در حافظه موقت ذخیره شد...
درس غیرت دولت سیزدهم در فعال‌سازی طرح متروکه مایع‌سازی گاز
مایع‌سازی گاز طبیعی به عنوان طرحی ملی بیش از یک دهه راکد مانده بود که خوشبختانه طی دو سال گذشته در چرخه احیا و پیشرفت قرار گرفت
طرحی که اکنون به طور کلی نزدیک به ۵۰ درصد پیشرفت داشته و حدود ۱۰ درصد آن در یک سال گذشته محقق شده است.
عبدالحسین بیات، رئیس هیأت رئیسه صندوق‌های بازنشستگی صنعت نفت، از مایع‌سازی گاز طبیعی به عنوان طرحی ملی یادکرده که بیش از یک دهه راکد مانده و خوشبختانه در دو سال گذشته در چرخه احیا و پیشرفت قرار گرفته است.
تمرکز ایران بر تولید و تجارت الانجی در کشور ریشه‌ای بیش از چند دهه‌ای دارد.
در واقع، ایران از همان سال‌های ابتدایی ظهور این فناوری در دنیا، به دنبال احداث واحدهای الانجی بود، به طوری که نخستین بار مطالعات مهندسی احداث کارخانه الانجی با عنوان کالینگس (KALINGAS) در سال ۱۹۷۸ میلادی (۱۳۵۶ شمسی) به‌منظور احداث در استان بوشهر انجام شد.
ظرفیت این کارخانه معادل ۳ میلیون تن الانجی در سال و کشتی‌هایی به ظرفیت ۱۳۰ هزار مترمکعب برای انتقال الانجی به بازارهای مصرف در نظر گرفته شده بودند. هرچند که این طرح حدود ۳۰ سال در ایران متوقف ماند تا بار دیگر در دهه ۱۳۸۰ شمسی و بر اساس توافق با تعدادی از شرکت‌های اروپایی موضوع احداث سه کارخانه بزرگ تولید الانجی در تیتر اول اخبار صنعت نفت و گاز ایران قرار گرفت.
طبق قرارداد امضا شده با شرکت‌های Linde آلمان، Shell هلند و Total فرانسه، مقرر شد سه کارخانه بزرگ الانجی و این بار بر پایه فناوری شرکت‌های اروپایی که خودشان نیز در ابتدای این راه قرار داشتند، به ترتیب با عنوان‌های Iran LNG ( به ظرفیت ۱۰.۴ میلیون تن در سال )، Persian LNG (به ظرفیت ۱۶.۲ میلیون تن در سال) و پارس الانجی Pars LNG (به ظرفیت ۱۰ میلیون تن در سال) در جنوب کشور ساخته شوند و در بازه زمانی ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۴ میلادی (۱۳۹۰ تا ۱۳۹۳) به بهره‌برداری برسند. از این میان تنها پروژه Iran LNG بود که پس از تکمیل مطالعات مهندسی، وارد مرحله ساخت شد و بعدها تحت عنوان شرکت مایع‌سازی گاز طبیعی ایران (ILC) به فعالیت خود ادامه داد. اما این بار نیز تحریم‌های اتحادیه اروپا گریبانگیر اجرایی شدن این پروژه‌ها شد و شرکت‌های طرف قرارداد یکی پس از دیگری از انجام مسئولیت‌ها شانه خالی کردند. دراین میان، حتی فرآیند سفارش‌گذاری و پرداخت هزینه برخی تجهیزات کلیدی پروژه ایران الانجی (Iran LNG)به شرکت لینده (Linde) آلمان انجام شد.
ناگفته نماند که اکنون و پس از گذشت سال‌ها از ساخت این تجهیزات، هنوز هیچ کالایی به کشور منتقل نشده است.
درواقع، مطالعات امکان‌سنجی طرح از اوایل سال 82 به صورت فعال توسط امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران آغاز و راهبری این طرح که صد درصد متعلق به شرکت ملی نفت ایران بود، از سال 82 به شرکت ملی صادرات گاز ایران واگذار شد.
در سال 1385 شرکتی تحت عنوان شرکت مایع‌سازی گاز طبیعی ایران و با هدف مدیریت و اجرای طرح مربوط به مایع‌سازی گاز طبیعی از مرحله مطالعه تا مرحله تولید، بهره‌برداری و صادرات محصول تأسیس شد.
این طرح به چهار بخش شامل فرآورش و مایع‌سازی، مخزن ذخیره‌سازی، اسکله و بارگیری گوگرد و دانش فنی تقسیم شد که بر اساس آخرین مجوز وزارت صمت، ظرفیت طرح تا 10.5 میلیون تن الانجی، نیم میلیون تن پروپان، بوتان و گوگرد خواهد بود. اما به دلیل عدم تأمین بموقع منابع نقدی عملیات اجرایی طرح تا نیمه اول سال 92 با تأخیر مواجه شد. از سال 1400 مجدداً فعالیت اجرایی آغاز شد. درهمین پیوند، هادی امیر شقاقی، مدیرعامل شرکت مایع‌سازی گاز طبیعی در گفت‌وگویی با ایران، اعلام کرده که از آغاز به کار دولت سیزدهم به منظور امکان پیشبرد کار، مذاکرات مبسوط قراردادی به منظور رفع تعلیق، تعیین تکلیف قرارداد‌ها و مدیریت ادعا‌های پیمانکارانی که عمدتاً 8 سال بلاتکلیف مانده بودند، انجام شد که بخش کلیدی و البته دشوار کار بود.
