رویه در پیش گرفته مجلس درباره بازنشستگی، منابع بین‌النسلی را از بین می‌برد
ارکستر مجلس برای بازنشستگان کوک نیست
افزایش سن امید به زندگی در ایران سن امید به زندگی در ایران افزایش یافته و حدود 20 سال بیشتر شده و به 75 سال رسیده است، اما همچنان سن بازنشستگی پایین‌تر از حالت عادی قرار دارد و وقتی موضوع حاد تر می‌شود که بازنشستگی‌های پیش از موعد، چراغ قرمز را برای درآمدهای صندوق‌های بازنشستگی و تأمین اجتماعی روشن کرده است
سن امید به زندگی در ایران افزایش یافته و حدود 20 سال بیشتر شده و به 75 سال رسیده است، اما همچنان سن بازنشستگی پایین‌تر از حالت عادی قرار دارد و وقتی موضوع حاد‌تر می‌شود که بازنشستگی‌های پیش از موعد، چراغ قرمز را برای درآمدهای صندوق‌های بازنشستگی و تأمین اجتماعی روشن کرده است. هشداری که نشان می‌دهد باید قانون مصوب سال 1354 تأمین اجتماعی در مورد بازنشستگان بازنگری شود؛ گزاره‌ای که دولت سیزدهم آن را مدنظر قرار داده است. این مجلس است که چوب لای چرخ دولت می‌گذارد.
«نشست شورای ملی سالمندان کشور»، دیروز در حالی برگزار شد که وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی بر اصلاح در بازنشستگی کشور با توجه به افزایش امید به زندگی و رشد سطح رفاه سالمندان تأکید کرد.
سید صولت مرتضوی در این نشست به واژه بحران سالمندی کنایه زد و گفت: لفظ بحران سالمندی لفظ زیبایی نیست. یکی از افتخارات ما این است که امید به زندگی از ۵۵ سال به ۷۵ سال رسیده است و باید اصطلاحات را نیز اصلاح کرد. اکنون دیگر مثل اوایل انقلاب نمی‌شود گفت ۶۵ ساله‌ها مستمری بگیرند.
مرتضوی تأکید کرد: باید اصطلاحات سنجه‌ای در زمینه بازنشستگی تغییر کند. این ظلم است که به فرد ۵۵ ساله بگوییم بازنشسته شود. اکنون دیگر نمی‌توان گفت کسی که ۶۵ سال دارد پیر است، بلکه به این رده سنی سالمندی جوان گفته می‌شود. باید از این افراد باتجربه استفاده کرد. یک پزشک برخی مواقع تا ۸۵ سالگی به راحتی عمل جراحی انجام می‌دهد. باید اصطلاحات را اصلاح کنیم.
بازنشستگی پیش از موعد، چالش تأمین اجتماعی
این در حالی است که اغلب کارشناسان مسائل رفاه، خواستار بازنگری در مصوب سال ۱۳۵۴ تأمین اجتماعی مربوط به مقررات مرتبط با بازنشستگی‌های پیش ازموعد شده‌اند و بارها نسبت به تبعات آن هشدار داده‌اند.
بازنشستگی‌های پیش از موعد از جمله چالش‌های بزرگ سازمان تأمین اجتماعی است که تأثیر منفی روی ضریب پشتیبانی این سازمان و همچنین برهم خوردن تعادل میان منابع و مصارف دارد.
افزایش امید به زندگی در شرایطی که با اصلاحات سن بازنشستگی همراه نباشد، منجر به افزایش تعداد مستمری‌بگیران، افزایش مدت مستمری‌بگیری، پیامدهای روحی منفی بر بازنشستگانی که توانایی کار دارند و... شده؛ لذا اصلاحات سن بازنشستگی و متناسب‌سازی آن با امید به زندگی را ضروری می‌کند. در کشور بهرغم افزایش امید به زندگی، سن بازنشستگی عادی همچنان بدون تغییر مانده؛ حتی به دلیل تصویب قوانین بازنشستگی پیش از موعد، سن بازنشستگی مؤثر نیز کاهش یافته است.
قوانین متناقض مجلس با رویه ساماندهی صندوق‌های بازنشستگی
بر همین اساس دولت سیزدهم در لایحه هفتم توسعه تغییراتی را در این راستا به عمل آورد که البته توسط کمیسیون تلفیق مجلس این تدابیر با تغییرات زیادی مواجه شده است. یکی از این تغییرات این است که هر گونه برنامه‌ریزی عطف به ماسبق نخواهد شد که این امر به زیان صندوق‌های بازنشستگی خواهد بود.
