صادرات نفت در دولت سیزدهم افزایش چند برابری دارد
«ب.ز» بازنده بازار نفت
درآمد صادرات نفت و گاز ایران در سال ۱۴۰۱ به ۲۸ میلیارد دلار افزایش یافت
بازگشت مقتدرانه تهران به بازار بین‌الملل انرژی با افزایش دو برابری صادرات نفت خام و رسیدن میزان صادرات طلای سیاه ایران به محدوده یک میلیون و 600 هزار بشکه در روز!
این میزان صادرات بالاترین رکورد صادرات نفت خام ایران از سال 2018 میلادی بدین سو به شمار می‌رود.
بلومبرگ درگزارشی اعلام کرده که ایران صادرات نفت خام خود را به بیشترین میزان از حدود پنج سال گذشته رسانده و حضور مجدد خود را در صحنه ژئوپلیتیک تقویت کرده است.
گزارش‌ها نشان می‌دهند که میزان نفت تولیدی ایران در ماه «مه»، سه درصد از نفت تولیدی درجهان بوده و تولید این مقدار نفت در روز، از سال ۲۰۱۸ تاکنون بی‌سابقه بوده است.
جواد اوجی، وزیر نفت تأکید کرده که تولید نفت کشور از آغاز فعالیت دولت سیزدهم طی ۲۰ ماه به بیش از ۳ میلیون بشکه و تولید گاز خام به بیش از یک میلیارد مترمکعب رسیده است.
گفته می‌شود که در حال حاضر ایران بالاترین ذخایر مجموع نفت و گاز را دارد و ۱۵۴ میلیارد بشکه نفت قابل برداشت و گاز ۳۳ تریلیون مترمکعب گاز قابل برداشت در اختیار ایران است.
از افزایش تولید و صادرات نفت ایران در شرایط سخت تحریمی به عنوان موفقیتی بزرگ برای دولت سیزدهم در عبور از سد سخت تحریم‌ها یاد می‌شود؛هرچند که سیاست تهدید فروش نفت ایران از سوی امریکا، همواره درهمه این سال‌ها وجود داشته و در واقع حرف تازه‌ای نیست.
نماینده ویژه امریکا در امور ایران هم کم و بیش اعلام داشته که واشنگتن به تلاش‌های خود برای اعمال فشار به‌منظور متوقف کردن خرید نفت از جمهوری اسلامی ایران ادامه خواهد داد.
به نظر می‌رسد این سیاست در دولت قبل جواب داد چرا که بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت دولت قبل گفته که «در دولت دوازدهم و همزمان با بازگشت تحریم‌ها علیه ایران، ۱۰۰ میلیارد دلار نفت نفروختیم و از صادرات نفت ایران جلوگیری شد» و افزوده که در دوره قبل تحریم‌ها ما بیش از یک میلیون بشکه نفت خام معافیت برای صادرات داشتیم، اما در این دوره نه برای نفت خام و نه برای میعانات گازی و نه برای فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی حتی یک بشکه و یک تن هم معافیت نداشتیم زیرا از ابتدای تحریم‌ها مشخص بود که در صورت تحریم‌ها سالانه ۵۰ میلیارد دلار کسری تراز بازرگانی خارجی می‌آوریم و هدف از جنگ اقتصادی، فروپاشی اقتصاد نبود، بلکه فروپاشی نظام بود.
ناگفته پیداست که دولت گذشته کشور را با کمترین میزان تولید و صادرات نفت به دولت سیزدهم تحویل داد زیرا در آن ایام اگرچه صادرات نفت ایران هیچ‌گاه به صفر نرسید اما کاهش چشمگیری را تجربه کرد.
براساس گزارش عبدالناصر همتی رئیس کل سابق بانک مرکزی، در سال ۱۳۹۹ درآمد نفتی کشور بشدت سقوط کرده هرچند که در همان سال، وزیر نفت وقت در مصاحبه‌های مختلف مدعی بود که صادرات نفت کشور رکورد تاریخی زده است!
