«ایران اقتصادی» برخی لاف‌ها و گاف‌های آذری جهرمی را بررسی کرد
نقد یک نقاد سیاسی
محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات دولت قبل، همچون دوران وزارتش، همچنان در حال حاشیه‌سازی است و هرازگاهی با انتشار مطالبی در فضای مجازی، کم‌سوادی خود را به رخ می‌کشد.
او که در دوران وزارتش به جای کارهای زیرساختی، مشغول کارهای نمایشی بود از مصادیق مدیرانی است که فردا را قربانی امروز کرد. در دوره تصدی وزارت ارتباطات در دولت دوازدهم، آذری جهرمی به جای توسعه زیرساخت‌های ارتباطاتی کشور همچون شبکه ملی اطلاعات، توسعه فیبر نوری و اینترنت ثابت، گسترش دولت هوشمند و... مشغول چت کردن و توئیت‌بازی و کارهای نمایشی بود به طوری که وی را وزیر «شوآف» می‌خواندند. او تلاش داشت مواضعش را به گونه‌ای اتخاذ کند که در شبکه‌های اجتماعی لایک بیشتری به دست آورد. به همین دلیل بود که توسعه زیرساخت‌های ارتباطی کشور چون کمتر مورد توجه بود، در دوره وزارت او به قهقرا رفت و کارهای نمایشی و ظاهری جای آن را گرفت.
بدین ترتیب زمانی که دولت سیزدهم بر سر کار آمد، با انبوهی از مشکلات ریشه‌ای در حوزه ارتباطات مواجه شد.
آذری جهرمی اخیراً هم به مباحث اقتصادی علاقه‌مند شده و با برداشت‌های سطحی از شاخص‌های اقتصادی، کارشناسان را به خنده واداشته است. در ادامه نگاهی به عملکرد خسارت‌بار این فعال سیاسی اصلاح‌طلب انداخته‌ایم.
سرکوب تعرفه‌ای
لج و لجبازی‌های وزیر جوان دولت دوازدهم با اپراتورها و اصرار آذری جهرمی برای ثابت نگه داشتن تعرفه‌های اینترنت، آغازگر جنگ با اپراتورها بود. تیرماه 1399 در پی افزایش تعرفه برخی از بسته‌های اپراتورها این جنگ شکل گرفت و پس از آغاز بررسی پرونده تخلف اپراتورها در تعزیرات حکومتی، این جنگ به اوج خود رسید.
دعوایی که راه افتاد بیش از یک ماه به طول انجامید و اپراتورها که تمام هزینه‌های آنها دلاری و درآمدشان ریالی است، تمام تلاش خود را به کار گرفتند و حتی با یکدیگر متحد شدند که به این جنگ به نفع خودشان خاتمه دهند اما نفوذ و پروپاگاندایی که جهرمی در رسانه راه انداخت، دست آخر منجر به کوتاه آمدن اپراتورها با پرداخت جریمه شد.
این سرکوب تعرفه‌ای باعث شد زیرساخت‌های ارتباطی کشور در بخش اینترنت ثابت فرسوده باقی بماند، اپراتورهای همراه نتوانند زیرساخت خود را بهبود ببخشند و در نهایت افت سرعت اینترنت رقم خورد. اهمیت ندادن به مطالبه اپراتورها برای افزایش منطقی و پلکانی قیمت بسته‌های اینترنت نتیجه‌ای جز عدم تمایل اپراتورهای ثابت و سیار برای بهبود خدمات خود نداشت.
ضمن اینکه آنها برخلاف کشورهای دیگر گامی به سمت فیبرنوری نیز برنداشتند. هزینه‌بر بودن و سختی تجهیز کشور به فیبرنوری، مسأله‌ای بود که باعث شد دولت‌های گذشته هیچ‌گاه به سمت توسعه این تکنولوژی حرکت نکنند.
