار در حال خروج هستند. مبحث دیگری که فعالان بازار خودرو به آن اشاره دارند آزادسازی واردات خودروهای صفرکیلومتر و موافقت با واردات خودروهای کارکرده است. تصمیم وزیر صمت سابق در این حوزه مخالفانی به همراه داشت اما در نهایت منجر به آرامش بازار خودرو شد. با این اتفاق خیلی از انحصارها شکسته شد و مردم به بازار خودرو امیدوارشدند. ثبات در نرخ ارز، کاهش اظهارنظر در مورد بازار خودرو و... هم از دیگر موارد اثرگذار در کاهش قیمت خودرو در بازار بوده است. طی چند روز اخیر، قیمت خودروها در بازار بشدت نزولی شده است. قیمت انواع خودروها بین 5 تا 65میلیون تومان کاهش پیدا کرده است.