بازگشت حیات به زاینده‌رود از مسیر دریای عمان
از انتقال آب دریای عمان به عنوان بخشی از طرح احیای رودخانه زاینده‌رود یاد می‌شود که با اجرای مرحله نخست آن، برداشت آب از زاینده‌رود توسط صنایع قطع می‌شود
مجید میرزاحیدری
روزنامه نگار
زمان اجرای پروژه انتقال آب از دریای عمان به استان اصفهان به یک سوم رسید؛ خبری خوش و مسرت‌بخش برای اهالی نصف جهان و دیگر استان‌های مستقر در فلات مرکزی ایران.
از انتقال آب دریای عمان به عنوان بخشی از طرح احیای رودخانه زاینده‌رود یاد می‌شود که با اجرای مرحله نخست آن، برداشت آب از زاینده‌رود توسط صنایع قطع می‌شود.
در مرحله دوم، علاوه بر آب صنایع، مازاد آب در بخش آشامیدنی، کشاورزی و حقابه محیط‌زیست به مصرف خواهد رسید. مرحله نخست انتقال آب دریای عمان به استان اصفهان از مهرماه پارسال آغاز شده و هم‌اکنون در ۲۴ جبهه کاری در این فاصله ۵۲۰ کیلومتری ۱۴ پیمانکار در حال فعالیت هستند. پیش‌بینی می‌شود تا پایان امسال مرحله نخست آن اجرایی شود.
علی‌اکبر محرابیان، وزیر نیرو در جریان بازدید رئیس‌جمهور از طرح انتقال آب دریای عمان به استان اصفهان گفته است که حجم آب انتقالی از دریای عمان به استان اصفهان پس از تکمیل پروژه در حال اجرا ۴۰۰ میلیون مترمکعب در سال است. ایران، با بارشی معادل یک سوم متوسط بارش دنیا و یک دوم متوسط بارش آسیا و قرار گرفتن در منطقه‌ای خشک و کم‌آب، با چالش مدیریت آب روبه‌رو است، به طوری که مسأله آب و منابع آبی در کشور به یک مسأله مهم و استراتژیک تبدیل شده است.
دست‌کم در دو دهه اخیر، ایران درگیر خشکسالی‌های پی‌درپی بوده و این امر سبب شده تا در کنار مصرف بی‌رویه آب و افزایش جمعیت، سرانه منابع آب تجدیدپذیر کشور کاهش یافته و به حدود 1300 مترمکعب به ازای هر نفر در سال برسد. براساس شاخص‌های بین‌المللی، ایران در شرایط تنش آبی قرار دارد.
شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور اعلام کرده، سالانه بین 5 تا ۱۰ هزار میلیارد تومان برای جلوگیری از تنش آبی در کشور صرف می‌شود و توضیح داده که برای جلوگیری و رفع تنش‌های آبی مناطق مختلف کشور، پروژه‌های ویژه و برای بلند‌مدت نیز پروژه‌های کلانی تعریف شده که با استفاده از آن مدیریت هوشمند و صرفه‌جویی داشته باشیم تا فشار بر منابع آب‌های زیرزمینی به کمترین میزان ممکن برسد.
گسترش خشکسالی باعث وقوع بحران در تأمین آب بخش آشامیدنی، کشاورزی و صنعت در برخی استان‌های مرکزی کشور شده، بنابراین با توجه به محدودیت منابع آبی داخل کشور، طرح انتقال آب از دریای عمان و خلیج فارس به فلات مرکزی در دستور کار قرار گرفت.
بر اساس گزارش‌ها، بیش از ۸۵۰ آب شیرین‌کن در منطقه خلیج فارس فعالیت دارند که ۲۵ مورد آنها آب شیرین‌کن‌های بزرگ با ظرفیت بیش از ۱۰۰ هزار مترمکعب در شبانه‌روز است. در منطقه خلیج فارس ۶۷ سال پیش، کویت نخستین آب شیرین‌ها را نصب و استفاده کرد. سپس بقیه کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز استفاده از آب شیرین‌کن‌ها را آغاز کردند.
نخستین پروژه انتقال آب خلیج فارس به عنوان طولانی‌ترین خط انتقال آب در کشور در سال ۱۳۹۹ به طول حدود ۸۰۰ کیلومتر از غرب بندرعباس افتتاح شد که از سه استان هرمزگان، کرمان و یزد می‌گذرد.