چشم‌پوشی دولت از حق‌السهم خود از درآمد اپراتورها، ایجاد حساب «توسعه فیبرنوری» با سرمایه اولیه هزار میلیارد تومان، درنظر گرفتن مشوق برای همکاری اپراتورها در توسعه فیبرنوری، مصوبه برای همکاری توانیر و شهرداری‌ها برای پیشبرد این پروژه کارهایی بود که باید برای توسعه فیبرنوری انجام می‌شد، اما به نظر می‌رسد عزم آن در دولت‌های گذشته وجود نداشته است.
حمایت از پیام‌رسان‌های بومی
آذری جهرمی به تأسی از جریان اصلاح‌طلب که واداده غرب و دشمن خودکفایی هستند، تا توانست در توسعه پیام‌رسان‌های بومی کارشکنی کرد. او همواره نگاه تمسخرآمیز و تحقیرآمیزی به فناوری‌های بومی داشت و دارد و نشان داد که از نگاه بزدلانه او هم ایران و ایرانی فقط در آبگوشت بزباش توان رقابت با دنیا را دارد.
نفوذ و سایه کشورهای غربی بر سر تکنولوژی یکی از مشکلات همیشگی بوده است، در جهانی که داده‌ها حکمرانی می‌کنند به دست آوردن هر اطلاعات و سوابق باعث می‌شود قدرت آنها بیشتر شود. کشورهایی که این روزها در حال تبدیل شدن به اقتصادهای بزرگ حوزه تکنولوژی هستند برای از بین بردن این تسلط به توسعه موتورهای جست‌و‌جو، پیام‌رسان و شبکه‌های اجتماعی پرداخته‌اند. بومی‌سازی در این حوزه در کشورهایی مانند چین و روسیه به سمتی رفتند که شهروندانشان نیازی به استفاده از دیگر پلتفرم‌هایی (سکو) که توسط کشورهای دیگر توسعه داده شده، نیاز ندارند.
حدود 2 سال از تلاش وزارت ارتباطات دولت سیزدهم گذشته و به دلیل حمایتی که شخص وزیر ارتباطات از پیام‌رسان‌های بومی کرده است، این پیام‌رسان‌ها توانسته‌اند به رشد خوبی دست پیدا کنند؛ هرچند برخی از افراد فیلتر شدن پیام‌رسان واتس آپ در یک سال گذشته و تلگرام در سال‌های قبل را دلیل این رشد می‌دانند، اما گذشته از آن اهمیت «عیسی زارع‌پور» وزیر ارتباطات دولت سیزدهم با رشد پیام‌رسان‌های بومی باعث شده اغلب دستگاه‌ها، بانک‌ها و نهادهای خصوصی و دولتی به استفاده از بستر پیام‌رسان‌های بومی تشویق شوند.
توسعه اینترنت روستایی
شهریور 1401، زمانی که حدود یک سال از استقرار دولت سیزدهم گذشته بود، زارع‌پور در آیین افتتاح پروژه‌های بخش فناوری به مناسبت هفته دولت به گزارش خلاف واقع دولت قبل در خصوص اتصال روستاها به اینترنت اشاره کرد و توضیحاتی در خصوص آن داد.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در آن مراسم، سرکوب تعرفه‌ای اپراتورها در دولت گذشته را مانع توسعه اینترنت دانست و گفت: گزارش دولت قبل درباره توسعه اینترنت در ۹۰ درصد روستاهای بالای ۲۰ خانوار کشور خلاف واقع بود. در لایه‌هایی از شبکه ارتباطی کشور نیز کارهای خوبی انجام شده هرچند که سر آنها نیز بحث‌هایی وجود دارد؛ مثلاً گفتند ۹۰ درصد روستاهای بالای ۲۰ خانوار کشور به اینترنت وصل شدند در حالی که پس از بررسی‌های ما این عدد زیر 80 درصد بود اما هیچ وقت انتقاد نکردیم.
