پیش‌بینی کاهش شدید تورم در ماه‌های آینده
سرعت رشد قیمت کالاهای اساسی در خردادماه امسال نصف شد کاهش قیمت دلار قیمت بسیاری از نهاده‌های بخش تولید را کاهش داد
بررسی آمار معاملات در بازار فیزیکی بورس کالای ایران نشان داد، روند تغییر قیمت بسیاری از محصولات پایه تولیدی در خردادماه سال جاری کاهشی بوده و این موضوع هزینه‌های سربار بسیاری از صنایع را کاهش داده است. همچنین بررسی آمار تغییرات قیمت محصولات نهایی نشان می‌دهد، سرعت رشد قیمت‌ها در خرداد ماه سال جاری با کاهش بسیار شدیدی روبه‌رو شده به نحوی که می‌توان انتظار داشت شاخص‌های تورمی در سال جاری از محدوده 30 درصد تجاوز نکند.
اینکه آمارها از اتفاقات خوب آینده در اقتصاد ایران خبر می‌دهند نتیجه دستاوردهای مهم دولت طی ماه‌های گذشته است که در آمارها متبلور شده است؛ موضوع مهمی که باید به نوبه خود مورد بحث و بررسی قرارگیرد. اما آنچه این گزارش بر آن تأکید دارد، اتفاق مهمی در اقتصاد ایران است که می‌تواند حتی به عنوان یک نقطه عطف مهم در مسیر رشد و توسعه شناخته شود.
اگر به طور خلاصه بخواهیم نتیجه بررسی‌های آماری صورت گرفته در گزارش پیش رو را بازگو کنیم در درجه اول باید گفت در 12 ماه گذشته عرضه محصولات نهایی و مواد اولیه در بسیاری از صنایع تولیدی با افزایش قابل توجهی روبه‌رو شده و این موضوع در کاهش هزینه‌های سربار تولید اثرگذار بوده است. همچنین دربخش دیگری از محصولات که هزینه تأمین مواد اولیه افزایش یافته نیز سرعت افزایش قیمت‌ها در مقایسه با خرداد سال گذشته به کمتر از نصف، کاهش یافته است.
دردرجه دوم نیز بررسی روند نوسان قیمت مواد اولیه در معاملات خرداد سال جاری نشان می‌دهد، با شروع روند نزولی نرخ ارز، قیمت مواد اولیه نسبت به اردیبهشت ماه با کاهش قابل توجهی روبه‌رو شده که این موضوع می‌تواند نویدبخش کاهش نرخ رشد قیمت محصولات نهایی برای مصرف‌کنندگان در ماه‌های آینده باشد.
اما در درجه سوم، بررسی‌ها نشان می‌دهد با وجود افت شدید قیمت‌ها، شرکت‌های تولیدی با در اختیارداشتن فرصت‌های جدید صادراتی و سرمایه‌گذاری می‌توانند تا پایان سال روند رشد درآمد و سودسازی خود را حفظ کنند و نه تنها از محل کاهش قیمت‌ها دچار چالش جدی نخواهند شد، بلکه تأمین ارزان‌تر نهاده‌ها می‌تواند حاشیه سود عملیاتی آنها را بهبود دهد.
این موارد تا حدود زیادی نشان می‌دهد مسیر اقتصاد کشور در جهت تحقق شعار سال قرار گرفته و می‌توان انتظار داشت تا پایان سال شاهد افزایش نسبی تولید و مهار رشد نرخ تورم باشیم.
کاهش نرخ رشد قیمت‌ها؛ حقیقتی که ابتدا از دوربین‌های آماری مشاهده می‌شود
هرچند که در سال‌ها و ماه‌های گذشته شاهد برخورد کشتی اقتصاد ایران با امواج صعودی قیمت‌ها در بازارهای جهانی و داخلی بودیم اما شواهد نشان از پایان تلاطم‌ها دارد.
ثباتی که هر چند دربخش مصرف‌کننده و شاخص CPI همچنان نمایان نشده، اما اثر حتمی و حقیقی خود را در بخش تولید و شاخص PPI به ثبت رسانده و آثار مثبت آن بر رشد شاخص‌های کلان رفاه و توسعه اقتصادی از دوربین آمار قابل مشاهده است؛ بطوری که نرخ رشد شاخص بهای تولیدکننده در اردیبهشت ماه سال جاری به حدود 3،2 درصد رسیده است. در حالی که عدد این شاخص برای اردیبهشت 1401، حدود 9،7 درصد و برای اردیبهشت 1400، حدود 5،8 درصد بوده است.