مرحله نخست پروژه انتقال آب از خلیج فارس به فلات مرکزی ایران به طول ۳۰۵ کیلومتر از بندرعباس به سیرجان با اعتبار ۱۶۳ هزار میلیارد ریال در آبان‌ماه ۹۹ افتتاح شد. مرحله دوم این طرح نیز به مقصد استان‌های مرکزی کشور، مس سرچشمه کرمان و چادرملوی یزد به طول ۵۲۰ کیلومتر و هزینه 1200 هزار میلیارد ریال در ۲۴ اسفندماه ۹۹ مورد بهره‌برداری قرار گرفت.
بر اساس گزارش‌ها، با توجه به کمبود شدید منابع آبی، پیشنهاد انتقال آب دریا به ۱۷ استان برای تأمین نیاز بخش‌های مختلف بویژه صنعت، مطرح شده است.
البته تاکنون برای انتقال آب به 7 استان هرمزگان، کرمان، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، یزد، اصفهان و سیستان و بلوچستان، تصمیمات نهایی اتخاذ شده و وارد مرحله مطالعات تکمیلی و اجرا شده است.
طرح انتقال آب از دریای عمان و خلیج فارس قرار است در گام نهایی، منابع آبی جدید 7 استان هرمزگان، کرمان، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، یزد، اصفهان و سیستان و بلوچستان را تأمین کند. اما در مورد طرح آبرسانی از دریای عمان به استان اصفهان چه می‌دانیم؟
اجرای طرح آبرسانی از دریای عمان به استان اصفهان بیشتر با هدف تأمین آب برای صنایع موجود در استان خواهد بود و طرح توسعه واحدهای صنعتی آب در دستور کار نیست. گفته می‌شود که در مرحله نخست انتقال آب از دریای عمان ۷۰ میلیون مترمکعب و در مرحله دوم ۴۰۰ میلیون مترمکعب آب به اصفهان منتقل می‌شود.
هزینه اجرای مرحله نخست اجرای طرح ۲۵.۵ هزار میلیارد تومان و مرحله دوم ۱۱۳ هزار میلیارد تومان برآورد شده که تمام هزینه اجرای این دو مرحله را صنایع بزرگ استان اصفهان تأمین خواهند کرد. با اجرای این طرح، آب روستاها و شهرهای مسیر در استان تأمین خواهد شد و در اجرای انتقال از دریای عمان، آب در مبدأ شیرین شده و سپس به استان منتقل خواهد شد.
علی‌اکبر محرابیان وزیر نیرو در جریان بازدید رئیس‌جمهور از طرح انتقال آب از دریای عمان به استان اصفهان گفت، عمده مصرف این آب در بخش صنعت خواهد بود و بخشی نیز برای آب آشامیدنی این خطه پیش‌بینی شده است و در کشاورزی پُربازده هم می‌توان از آن استفاده کرد.
وی اضافه کرد: اگر در مقام مقایسه برآییم، این میزان آب معادل حدود ۷۰ درصد از آب آشامیدنی یا بخش قابل توجهی از آب بخش کشاورزی استان اصفهان است.
وزیر نیرو ادامه داد: با اجرای این پروژه، منابع آب سطحی و زیرزمینی استان اصفهان بیشتر می‌تواند در بخش کشاورزی مورد استفاده قرار گیرد و بدین ترتیب گشایشی در منابع و مصارف منطقه رقم می‌خورد.
واقعیت این است که وزارت نیروی دولت سیزدهم از زمان آغاز به کار، تمرکز جدی بر اتمام طرح‌های نیمه‌تمام داشته که گزارش‌ها نشان می‌دهند وزارت نیرو در بخش سازه‌ای حدود هزار طرح بزرگ نیمه‌تمام را تعیین تکلیف کرد که برخی از این طرح‌ها حدود ۲۵ سال قبل کلنگ‌زنی شده بودند.
گفته می‌شود، در سال گذشته بیش از ۲۰۰ طرح اضطراری تأمین آب اجرایی شده که ۸۶ مورد از این تعداد، بزرگ مقیاس بودند و برای اجرای این طرح‌ها در چهار نقطه کشور به شکل خاص مصوبه هیأت وزیران اخذ شد.
تأمین آب شرب پایدار در شرایط خشکسالی جدی و کاهش بارندگی در 22 استان کشور، اقدامی مهم از سوی وزارت نیرو در دولت سیزدهم بوده که از مدت‌ها قبل در دستور کار قرار گرفته است. بدون شک با راه‌اندازی طرح‌های بعدی انتقال آب از دریای عمان و خلیج فارس، گره‌های کور زیادی از دست و پای استان‌های درگیر در خشکسالی باز می‌شود؛ گره‌هایی که در زمان دولت قبل اقدام خاصی برای باز کردن آنها صورت نگرفت.