براساس آماری که همتی منتشر کرده، در سال ۱۳۹۸ درآمد صادرات نفت و گاز ایران ۱۲.۶ میلیارد دلار و در سال ۱۳۹۹ حدود ۷.۵ میلیارد دلار بوده که در سال ۱۴۰۰ با روی کار آمدن دولت رئیسی به ۲۲ میلیارد دلار و در سال ۱۴۰۱ به ۲۸ میلیارد دلار افزایش یافته است.
همتی این آمار را با چاشنی انتقادی منتشر کرده که به نظر می‌رسد انتقاد همتی به طور غیرمستقیم به بیژن زنگنه، وزیر نفت دولت روحانی باشد که با لو دادن شبکه دور زدن تحریم و بی‌توجهی به بازارسازی نفت، فروش نفت ایران را در مقطعی به صفر رساند.
طبق آمار منتشـــــر شــده از سوی همتی، درآمد صادرات نفت و گاز ایران در دولت رئیسی نسبت به ۲ سال پایانی دولت روحانی تقریباً ۳ تا ۴ برابر شده است.
افزایش صادرات نفت خام و میعانات گازی از طریق انعقاد قراردادهای جدید فروش، تمرکز بر بازارهای جدید صادراتی و بهره‌گیری از روش‌های متنوع فروش از جمله تهاتر، سیاست دولت سیزدهم در صادرات نفت بوده است.
هیثم الغیص، دبیرکل اوپک با استقبال از بازگشت کامل ایران به بازارهای جهانی نفت خام، گفته که ایران توانست تولید نفت خود را یک میلیون بشکه در روز افزایش دهد و همچنان در حال سرمایه‌گذاری در صنعت نفت است؛ بنابراین می‌توان گفت ایران در اوپک بازیگری کلیدی و اساسی است.
از نگاه اداره اطلاعات انرژی امریکا هم ایران با افزایش ۴۰ هزار بشکه‌ای تولید روزانه نفت ایران در سه ماهه نخست ۲۰۲۳ رتبه دوم رشد تولید نفت در میان اعضای اوپک را داشته است.
تولید نفت اوپک در سه ماهه نخست ۲۰۲۳ نسبت به سه ماهه قبل از آن ۴۸۰ هزار بشکه در روز کاهش داشته است.
بخش زیادی از کاهش تولید اوپک در سه ماهه نخست ۲۰۲۳ مربوط به افت تولید نفت عربستان بوده است. عربستان تولید نفت خود در این دوره را ۴۸۰ هزار بشکه در روز کاهش داده و به ۱۰ میلیون و ۲۰ هزار بشکه در روز رسانده است.
براساس این گزارش، ایران از نظر میزان رشد تولید نفت رتبه دوم پس از نیجریه را داشته و توانسته تولید روزانه نفت خود را ۴۰ هزار بشکه افزایش بدهد و به ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه در روز برساند.
جواد اوجی وزیر نفت اعلام کرده که در سال ۱۴۰۱ حدود ۱۹۰ میلیون بشکه نفت بیشتر از سال ۱۳۹۹ و ۸۳ میلیون بشکه بیشتر ازسال ۱۴۰۰ نفت صادر شده و پیش‌بینی کرده که امسال هم رکوردی تازه در صادرات نفت ثبت شود.
وی تصریح کرده که صادرات نفت ایران به بالاترین رقم نسبت به دوسال اخیر رسیده و ارز حاصل از این صادرات در سررسید مشخص دریافت و به سامانه نیما و سامانه جدید معاملاتی واریز شده است و جمع‌بندی کرده که با توجه به اینکه یکی از بخش‌های تأمین‌کننده نیازهای ارزی کشور، وزارت نفت است، در دولت سیزدهم با وجود تشدید تحریم‌های ظالمانه، خوشبختانه رکوردهای مطلوبی در زمینه صادرات نفت خام، میعانات گازی، فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی داشتیم.
بنا بر اعلام شرکت کپلر، با وجود اینکه تحریم‌های امریکا همچنان پابرجاست، صادرات نفت خام از پاییز گذشته دو برابر شده و در ماه مه (اردیبهشت، خرداد) به ۱.۶ میلیون بشکه در روز رسیده است.