رقمی که با توجه با آمار نزولی قیمت محصولات پایه در بورس کالا انتظار می‌رود در خردادماه نیز کاهش چشمگیری را تجربه کند. این موضوع طی روزهای گذشته به تأیید بسیاری از اقتصاددانان و مدیران صنعتی کشور رسیده است و آنها با استناد به روند نزولی قیمت‌ها در معاملات بازارهای کالایی، کاهش شدید نرخ رشد تورم در خردادماه را انتظار می‌کشند.
از طرفی با استناد به آمار معاملات برخط بازارهای کالایی می‌توان نشان داد که بسیاری از مواد اولیه مورد نیاز در تولید کالاهای نهایی به طور محسوسی با کاهش قیمت روبه‌رو شده‌اند.
در این خصوص بررسی روند تغییر قیمت‌ها در بازار فیزیکی بورس کالای ایران نشان می‌دهد، علی‌رغم افزایش حجم کالای معامله شده در این بازار، قیمت محصولات در بخش فلزات اساسی، محصولات شیمیایی، محصولات پلیمری و فرآورده‌های نفتی کاهش یافته است.
کاهش 2 تا 11 درصدی قیمت فلزات نسبت به ماه قبل
همان‌طور که در جدول شماره یک قابل مشاهده است قیمت محصولات فروخته شده درخردادماه سال جاری در مقایسه با سال قبل بین 22 تا 55 درصد افزایش داشته که درمقایسه با نرخ رشد قیمت‌ها در سال‌های قبل از آن یک روند کاهنده را نشان می‌دهد. در یک مورد (مس کم عیار) شاهد آن بودیم که قیمت معامله حتی از خرداد سال 1401 نیز کمتر بوده است.
این موضوع درحالی است که قیمت‌های بازارهای جهانی فلزات طی شش ماه گذشته درحال افزایش بوده و به عنوان مثال هرتن کاتد مس در بازار لندن 3،28 درصد، هر تن فولاد آلیاژی CIS حدود 12،26 درصد و هر تن سنگ آهن بازارچین 2،49 درصد افزایش یافته است و توان بخشی از افزایش قیمت کالاهای فلزاتی در ایران را به تغییرات قیمت‌های جهانی نسبت داد.
با این حال مقایسه روند تغییر قیمت‌ها در خرداد سال جاری نسبت به خرداد 1401 و خرداد 1400 نشان می‌دهد نرخ رشد قیمت‌ها در خرداد سال جاری نسبت به خرداد 1401 با کاهش چشمگیری روبه‌رو بوده است.
از طرفی موضوع مهم‌تری که در ستون آخر جدول شماره یک مشخص شده این است که قیمت انواع فلزات اساسی و پایه در مقایسه با ماه قبل (اردیبهشت ماه 1402) به میزان قابل توجهی کاهش یافته است.
همان‌طور که آمار این بخش نشان می‌دهد، قیمت انواع محصولات فلزی فروخته شده در بورس کالای ایران، در خرداد ماه نسبت به اردیبهشت ماه سال جاری بین 2 تا 11 درصد کاهش یافته که بسیار قابل توجه است.
کاهش 17 تا 81 درصدی قیمت محصولات پالایشی در یک سال گذشته
جدول شماره دو به روند تغییرات قیمت برخی محصولات پالایشی معامله شده در بورس کالا تعلق دارد. در این جدول میانگین قیمت معاملات در خرداد 1401، خرداد 1402 و اردیبهشت 1402 مقایسه شده است.
بر اساس ارقام موجود در جدول، قیمت محصولاتی مانند روغن پایه، گوگرد و لوب کات در مقایسه با خرداد ماه سال قبل بین 17 تا 81 درصد کاهش قیمت داشته است. همچنین مقایسه قیمت‌های کشف شده در خرداد نسبت به اردیبهشت سال جاری نشان می‌دهد قیمت در تمامی کالاها بین 2 تا 15 درصد نزولی بوده است.
کاهش 5 تا 43 درصدی قیمت محصولات شیمیایی در یک سال گذشته
همان‌طور که در جدول شماره سه می‌توان مشاهده کرد، روند قیمت محصولات شیمیایی فروش رفته در بورس کالای ایران با کاهش قابل توجهی روبه‌رو شده است. مقایسه قیمت‌ها در معاملات خردادماه سال جاری با خردادماه سال گذشته نشان می‌دهد قیمت محصولات شیمیایی درمقایسه با خرداد سال گذشته بین 5 تا 43 درصد کاهش یافته است.
