خودکفایی در قوت غالب مردم
تحولات اخیر جنگ روسیه و اوکراین نشان داد که یک محصول استراتژیک مثل گندم حتی می‌تواند قدرتمندتر از سلاح نظامی عمل کند
نفیسه امامی
روزنامه نگار
در شرایطی که بحران‌های مختلفی در سطح جهان طی بیش از یک سال گذشته باعث کاهش تولید جهانی گندم و افزایش قیمت این کالای راهبردی شده است، خوشبختانه کشورمان در سال زراعی 1402-1401 توانست در تولید گندم مورد نیاز خبازی (نانوایی) به خودکفایی برسد و این امیدواری را ایجاد کرده است که برای سال آینده به خودکفایی کامل در تولید گندم دست یابیم.
آماری که فائو از میزان کشت گندم ایران برای سال‌جاری داده بود، عدد 13 میلیون و 500 هزار تن بود که این میزان تا پایان عملیات خرید گندم به دست خواهد آمد. میزان خرید گندم کشور در سال 1400، 4.5 میلیون تن، سال 1401، 7.5میلیون تن و امسال هم تاکنون خرید تضمینی گندم به حدود 10 میلیون و 300 هزار تن رسیده است. این افزایش تولید بدون افزایش در سطح زیرکشت ایجاد شده و این دستاورد به دلیل توجه ویژه به کشاورزان در دو سال اخیر است.
پیش از این «علیرضا مهاجر» معاون امور زراعی وزارت جهاد کشاورزی با اعلام اینکه برآوردها نشان می‌دهد تا پایان فصل برداشت میزان خرید گندم به ۱۰ میلیون تن می‌رسد، تأکید کرده بود که امکان خودکفایی کشور در تأمین گندم نان در دولت سیزدهم به دست می‌آید.
با توجه به خودکفایی در تولید گندم نانوایی به عنوان قوت غالب مردم، دیگر برای تأمین گندم نان نیازی به واردات نیست، بلکه در نهایت برای صنف و صنعت در حدود یک میلیون و 500 هزار تا دو میلیون تن گندم باید از محل واردات تأمین شود.
نیاز گندم کشور ماهانه یک میلیون تن و در حدود یک میلیون و 500 هزار تن هم در مجموع نیاز بخش صنعت است که در نهایت با 13 میلیون و 500 هزار تن تولید گندم، ایران به خودکفایی کامل می‌رسد. اگرچه با تمرکز روی فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان، امکان صادرات گندم به کشورهای دیگر هم وجود دارد زیرا در 90 درصد محصولات اساسی در کشور ظرف چند سال خودکفا خواهیم شد.
افزایش تولید گندم در دو سال گذشته تأثیر مستقیم خود را بر کاهش واردات نیز گذاشته است به طوری که واردات گندم در سال گذشته، یک‌میلیون و 531 هزار و 450 تن به ارزش 621 میلیون و 427 هزار و 470 دلار بوده است که این میزان واردات ازنظر ارزشی با کاهش 44 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل آن روبه‌رو شده بود.
مهمترین دلایل افزایش تولید گندم
سه دلیل افزایش خرید تضمینی گندم را می‌توان تعیین مناسب قیمت تضمینی گندم و اعلام به‌موقع آن، استفاده از کودهای فسفاته و پتاسه در کشت گندم به میزان کافی و همچنین استفاده کشاورزان از بذرهای اصلاح‌شده از عوامل افزایش تولید و خرید تضمینی گندم در کشور محسوب کرد.
گندم، مستقیماً با تغذیه و امنیت غذایی کشورها مرتبط است و هیچ یک از غلات به غیر از آرد نان و نانوایی، به میزان آرد گندم با اهمیت نیست. ضمن اینکه بیش از 35 درصد از جمعیت جهان به گندم وابسته هستند.
گندم به دلیل نقش مهمی که در عرصه سیاسی و اقتصادی کشورها به خصوص کشورهای در حال توسعه ایفا می‌کند، یک محصول استراتژیک در تمام دنیا به حساب می‌آید. از سوی دیگر گندم و آرد نان به دلیل اینکه قوت غالب مردم در ایران به شمار می‌روند، محصول اساسی به حساب می‌آیند و به همین دلیل هم دولتمردان برای حفظ امنیت غذایی درصدد بوده‌اند کشور در تولید گندم نان مورد نیاز خودکفا شود و در بحران‌های سیاسی و غذایی فعلی محتاج به واردات این محصول استراتژیک نباشد.
تحولات اخیر جنگ روسیه و اوکراین نشان داد که یک محصول استراتژیک مثل گندم حتی می‌تواند قدرتمندتر از سلاح نظامی عمل کند و کشورهایی که در تولید گندم در جهان حرف اول را می‌زنند، می‌توانند با تحریم صادرات این محصول کل معادلات اقتصادی جهان را بر هم بریزند.
بــرش
خرید تضمینی گندم به ۱۰ میلیون و ۵۰۰ هزارتن می‌رسد
عطاالله هاشمی رئیس بنیاد ملی گندمکاران در آخرین اظهارنظر خود پیش‌بینی کرده است میزان خرید تضمینی گندم تا پایان فصل برداشت به ۱۰ میلیون و ۵۰۰ هزارتن برسد که نسبت به سال قبل رشد معناداری خواهد داشت. بر این اساس بنابر آمار از ابتدای فصل برداشت تاکنون ۱۰ میلیون و ۲۰۰ هزارتن گندم از کشاورزان خریداری شد که نسبت به سال قبل ۴۳ درصد و در بلندمدت ۱۴۵ درصد رشد داشته است.
وی از پرداخت ۷۰ درصد مطالبات گندمکاران خبر داده و گفته است: با پرداخت ۲۰ هزار و ۷۰۴ میلیارد تومان پول خرید گندم از کشاورزان، مجموع بهای گندم پرداختی به ۱۰۸ هزار و ۵۱۷ میلیارد تومان رسیده است.
هاشمی با بیان اینکه کشت گندم از اواخر هفته آینده آغاز می‌شود، گفته است: از اواخر هفته آینده کشت گندم برای سال زراعی جدید در استان‌های سردسیر و شمال غرب آغاز می‌شود که انتظار می‌رود نرخ خرید تضمینی هرچه سریع‌تر اعلام شود تا نگرانی کشاورزان به پایان برسد.