همایون فلکشاهی، تحلیلگر ارشد شرکت کپلر، گفت: صادرات نفت خام ایران، در ماه گذشته بسیار موفقیت‌آمیز بود. خرید نفت خام ایران برای کسانی که ریسک‌پذیر هستند، بسیار جالب است.
مشاوران اِس‌وی‌بی انرژی و پِترو لُجیستیکز اِس‌اِی و اِف‌جی‌ای معتقدند که میزان تولید نفت خام ایران از این هم بیشتر است و شاید از ۳ میلیون بشکه در روز نیز فراتر رود.
توافق اولیه با عربستان سعودی در ماه آوریل، تلاش برای احیای متحد سوری (بشار اسد)و از دیگر نشانه‌های تجدید حیات اقتصادی ایران هستند که با افزایش صادرات نفت خام، همزمان شده‌اند.
از پنج سال پیش که تحریم‌های امریکا دوباره اعمال شدند، نفت خام ایران با آنچه «ناوگان تاریک» نامیده می‌شود (و متشکل از نفتکش‌هایی است که اغلب کهنه و بیمه‌نشده هستند و فرستنده‌ها را غیرفعال می‌کنند تا شناسایی نشوند) برای معدود خریداران باقیمانده ارسال می‌شود.
ردیابی نفتکش‌ها نشان می‌دهد که چین مشتری اصلی تهران باقی مانده است؛ اما به صورت رسمی هیچ وارداتی از جمهوری اسلامی در سال گذشته ثبت نشده است.
در عوض، خریدها از مالزی افزایش یافته است؛ زیرا، محموله‌های نفت خام ایران معمولاً برای انتقال به کشتی‌های دیگر به آنجا ارسال می‌شود تا مبدأ ارسال محموله مبهم بماند.
بنا بر اعلام شـــــرکت کپلر، پالایشگاه‌هـــــای چینـــــــی، بویـــــژه شرکت‌های کوچک‌تر و مستقل در استان شاندونگ، در حال افزایش میزان خرید محموله‌های نفت خام ایرانی هستند.
تحلیلگران معتقدند که ایران با استفاده از نفت خامی که برای رفع نیازها در نفتکش‌ها ذخیره کرده بود، صادرات خود را افزایش داده است.
برخی از تحلیلگران معتقدند دلیل افزایش صادرات نفت خام ایران، علاوه بر افزایش تقاضای چین برای نفت خام این است که دولت امریکا به صورت ضمنی اجازه این کار را صادر کرده تا قیمت بنزین را کنترل کند.
گفته می‌شود که دولت امریکا تحریم‌ها را با فشار کمتری اجرا کرده زیرا می‌خواهد با عرضه نفت خام روسیه در بازار مقابله کند و در عین حال، جریان عرضه را حفظ کند. مصطفی نخعی، نماینده مردم نهبندان و سربیشه در مجلس شورای اسلامی گفت: کشورهای امریکای لاتین دارای ظرفیت‌های ارزشمند برای توسعه دیپلماسی انرژی کشور هستند که تقویت روابط با آنها ابزاری برای افزایش قدرت سیاسی است و با اشاره به دستاوردهای سفر آیت‌الله رئیسی، رئیس جمهور و هیأت همراه به سه کشور امریکای لاتین گفته که ایران و ونزوئلا در زمینه انرژی مراودات زیادی دارند؛ ونزوئلا از منابع زیاد نفتی برخوردار است و جمهوری اسلامی هم از دارندگان مهم منابع هیدروکربنی، نفتی و گازی به شمار می‌رود.
واقعیت این است که دیپلماسی انرژی در دولت سیزدهم به خوبی به بار نشسته، سیاستی که وزیران سالخورده و پا به سن گذاشته دولت قبل از اجرای این سیاست‌ها غافل و عاجز بوده‌اند.
فراموش نکنیم که کارنامه وزیر نفت دولت قبل سرشار از نقاط ضعف بوده آنچنان که محمد جواد ظریف او را متهم به خیانت کرد.