افزایش 5 برابری محصولات کشاورزی با تولید سالانه 125میلیون تن
مریم کیانیآرا
روزنامه نگار
معاون وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی گفت: در شرایط کنونی 80درصد نیاز غذایی کشور در داخل تأمین میشود.
سیدمجتبی خیام نکویی اظهار کرد: وقتی که انقلاب پیروز شد ما 36میلیون جمعیت داشتیم. 25میلیون تن تولیدات غذایی ما بوده است. ظرف 44سالی که از انقلاب ما میگذرد، تولید بخش کشاورزی ما 5برابر شده است. الان 125میلیون تن تولید بخش کشاورزی ما است و این میزان درحقیقت در طول این مدت حدود 40درصد آن ناشی از افزایش سطح زیرکشت ولی بیش از 60درصد آن ناشی از پیشرفت دانش و فناوری بوده است؛ بنابراین در شرایط موجود ما حدود 80درصد از نیاز مردم را تأمین میکنیم اگر بخواهیم آمار نسبتاً دقیقی بدهیم، برای حدود 20درصد سالانه بنا به توان دولتها و تصمیماتی که میگیرند بین 10 تا 16میلیارد دلار از ارز کشور خارج میشود برای تأمین آن 20 درصد.
وی افزود: تقریباً حدود 20 و چند درصد از این ارز فقط صرف واردات روغن میشود. متأسفانه یکی از مشکلاتی که در کشور داریم میزان مصرف بالای روغن است یعنی بالای 23 یا 24 کیلو میزان سرانه مصرف ما است و این شرایط را بهگونهای سوق داده است که سالانه بیش از 2میلیون تن به روغن نیاز داریم و فقط 7 درصد از این میزان در داخل کشور تولید میشود بنابراین بالغ بر 90درصد را باید وارد کنیم. البته خوراک دام و طیور، کنجالههای مختلف و دانههای روغنی و... هست که اینها تقریباً در مجموع 50 درصد از بخشی از واردات ما را در حوزه مواد غذایی به خود اختصاص میدهند. در مقوله برنج هم تقریباً در سالهای متفاوت بین 2 تا 2ونیم میلیون تن نوسان تولید داشتهایم و میانگین، تقریباً سالی یک میلیون تن واردات برنج داریم که این قسمت عمدهای از واردات ما است، بخشی هم محصولات فناورانه است که به جزئیات اگر بخواهم بگویم مفصل میشود. این درحقیقت بحث واردات است. اما واقعاً سؤالی که پیشروی ما است این است که هرچه قدر رو به جلو برویم، امکان تأمین محصولات راهبردی در داخل کشور فراهم است یا خیر؟ آیا میتوانیم به مرز خودکفایی که مورد تأکید مسئولین ارشد نظام است برسیم یا این بیشتر یک شعار است، حقیقتاً اگر بخواهیم تحلیل کنیم، چالشهای زیادی در فرا روی خودمان داریم. ما کشور خشک و نیمهخشکی هستیم و میزان بارندگی در طول سه دهه گذشته از 250 میلیمتر به 220 میلیمتر کاهش پیدا کرده است بنابراین به سمت خشکسالی بیشتر سوق پیدا کردهایم. از طرفی شاهد تغییر اقلیم در دنیا هستیم و کشور هم از آن مستثنی نیست. آخرین مقالاتی که در خصوص تغییر اقلیم در دنیا منتشر شده است، هر یک درجه سانتیگرادی که دمای زمین افزایش پیدا میکند، بهطور متوسط 10 تا 15درصد محصولات کشاورزی کاهش پیدا میکنند؛ بنابراین ما هم این چالش را داریم از آن طرف در داخل کشور هم منابع آبی ما کاهش پیدا کرده است. یک روز در بخش کشاورزی 96میلیارد متر مکعب آب مصرف میکردیم الان آمار متفاوت است ولی چیزی حدود 82میلیارد متر مکعب در بخش کشاورزی آماری است که وزارت نیرو میگوید و آماری که بخش کشاورزی عنوان میکند کمتر است. از طرفی متأسفانه استفاده درستی از منابع خاکیمان نکردهایم و خاکمان را به سمت فقر پیشبردهایم. خاکهای ما درحقیقت آن غنیسازی لازم را ندارند؛ بنابراین ملاحظه میکنید که درحقیقت مؤلفههای زیادی داریم که میزان تولید ما در آینده کاهش پیدا کند. درحالی که روند رشد جمعیت ما 1430 از 87 میلیون فعلی به 103 میلیون میرسد و برای 103میلیون نفر جمعیت حداقل 175میلیون تن تا 180 میلیون تن نیاز داریم. یعنی باید 55میلیون تن به تولید فعلیمان اضافه بشود. حالا با این محدودیت آیا امکانپذیر هست یا نیست، این پاسخ را ما باید امروز به مردممان بدهیم.
معاون وزیر جهاد کشاورزی در ادامه گفت: در پسته البته الان رتبه ما در دنیا دوم است در شرایط خیلی مطلوب حدود 1میلیارد دلار ارزش صادرات پسته ما است ولی متأسفانه پسته که عمدهترین محور تولید آن در استانهای کرمان و استانهای جیرفت و این مجموعهها بود، الان میبینیم کرمان دارد به سمت شمال کشور پیشمیرود. بحثی که داریم این است که درحقیقت دو هفته گذشته نقشه راه را برای پسته و دانشبنیان شدن پسته ترسیم کردیم. الان نیاز به هیچگونه گسترش باغات پسته نداریم. ولی متأسفانه همانطور که شما به درستی اشاره کردید میانگین عملکرد پسته ما الان بین 600 تا 700 کیلو است البته مواردی داریم 2تا 3 تن یا حتی 4 تن هم برداشت داریم ولی آن برای مزارع و باغات درجه یک است. درحالی که اکثر باغات ما درجه سه هستند، بنابراین ما باید به سمتی برویم که باغات درجه سه را به درجه دو برسانیم و تمام تمهیدات لازم را از منظر تغذیه، نیاز کودی و فعالیتهای دانشبنیانی و... در این حوزه به کار ببریم به گونهای که شاهد ارتقای بهرهوری در پسته باشیم.