بررسی وضعیت بازارهای مالی و دارایی در 6 ماه نخست امسال
ثبات بازارها و خروج دلالان
سیاست تثبیت اقتصادی، بازارها را باثبات کرد
در 6 ماه نخست امسال بازار سرمایه بازدهی 8.2 درصدی را برای سهامداران به همراه داشت در حالی که بازارهای سوداگری همچون مسکن با ریزش 30 درصدی، سکه با افت 6.7 درصدی و خودرو با کاهش ۱۷ درصدی همراه بوده است و نرخ دلار نیز ثبات نسبی را تجربه کرد و تنها 1.8 درصد افزایش قیمت داشته است.
بررسی بازارهای دارایی در کشور از ابتدای سال 1402 تا پایان شهریورماه نشان می‌دهد طی 6 ماه نخست امسال بازارهای مالی و دارایی آرامش نسبی را تجربه کرده و بازارهای سوداگری نیز با خروج سفته‌بازان و تقاضای سوداگرانه از رونق افتاده است. بورس در 6 ماه نخست سال 8.2 درصد برای سهامداران بازدهی داشت. در دیگر بازارها، شاهد رشد ۱.۸ درصدی نرخ دلار آزاد در همین بازه زمانی بودیم. سکه اما در این مدت با افت ۶.۷ درصدی قیمت مواجه شد و شاخص قیمت خودرو با کاهش بیش از ۱۷ درصدی مواجه شد.
سال گذشته به دلیل اغتشاشات و ایجاد ناامنی در فضای کلان اقتصادی، انتظارات تورمی جامعه افزایش یافت و منجر به جهش نرخ ارز و التهاب در بازار دارایی‌های همسو با دلار شد. با پایان اغتشاشات و بازگشت فضای آرامش به کشور، انتظارات تورمی جامعه نیز کاهش یافته و از سوی دیگر با به نتیجه رسیدن اقدامات دولت سیزدهم در راستای مهار تورم، در سال‌جاری روند نزولی تورم تداوم یافته و نرخ تورم سالانه در شهریور ماه به ٣٩,٥ درصد کاهش یافته است. بررسی بازارهای دارایی و مالی نیز حکایت از ثبات نسبی آنها دارد. بازار دلار به عنوان یکی از بازارهایی که تقاضای سفته‌بازی، نسبت به سایر بازارها در آن بیشتر است در سال‌جاری ثبات نسبی را تجربه کرده است. به تبعیت از نرخ دلار، بازار طلا، سکه و خودرو نیز این ثبات را تجربه کردند و در برخی بازارها همچون خودرو، خودروهای خارجی و داخلی با کاهش محسوس قیمت نیز همراه بوده است. به نظر می‌رسد، اقدامات بنیادین دولت سیزدهم در راستای مهار تورم از یک‌سو و کاهش انتظارات تورمی جامعه به دلیل روند مثبت تعاملات و سیاست‌های سیاسی و اقتصادی دولت از سوی دیگر، آرامش را به بازارهای گوناگون دارایی و مالی بازگردانده است.
نگاهی به بازارهای مختلف در فصل بهار 1402 حاکی از آن است که بازارهای مختلف مالی و سرمایه‌گذاری از قبیل ارز، طلا و سکه، خودرو، مسکن، بورس و... رشدهای قیمتی قابل توجهی را تا اواسط نیمه فصل بهار تجربه کردند اما در ادامه و با توجه به دلایل و عوامل مختلف، بخشی از افزایش قیمت و بازدهی ایجادشده را از دست دادند.
سیاست تثبیت، ترمز رشد دلار را گرفت
با اجرای سیاست‌های تثبیت اقتصادی توسط فرزین در بانک مرکزی، بازار ارز از روزهای پایانی سال گذشته در وضعیت نزولی قرار گرفته و قیمت دلار وارد کریدور 40 هزار تومانی شده بود اما معاملات غیررسمی و پشت خطی دلار در تعطیلات سال نو سبب شد دلار در اوایل سال روی قیمت 51 هزار تومان نخستین نرخ سال جدید را رقم بزند. با این حال دلار در بازار آزاد در پایان فروردین‌ماه بازدهی منفی 0.71 درصدی را تجربه کرد و نتوانست در رقابت با سایر بازارها مثبت ظاهر شود. از اردیبهشت تا اوایل خرداد قیمت دلار با بازدهی 0.59 درصدی کمترین رشد قیمت را در بازارهای مالی داشت.
تیر امسال قیمت دلار در بازار آزاد تغییر چندانی نداشت. بهای هر دلار که در پایان بهار سال 1402 حدود ۴۹ هزار و ۷۱۵ تومان معامله می‌شد، در پایان تیر به 48620 تومان رسید. این اختلاف به معنای آن است که دلار در تیر افت قابل توجهی را تجربه کرد اما بررسی بازدهی قیمت دلار در هفته پایانی شهریور نشان می‌دهد در روز پایانی تابستان 48 هزار و 700 هزار تومان قیمت خورد تا تنها ۱.۸ درصد بالاتر از نقطه شروع ۱۴۰۲ بایستد.