وی افزود: یکی از مدیران کل استان‌ها زمانی که من سرکار آمدم گزارشی به من دادند که حکایت از اتصال ۹۸ درصدی داشت اما بررسی ما چیزی حدود ۵۸ درصد بود.
ایرادی به مدیر عالی وزارتخانه نیست اما اگر زیرساخت اینترنت گل و بلبل بود تصاویر بچه‌هایی که در دوران کرونا روی کوه دنبال پیدا کردن آنتن بودند چه بود؟ اگر همه چیز گل و بلبل بود چرا مردم از شبکه شاد که زیرساخت داخلی بود گله داشتند؟
شبکه ملی اطلاعات
بهمن 1399 مدیرعامل وقت شرکت ارتباطات زیرساخت به این نکته اشاره کرد که زیرساخت ارتباطی شبکه ملی اطلاعات ۸۰ درصد پیشرفت داشته است. «حمید فتاحی» معاون وزیر ارتباطات با اعلام این خبر در توئیتر خود پیشرفت زیرساخت ارتباطی شبکه ملی اطلاعات را بیش از ۸۰ درصد اعلام و تأکید کرد آنچه در برخی برداشت‌های مغرضانه از ارزیابی‌های منصفانه مرکز ملی فضای مجازی، پیشرفت ۲۵ درصدی گزارش شده، مربوط به اجزایی از زیرساخت اطلاعاتی است.
از طرف دیگر، بنا بر اعلام وزیر ارتباطات، دولت سیزدهم، شبکه ملی اطلاعات را در ابتدای دولت با پیشرفت 23 درصدی تحویل گرفته است. اگر همین آمار را از سوی معاون وزیر دولت دوازدهم و وزیر دولت سیزدهم مبنا قرار دهیم مشخص می‌شود در مدت زمان حدود یک سال، هیچ پیشرفتی در توسعه شبکه ملی اطلاعات رخ نداده است.
فروردین 1402 «عیسی زارع‌پور» در حاشیه جلسه هیأت دولت به خبرنگاران گفت: شبکه ملی اطلاعات از تکالیف جدی این وزارتخانه است. میزان پیشرفت شبکه ملی اطلاعات از آغاز دولت سیزدهم از ۲۳ درصد به ۶۰ درصد رسیده و برنامه‌ریزی برای پیشرفت ۷۵ درصدی را در دستور کار داریم.
شبکه ملی اطلاعات ترکیبی از زیرساخت ارتباطی کشور و خدماتی است که بر بستر این زیرساخت ارتباطی ارائه می‌شود. شکل نگرفتن جست‌و‌جوگر بومی و عدم رشد و حمایت از پیام‌رسان‌های ایرانی و عدم اتصال تمام روستاها به اینترنت از جمله مسائلی است که پیشرفت شبکه ملی اطلاعات را متوقف کرده بود.
پهپاد پستی کجا رفت؟
یکی از مانورهای جهرمی و تیم رسانه‌ای او در خصوص پهپادهای پستی بود. آنها این تصور را ایجاد کردند که قرار است از این پس، پهپادها به ناوگان پستی ما بپیوندند و هر فرد بتواند با باز کردن پنجره اتاق خود، بسته پستی‌اش را دریافت کند.
پرداختن به حواشی این چنینی خوراک وزیر جوان دولت روحانی بود. از چند هفته قبل از رونمایی این پهپادها که حتی مجوز و امکان پرواز در شهرها را نداشتند، آذری جهرمی جنجال‌های رسانه‌ای را آغاز کرد، مردم را تشویق به حدس زدن کرد، بعد پهپادها رونمایی شدند و نمایش جنجالی دیگری برای نامگذاری این پهپاد در توئیتر راه افتاد. اتفاقی که جهرمی بارها ثابت کرده از آن خوشش می‌آید.