باید توجه داشت محصولات شیمیایی به عنوان ماده اولیه طیف گسترده‌ای از محصولات شناخته می‌شود و کاهش محسوس قیمت‌ها در این بخش اثر مهمی بر تغییرات شاخص قیمت تولید کننده (PPI) خواهد داشت.
روند کاهشی که با توجه به تداوم آن در خرداد نسبت به اردیبهشت ماه، می‌توان انتظار داشت بزودی اثر آن در بخش شاخص بهای مصرف‌کننده (CPI) نیز مشاهده شود.
کاهش یک تا 21 درصدی قیمت محصولات پلیمری در یک سال گذشته
بخش دیگری از زنجیره تولید طیف گسترده‌ای از محصولات و کالاهای مصرفی نیز متعلق به محصولات پلیمری است و از این رو روند کاهشی قیمت‌ها در این بخش نیز می‌تواند اثر بسیار زیادی بر شاخص‌های تورمی داشته باشد.
بررسی آمار معاملات محصولات پلیمری در خرداد سال جاری نسبت به سال قبل نشان می‌دهد قیمت این محصولات با کاهش یک تا 21 درصدی روبه‌رو شده و روند کاهش قیمت‌ها در معاملات خرداد نسبت به اردیبهشت ماه نیز با شدت بیشتری اتفاق افتاده است که جزئیات آن را می‌توان در نمودار شماره چهار مشاهده نمود.
ترمز رشد قیمت محصولات غذایی کشیده شد
درکنار تغییرات کاهشی قیمت محصولات پایه‌ای که می‌تواند در ماه‌های آینده کاهش قیمت محصولات نهایی و شاخصPPI را به دنبال داشته باشد، در خردادماه سال جاری شاهد آن بودیم که نرخ رشد قیمت بسیاری از کالاهای اساسی و مصرفی بخش خانوار نیز با کاهش قابل توجهی روبه‌رو شده است و با نگاهی به روند تغییرات قیمت‌ها در خرداد 1402 نسبت به خرداد 1401 و خرداد 1401 نسبت به خرداد 1400، می‌توان استنباط کرد که سرعت رشد قیمت‌ها در خرداد سال جاری در بخش محصولات غذایی نصف شده است.
این درحالی است که مقایسه قیمت‌ها در کالای مهمی چون برنج ایرانی و خارجی نشان می‌دهد طی یک سال گذشته قیمت این اقلام حتی نسبت به یک سال گذشته با کاهش نیز روبه‌رو بوده است. روند تغییرات نرخ رشد قیمت‌های برخی از محصولات غذایی را می‌توان در جدول شماره پنج مشاهده کرد.
حجم تولید و عرضه داخلی و صادراتی کالاهای ایرانی افزایش یافت
درکنار آمار مربوط به کاهش قیمت‌ها، مشاهده می‌شود روند رو به رشد افزایش حجم تولید، صادرات و عرضه محصولات در ایران در حال تقویت بوده است.
این روند در دو ماه ابتدایی سال جاری باعث شد تا حجم صادرات غیر نفتی شرکت‌های ایرانی با ثبت یک رکورد تاریخی به حدود 21 میلیون تن برسد که بیشترین رشد صادرات نیز در بخش کالاهای نهایی و کالاهای با ارزش افزوده بالاتر بوده است.
روند عرضه‌ها در بورس کالا نشان می‌دهد حجم معاملات تا نیمه اول خردادماه نسبت به سال قبل افزایش یافته است.
همان‌طور که در جدول شماره شش می‌توان مشاهده کرد، حجم محصولات معامله شده در تالار صنعتی و معدنی بورس کالای ایران حدود 51 درصد، در تالار محصولات پتروشیمی حدود 17.8 درصد و در بخش فرآورده‌های نفتی حدود 38 درصد افزایش یافته است.
این درحالی است که افزایش حجم معاملات در سال 1401 نسبت به 1400 مشهود بوده که رونق تولید در بخش کالاهای نهایی را نتیجه داشته است.
موضوعی که در سه ماهه چهارم سال 2022 باعث شد تا اقتصاد ایران بیش از 4.7 درصد بزرگ‌تر شود و انتظارات برای ثبت ارقام بالاتر را تا پایان سال 2023 تقویت کند.