بازگشت قیمت خودرو به دی ماه ۱۴۰۱
بازار خودرو که حرکتی افزایشی در پیش گرفته بود، از روزهای پایانی فروردین‌ماه روند کاهشی را تجربه کرد به‌طوری که شاخص خودرو با ثبت افت بیش از ۱۷ درصدی در نیم‌سال اول ۱۴۰۲ به روزهای ابتدای دی ۱۴۰۱ بازگشت. در این میان خودروهای چینی و مونتاژی که اتفاقاً رشد قیمت بیشتری را نیز تجربه کرده بودند، با بیشترین تخلیه حباب مواجه شدند و در این بازه زمانی به‌طور میانگین ۲۳ درصد ارزان‌تر شدند.
بازار خودرو مانند سایر بازارها روندی مشابه را در سال‌جاری طی کرده است. بازار خودرو در ایران همواره یکی از بازارهای پرفراز و نشیب بوده که متأثر از وقایع اقتصادی و حتی سیاسی دچار نوسان قیمت و رکود یا تورم می‌شود. در پایان سال 1401 کارشناسان معتقد بودند با برنامه وزارت صمت برای افزایش تولید خودرو و همچنین واردات خودرو، عرضه و تقاضا در بازار خودروی ایران به سمت تعادل می‌رود اما تأکید کارشناسان بر این بود که آنچه بیشترین تأثیر را بر قیمت خودرو (در بازار) خواهد داشت، انتظارات تورمی و همچنین قیمت ارز است. بنابراین پیش‌بینی شد اگر قرار بر رشد انتظارات تورمی و افزایش قیمت ارز در سال 1402 باشد، منحنی قیمت و بازار خودرو نیز روندی صعودی به خود خواهد گرفت اما اگر انتظارات تورمی فروکش کرده و قیمت ارز نیز نزولی شود یا حداقل شرایطی نسبتاً پایدار را تجربه کند، می‌توان روزهای آرامی را برای بازار خودرو پیش‌بینی کرد. در کنار ثبات نرخ ارز که کمک زیادی به کاهش التهابات در بازار خودرو کرد، افزایش تولید خودرو توسط 2 خودروساز بزرگ کشور بر کاهش نرخ خودرو در 6 ماه نخست امسال تأثیر بسیار زیادی داشته است.
سبز و سرخ بازار سرمایه
با ایستادن شاخص بورس در سطح 2 میلیون و 121 هزار و 188 واحدی، بازدهی بورس در شهریور ماه به مثبت 9.44 درصد رسید و در 6 ماه نخست سال‌جاری نیز رشد 8 درصدی را تجربه کرد. شاخص کل در این ماه 7 روز نزولی را پشت‌سر گذاشت و در 12 روز صعود کرد و افزایش تراز 182 هزار و 963 واحدی را تجربه کرد. شاخص کل هم‌وزن نیز در آخرین روز کاری شهریور نسبت به آخرین روز معاملاتی مرداد ماه 58 هزار و 548 واحد بالاتر ایستاد. بنابراین شاخص کل هم‌وزن رشد تراز 8.83 درصدی را در شهریورماه پشت سر گذاشته است.
بازارهای دلالی از رونق افتاد
بازار مسکن نیز در ماه‌های اخیر، ریزش‌های زیادی را تجربه کرد و علاوه بر تسریع روند ساخت‌وساز، ثبات نرخ دلار تأثیر قابل توجهی در تداوم کاهش قیمت مسکن در 6 ماهه نخست سال‌جاری دارد. بررسی تورم نقطه به نقطه این بخش نیز، حکایت از روند نزولی این شاخص در سال‌جاری دارد. بررسی‌های مختلف این بازار دارایی نیز نشان می‌دهد به‌طور متوسط افت 30 درصدی قیمت مسکن در 6 ماه اخیر به ثبت رسیده است. روند قییمت سکه و طلا نیز به دلیل همبستگی بالا با نرخ دلار، در سال‌جاری ثبات نسبی را تجربه کرده است و حتی می‌توان گفت این بازار روند نزولی در سال‌جاری را تجربه کرده است. با توجه به بررسی عموم بازارهای مختلف، به نظر می‌رسد رونق بازارهای سوداگرانه و دلالی از بین رفته است و تقاضای سفته بازانه و دلالی در بازارهایی همچون خودرو که باید افراد به عنوان نیاز مصرفی در آن وارد شوند، از بین رفته است چراکه نرخ سود بانکی بیش از بازدهی این بازارهاست.