نداشتن مجوز پرواز و نبود زیرساخت مناسب برای استفاده از این پهپادها اما وزیر دولت دوازدهم را قانع نکرد که از ایده غیرقابل اجرایی که داشت کوتاه بیاید. در نهایت هم یک نسخه از این پهپاد را در کیش رونمایی کرد و به این شکل پرونده ورود پهپاد پستی به ناوگان پستی کشور برای همیشه بسته شد.
ورود ناشیانه آذری جهرمی به مسائل اقتصادی
اخیراً هم شاهد ورود ناشیانه آذری جهرمی به مسائل اقتصادی بودیم که با توضیحات دستگاه‌های مربوطه مشخص شد چقدر این وزیر دولت روحانی، بی‌سواد است.
وزارت امور اقتصادی و دارایی با صدور اطلاعیه‌ای در پاسخ به ادعای «آذری جهرمی» وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت قبل درباره افزایش بدهی‌های دولت با وجود دریافت دلارهای آزاد شده، تأکید کرد: انتظار می‌رود دولتمردان سابق که آرایش انتخاباتی به خود گرفته‌اند، حداقل در حیطه تخصصی خود اظهارنظر کنند، اما با این حال لازم به یادآوری است که تحلیل بدهی آنگونه که وزیر ارتباطات سابق انجام داده درست نیست و برای تحلیل میزان بدهی‌ها فاکتورهای مختلفی باید در کنار هم تحلیل شود.
در این جوابیه آمده است: نخست، درباره دلارهای آزاد شده و ادعای اینکه اینها درآمد نفت‌هایی است که دولت قبل فروخته، باید ابتدا دولتمردان قبل پاسخ دهند که چرا نتوانستند منابع ارزی ایران را آزاد کنند؟ مگر مدعی نبودند که زبان دنیا را بلدند و چرا دستاورد دولت سیزدهم در آزادسازی منابع بلوکه شده را زیر سؤال می‌برند؟ دوم، اینکه اگر در دوره خود توانسته بودند منابع را آزاد کنند، مختار بودند که آن را به نحوه دلخواه هزینه کنند؟ چراکه همه منابع و مخارج دولت در بودجه مشخص است و اینکه یک وزیر سابق درباره نحوه هزینه‌کرد ارزهای آزاد شده این‌گونه عوامانه اظهارنظر کند، چیزی جز غرض‌ورزی سیاسی است؟ به نظر می‌رسد دیپلماسی قوی دولت در ارتباط با کشورهای همسایه و سایر کشورهای دنیا، جواب داده و همین مسأله موجب شده است اثر تحریم‌ها به کمترین حد خود برسد.
منابع بلوکه شده ایران در چهار کشور کره جنوبی، ژاپن، عراق و ترکیه که آزاد شده، در اختیار بانک مرکزی است و به دولت ارتباطی ندارد.
سومین نکته درباره درآمدهای فروش نفت است و اینکه با غرض‌ورزی توان دولت برای فروش نفت و وصول آن زیر سؤال رود، هم بُعد دیگری از این غرض‌ورزی است و در این مورد دولت هم عملکرد خود و هم عملکرد سال آخر دولت قبل و تغییرات آن را اطلاع‌رسانی کرده و جدول زیر گویای تغییراتی است که در این مورد محقق شده است.
اضافه می‌شود بخشی از افزایش درآمدهای نفتی در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ نیز به دلیل استفاده از ظرفیت بند (ی) تبصره (۱) قوانین بودجه سال‌های یادشده که عنوان می‌دارد: «دولت مکلف است از طریق شرکت ملی نفت ایران در خصوص برنامه تقویت بنیه دفاعی و تحقیقات راهبردی دفاعی براساس ابلاغ و تخصیص سازمان برنامه و بودجه کشور، همچنین اجرای تکالیف این قانون از جمله پرداخت تعهدات مربوط به طرح‌های دفاعی و پیشرفت و آبادانی و محرومیت‌زدایی از محل تحویل نفت خام و میعانات گازی صادراتی به این اشخاص براساس قیمت روز صادراتی شرکت ملی نفت ایران تسویه و از طریق منابع و مصارف عمومی دولت و بر اساس جدول شماره ۲۱ این قانون به خزانه‌داری کل کشور اعمال حساب کند» است، به نحوی که به ترتیب مبلغ ۸۹ هزار و ۴۳۸ میلیارد تومان و ۳۷ هزار و ۲۳۵ میلیارد تومان از درآمدهای نفتی در سال‌های مزبور از طریق بند قانونی فوق به صورت جمعی- خرجی و بدون واریز وجه نقد محقق شده است.
