خودکفایی در تولید کودهای فسفاته و پتاسه تا 1403
امین محمودی
روزنامه نگار
نیاز سالانه به کودهای شیمیایی ازته، فسفاته و پتاسه(مطابق گزارش فنی مؤسسه تحقیقات خاک و آب کشور) سالیانه در حدود 4.5 میلیون تن است. خوشبختانه کشور در کودهای ازته که بزرگ‌ترین سهم را در سبد کودی کشور دارد(نزدیک به 70 درصد) خودکفاست و با تولید 8 میلیون تن کود اوره یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین صادرکنندگان این نهاده استراتژیک کشاورزی در جهان است.
در خصوص کودهای فسفاته و پتاسه که تا سال‌های اخیر کشور به‌طور کامل واردکننده این دو گروه کودی بود با طراحی و تصویب طرح خودکفایی کشور در کودهای کشاورزی و با تعریف و تصویب 30 پروژه احداث کارخانه و بهره‌برداری از معادن داخلی، خودکفایی در کودهای فسفاته، پتاسه و سایر کودهای آلی، زیستی، ترکیبی و...هدفگذاری شد.
ظرفیت 30 پروژه خودکفایی مذکور بیش از 3 میلیون تن انواع کودهای کشاورزی است که در حدود 2 میلیون تن آن به کودهای فسفاته و پتاسه اختصاص دارد. از 30 پروژه مذکور، تعداد 20 پروژه به بهره‌برداری رسیده است که از مهم‌ترین آنها می‌توان به مجتمع خور و بیابانک برای تولید کود کلرایدپتاسیم، پتروشیمی ارومیه برای تولید کود سولفات پتاسیم، کارخانه تولید اسید فسفریک و کودهای فسفاته در کارخانه فسفات کارون و تولید کود سوپرفسفات تیرپل توسط کارخانه کیمیاداران کویر یزد و راه‌اندازی معادن فسفات چرام اشاره کرد.
هم‌اکنون 5 پروژه بزرگ فسفات، پتاس و ازت در سراسر کشور درحال احداث است که با بهره‌برداری پروژه‌های مذکور، کشور علاوه بر تأمین نیاز داخلی می‌تواند مازاد تولید خود را نیز صادر کند.
با توجه به مراحل ساخت و احداث کارخانجات مذکور، پیش‌بینی می‌شود کشورمان در سال 1405 در تولید کودهای فسفاته و پتاسه به خودکفایی برسد.
در همین خصوص حمید رسولی، مدیرعامل شرکت خدمات حمایتی کشاورزی ضمن بیان آمار و اطلاعات دقیقی از مجموعه فعالیت‌های شرکت خدمات حمایتی کشاورزی در سال مالی 1401، اعلام کرد: در سال 1401، به‌رغم چالش‌های گوناگون از جمله عدم تأمین به موقع ارز، تحریم‌های ظالمانه و شیوع بیماری کرونا، عملکرد شرکت قابل قبول بوده است، به طوری که در مجموع انواع نهاده‌های کشاورزی شامل انواع کودهای یارانه‌ای، انواع بذرهای اصلاح شده و انواع سموم دفع آفات؛ از 3.2 میلیون تن برنامه ابلاغی، مقدار 3.07 میلیون تن معادل 95 درصد برنامه ابلاغی، تأمین و تدارک دیده شد که از این مقدار 2.7 میلیون تن آن، معادل 83 درصد برنامه ابلاغی، توزیع و مصرف شد.
نکته قابل توجه در زمینه تلاش شرکت برای اجرای برنامه ابلاغی وزارت متبوع در زمینه تأمین، تدارک و توزیع انواع کودهای کشاورزی یارانه‌ای این است که با وجود کاهش بارش باران در سراسر کشور، تغذیه خاک و گیاه به بهترین وجه به انجام رسیده و درحال حاضر شاهد هستیم که مقدار برداشت گندم در کل کشور نسبت به زمان مشابه در سال گذشته 30 درصد و نسبت به سال پیش از آن 82 درصد رشد داشته است.
مجری طرح خودکفایی کودهای کشاورزی در ادامه با تأکید بر توجه ویژه این شرکت به حمایت از تولید داخلی افزود: نکته مهم دیگر، استفاده از حداکثر ظرفیت‌های داخلی تولید کود در کشور است که خوشبختانه این شرکت توانست، از مجموع 3.07 میلیون تن انواع کود تأمین شده در سال 1401، مقدار 2.7 میلیون تن معادل 88 درصد را از تولیدکنندگان داخلی کودهای کشاورزی تأمین کرده و پس از اطمینان از عدم وجود ظرفیت تأمین داخلی، مابقی را به میزان 12 درصد از کل مقدار کود تأمین شده، از منابع خارجی و به موقع وارد کشور کند.
بدین ترتیب با تأمین 2.7 میلیون تن کود کشاورزی از منابع داخلی در سال 1401، نسبت به مقدار تأمین کودهای کشاورزی از منابع داخلی در سال 1400 به مقدار 2.13 میلیون تن، شاهد 26درصد رشد در تأمین کودهای کشاورزی از منابع داخلی هستیم که این موضوع نیز دستاورد مهم دیگری برای شرکت و طرح خودکفایی کودهای کشاورزی به‌شمار می‌رود.
رسولی با برشمردن مشکلات جاری در زمینه واردات کودهای کشاورزی اعلام کرد: صددرصد کودهای وارداتی به شکل اعتباری و با مهلت پرداخت به‌طور متوسط چهار ماهه تأمین شده است و به لطف خدا توانستیم تعهدات خارجی شرکت را به‌موقع تسویه کنیم و ضمناً هیچگونه وجهی بابت هزینه نقل و انتقالات مالی پرداخت‌های خارجی، به شرکت تحمیل نشده است.
وی در پایان گفت: در سال 1401 نسبت به سال 1400 بیش از 550 هزار تن کودهای فسفاته و پتاسه بیشتری توسط کشاورزان مصرف شده است.