کاهش نرخ ارز منجر به روند نزولی قیمت‌ها شده است
پس از پشت سرگذاشتن یک روند صعودی در بازار ارز ایران، شاهد آن بودیم که نرخ انواع ارز در بازارهای رسمی در یک محدوده باثبات نزولی قرار گرفته و در بازارهای غیررسمی نیز روند نزولی قیمت‌ها نرخ دلار را بار دیگر به زیر محدوده 49 هزار تومان رسانده است.
این موضوع به‌خصوص در خردادماه که شیب کاهش نرخ برابر دلار تندتر بود، باعث شد تا قیمت‌ها در بازارهای کالایی داخلی تا حدود زیادی تعدیل شود. همچنین کاهش نرخ دلار باعث شد تا قیمت ریالی کالاهای اساسی و وارداتی نیز با کاهش قابل توجهی روبه‌رو شود. در بخش نهاده‌های تولید نیز با توجه به اینکه قیمت فلزات اساسی، محصولات شیمیایی و فرآورده‌های نفتی براساس نرخ‌های جهانی تعیین می شود، کاهش قیمت دلار باعث شد تا خریداران قیمت‌های انتظاری خود را تاحدود زیادی تعدیل کنند.
درکنار این موارد، موفقیت‌های دولت و بانک مرکزی در ایجاد روابط مناسب با هم‌پیمانان تجاری و سیاسی باعث شد تا هزینه مبادله و تجارت برای تجار ایرانی تا حدود زیادی کاهش یابد و این موضوع نیز به نوبه خود به کاهش سرعت تورم در بازارها کمک کرد.
ورود سرمایه از طرف کشورهای عربی، چین و روسیه و انعقاد قراردادهای مشترک توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل در ایران نیز از جمله مواردی بود که در انتظارات تورمی تأثیرگذار شده و باعث شد تا افراد نسبت به تداوم شرایط تورمی در بازارهای کالایی ایران مردد شوند.
بــــرش
برنامه های اقتصادی دولت
در راستای کاهش تورم تبیین شده است
سید احسان خاندوزی ، وزیر امور اقتصادی و دارایی بیان کرد : برنامه اقتصادی کوتاه‌مدت دولت تحت عنوان بسته سیاست‌های مهار تورم و رشد تولید که جزئیات آن در ستاد اقتصادی دولت مورد بررسی قرار گرفت؛ نهایی شده است. در این بسته اقتصادی دستور کار ۱۰ ماهه دستگاه‌های اجرایی به تفکیک دستگاه‌های متولی و زمان‌بندی اجرا در دستور قرار می‌گیرد و این برنامه تا پایان سال ۱۴۰۲ خواهد بود. برنامه میان‌مدت اقتصادی کشور ذیل تدوین لایحه برنامه هفتم در جلسات متعدد آماده شده در لایحه برنامه هفتم تدوین و تصویب و تقدیم مجلس خواهد شد که در ریل گذاری کوتاه مدت و میان مدت دو سند مهم برای فعالیت‌های اقتصادی بخش‌های مختلف دولت خواهد بود. با سختگیری‌های صورت گرفته، رشد نقدینگی در پایان سال ۱۴۰۱ به حدود ۳۰ درصد کاهش یافته که نشاندهنده سرعت مطلوب در کاهش رشد نقدینگی است و در سال جاری نیز هدف گذاری رشد ۲۵ درصدی از سوی بانک مرکزی پیش بینی شده است.
بــــرش
کاهش شدید تورم در راه است
رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه در بخش تورم اقدامات مؤثر و خوبی انجام داده‌ایم، اظهار کرد: تورم نقطه به نقطه در شاخص تورم مصرف‌کننده (CPI) از ۶۲.۴ درصد فروردین به کانال ۵۰ درصد در اردیبهشت رسید که در خرداد ماه ریزش شدیدی در این شاخص خواهیم داشت به نحوی که هدفگذاری ما ورود به کانال ۳۰ درصد خواهد بود. همچنین شاخص تورم تولیدکننده (PPI) از فروردین تا اردیبهشت ۸.۲ درصد کاهش داشته که رقم بسیار خوبی است. این نرخ نیز در خرداد ماه کاهشی خواهد بود و وارد کانال ۲۰ درصد می‌شود. فرزین تأکید کرد که قطعاً شرایط اقتصادی امسال بهبود خواهد داشت و پیگیر سیاست‌های تثبیتی و کنترل نرخ رشد نقدینگی و تورم هستیم.