بــــرش
پررویی نجومی
چندی پیش هم با آزاد شدن پول‌های بلوکه شده ایران در کره جنوبی، آذری جهرمی موضعی گرفت که نشان می‌داد غربگرایان داخلی از آغاز فرایند آزادسازی پول‌های بلوکه‌شده ایران عصبانی شده‌اند.
محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات در دولت مدعی تدبیر و چهره نزدیک به روحانی در واکنش به این خبر مهم سعی کرد تا با تحریف واقعیت اقدام بزرگ دیپلماسی دولت را تنزل دهد.
جهرمی در کانال تلگرامی خود نوشت: آیا می‌توان گفت که با آزادسازی ۶ میلیارد دلار، معادل ۳۰۰ هزار میلیارد تومان از درآمدهای ارزی دولت قبل که به دلیل تحریم در بانک‌های کره بلوکه شده بود؛ عملاً موضوع ادعایی بدهی ۲۷۰ هزار میلیارد تومانی دولت قبل برای دولت جدید منتفی است و به عبارت دیگر، دولت روحانی خزانه را با مثبت ۳۰ هزار میلیارد تومان به دولت جدید تحویل داده است؟
احسان صالحی، دبیر شورای اطلاع‌رسانی دولت در واکنش به ادعای آذری جهرمی، شبهه‌اندازی او را پاسخ داد و اظهارات او را یک دوره فشرده و تضمینی آموزش «پررویی نجومی» دانست و نوشت: واکنش بعضی کارگزاران دولت قبل به آزادسازی منابع بلوکه ایران، یک دوره فشرده و تضمینی آموزش «پررویی نجومی» است.
ماجرا از این قرار است که به خاطر ضعف‌های بنیادین برجام که اسمش را فتح‌الفتوح گذاشته بودند، دولت امریکا توانست با یک چرخش خودکار از توافق خارج شود. پشت‌بندش هم میلیاردها دلار منابع ایران گروگان گرفته شد، اما این دوستان برای آزاد کردن منابع قدم از قدم نتوانستند بردارند. البته یک دوره طولانی با اینستکس و مخلّفات آن، سرکار رفتند، اما النهایه پرونده منابع بلوکه مثل ده‌ها چالش و بحران دیگر به دولت کنونی به ارث رسید. حالا که دولت سیزدهم با چندین دور مذاکره طولانی و بدون باج‌دهی، سنگی را که بر اثر بی‌تدبیری این دوستان ته چاه بوده، بالا آورده و راه را برای استفاده از منابع هموار کرده، به جای تشکر، نطقشان باز شده که چرا زودتر نگرفتید؟ چرا نقد نگرفتید؟
جالب‌ترین بخش ماجرا اینجاست که کل این پول در دولت قبل به ریال تبدیل و هزینه شده، یعنی امکان استفاده ریالی از آن در بودجه کاملاً منتفی است و فقط به عنوان منابع در اختیار بانک مرکزی برای مدیریت ارزی قابل استفاده است. اما آن بزرگوار دیگر با یک تردستی بامزه، اولاً ۵۳۰ همت بدهی اوراق فاکتور شده برای این دولت را ۲۷۰ همت جا می‌زند، بعد هم می‌گوید این به آن در! فقط از روی شطحیات نیمروز اخیر این عزیزان می‌شود یک تیزر خوب برای تبلیغ دوره آموزش «پررویی نجومی» ساخت.»