وی با اشاره به زیان سالانه ۵ میلیارد دلاری کشور به دلیل تکمیل نشدن پروژه تولید LNG در دولت قبل با وجود پیشرفت ۴۰ درصدی این پروژه تا سال ۹۲ گفته بود که تعهد کردیم تا پایان دولت سیزدهم، حداقل به تولید پنج میلیون تن LNG در سال دست یابیم.
اما این طرح از چه جهاتی برای کشور دارای اهمیت است؟
واقعیت این است که پروژه ایران LNG از چند جهت برای کشور اهمیت دارد؛ نخست اینکه LNG به عنوان یک سوخت پاک در مقایسه با سایر سوخت‌های فسیلی مطرح است.
درگذشته تمرکز حوزه انرژی بر نفت خام بوده اما در آینده قرار است که به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر حرکت کنیم.
دوره گذاری که از نفت خام تا انرژی‌های تجدیدپذیر صورت خواهد گرفت، LNG نقش اساسی ایفا می‌کند.
اهمیت دیگر این پروژه این است که کشور برای اینکه تنوع بخشی بر سبد صادراتی انرژی خود داشته باشد، LNG نقش مهمی دارد و جزو راهبرد کلان کشور است و نباید تنها بر صادرات نفت خام، برخی محصولات مشخص پتروشیمی یا صادرات گاز از طریق خط لوله محدود شد. در حالی که LNG می‌تواند محصول مهمی در سبد صادرات کشور باشد.
مطابق گزارش مؤسسه وودمکنزی، تولید LNG در جهان بیش از 350 میلیون تن در سال بوده که در این میان سهم قطر حدود 75 میلیون تن در سال بوده که برنامه افزایش این مقدار به 120 میلیون تن تا سال 2027 وجود دارد.
از آن گذشته، سودآوری بالای LNG از دیگر دلایل اهمیت پروژه ایران LNG به شمار می‌رود و اگر ظرفیت ۱۰.۵ میلیون تن تولید LNG وارد مدار تولید می‌شد، سالیانه پنج میلیارد دلار ارزآوری در این مسیر داشتیم که می‌توانست برای کشور مؤثر باشد.
پیش‌تر، جواد اوجی وزیر نفت گفته که پروژه بزرگ ایران الانجی که بیش از هشت سال زیر باران و گرمای سوزان منطقه ویژه پارس رها شده بود را توانستیم فعال کنیم که تلاش می‌کنیم تا پایان دولت سیزدهم به نتیجه برسد.
واقعیت این است که با راه‌اندازی مایع‌سازی گاز طبیعی سالانه حدود ۴ میلیارد دلار درآمد ارزی برای کشور محقق می‌شود. عبدالحسین بیات، رئیس هیأت رئیسه صندوق‌های بازنشستگی صنعت نفت، گفته که پیشرفت فیزیکی در پروژه ایران الانجی مشخص است و مخازن ال‌پی‌جی و الانجی این طرح حدود ۹۸ درصد پیشرفت داشته‌اند. نیروگاه‌های تولید برق این پروژه هم پیش‌تر راه‌اندازی شده و افزوده که بهره‌برداری نهایی با تکمیل کارخانه شیرین‌سازی انجام می‌شود که ضمن سودآوری برای سهامداران، به اقتصاد و اشتغال منطقه و کشور کمک خواهد شد.
وی گفت: هم اکنون به‌طور کلی این طرح نزدیک ۵۰ درصد پیشرفت دارد که حدود ۱۰ درصد آن در یک سال پیش محقق شده که این مقدار پیشرفت مؤید احیای پروژه ملی و راهبردی مایع‌سازی گاز بعد از یک دهه راکد بودن است.
مایع سازی گاز طبیعی از زمان آغاز به کار دولت سیزدهم با سرعتی چشمگیر در حال توسعه بوده که بدون شک، با ادامه همین روند در انتهای دولت سیزدهم به بهره‌برداری خواهد رسید.
طرحی که با فرصت‌سوزی دولت قبل به کارخانه‌ای متروکه تبدیل شده بود.
بی شک بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت دولت قبل باید بابت عدم‌النفع سنگین و میلیارد دلاری تأخیر در راه‌اندازی طرح مایع‌سازی گاز طبیعی پاسخگو باشد.
طرحی که اکنون با تلاش شبانه روزی متخصصان داخلی روی ریل توسعه به پیش می‌تازد.