در حالی که در برخی مواد و بندهای لایحه به افزایش سن بازنشستگی زنان و مردان تأکید شده است، کمیسیون اجتماعی مجلس با تغییر «سن بازنشستگی» در لایحه برنامه هفتم توسعه مخالفت و آنها را حذف کرد. به‌عنوان مثال در ماده ۲۹ لایحه برنامه هفتم توسعه، سن بازنشستگی برای زنان ۵۳ و برای مردان ۵۶ تعیین شده بود اما در بررسی کارشناسی کمیسیون مجلس این اعداد حذف شد. این بدان معنا بود که اگر خانمی ۳۰ سال سابقه کار داشت اما به سن ۵۳ سال نرسیده بود، نمی‌توانست بازنشسته شود. این موضوع حذف شد تا فردی با سابقه ۳۰ سال کار بهرغم داشتن سن پایین هم بتواند بازنشسته شود.
یا در بندی دیگر از این ماده، حداقل سن برای بازنشستگی مشاغل سخت و زیان‌آور برای زنان ۴۵ سال و برای مردان ۵۰ سال تعیین شده بود که این بند نیز حذف شد چراکه در این شرایط اگر فردی دارای مشاغل سخت و زیان‌آور و ۲۰ سال فعالیت می‌کرد اما به این سقف سنی تعیین شده نمی‌رسید، نمی‌توانست بازنشسته شود.
این در حالی است که شاهد حذف بند دیگری از لایحه بودجه در مورد «محاسبه میانگین حقوق پنج سال پایان دوره خدمت به‌عنوان ملاک پرداخت حقوق بازنشستگی» از برنامه هفتم بودیم تا بدین ترتیب با تصمیم کمیسیون اجتماعی مجلس، همان قانون فعلی یعنی میانگین دریافتی دو سال حقوق، ملاک دریافتی بازنشستگی باشد. دلیل نمایندگان برای این حذف نیز کاهش حقوق بازنشستگان در صورت تصویب این بند بود. مثلاً اگر حقوق یک بازنشسته ۱۶ میلیون تومان باشد با ملاک دریافتی پنج سال آخر خدمت، حقوقش به ۱۱ میلیون و ۷۰۰ تومان کاهش می‌یابد.
محسن زنگنه، سخنگوی کمیسیون تلفیق برنامه هفتم توسعه در خصوص تعیین سن بازنشستگی در برنامه هفتم توسعه عنوان کرد: سن بازنشستگی ۶۵ سال برای آقایان و برای خانمها ۶۰ سال و میزان سال‌های کار ۳۵ سال برای آقایان و ۳۰ سال برای خانمها در نظر گرفته شد. منتها این برای کسانی است که تازه وارد نظام کاری و شغلی می‌شوند؛ کسانی که در حال حاضر شاغل هستند، در صورت رضایت خودشان این امکان وجود دارد که این سن و میزان کار برایشان اعمال شود.
وی تأکید کرد: باز هم تأکید می‌کنم به این نکته دقت شود که میزان سن بازنشستگی ۶۵ سال برای آقایان و ۶۰ سال برای خانمها و همچنین سال‌های کار ۳۵ سال برای آقایان و ۳۰ سال برای خانمها، برای افرادی است که تازه وارد بازار کار شده‌اند، اشخاصی که هم‌اکنون شاغل هستند با رضایت خودشان این سن و میزان سال‌های کار برایشان در نظر گرفته می‌شود؛ موضوعی که نشان می‌دهد مجلس رویه‌ای کاملاً بر خلاف دولت در خصوص ساماندهی و تراز کردن منابع مالی صندوق‌های بازنشستگی در نظر گرفته است. حالا ذهن دولت باید با قوانین به‌روز نشده و مصوبات غیرکارشناسی مجلس درگیر شود.
افزایش امید به زندگی در شرایطی که با اصلاحات سن بازنشستگی همراه نباشد، منجر به افزایش تعداد مستمری‌بگیران، افزایش مدت مستمری‌بگیری، پیامدهای روحی منفی بر بازنشستگانی که توانایی کار دارند و... شده؛ لذا اصلاحات سن بازنشستگی و متناسب‌سازی آن با امید به زندگی را ضروری می‌کند. در کشور ما بهرغم افزایش امید به زندگی، سن بازنشستگی عادی همچنان بدون تغییر مانده؛ حتی به دلیل تصویب قوانین بازنشستگی پیش ازموعد، سن بازنشستگی مؤثر نیز کاهش یافته است.
بــــرش
بیش از ۵۰ درصد بازنشستگی‌ها در تأمین اجتماعی پیش از موعد است
بازنشستگی پیش از موعد در قانون تأمین اجتماعی تعریف نشده، اما با توجه به اینکه قانونگذار گاهی در شرایط مورد نیاز برای استحقاق برقراری بازنشستگی، استثنائاتی قائل شده است، از این موارد به‌عنوان بازنشستگی پیش از موعد یاد می‌شود. به‌عنوان مثال بیش از ۵۰ درصد بازنشستگی‌ها در تأمین اجتماعی پیش از موعد بوده است که این موضوع هزینه‌ها را بالا می‌برد. به عبارتی بازنشستگی وفق قانون تعیین تأمین اجتماعی اشخاص و همچنین بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان‌آور، بیشترین سهم را در افزایش تعداد بازنشستگان پیش از موعد طی سال‌های اخیر داشته است.