علیرضا پیمان پاک، رئیس سازمان توسعه تجارت در گفت‌وگو با «ایران»:
تمام تلاشمان را میکنیم تا به هدف 70 میلیارد دلاری رئیس‌جمهور برسیم
در سال 1400 نسبت به سال 1399 در حوزه صادرات افزایش 39 درصدی ارزش صادرات را داشته‌ایم 8 میلیارد دلار تا پایان 1404 می‌توان به منطقه اوراسیا کالا صادر کرد
یکی از اتفاقات خوشایندی که در ماه‌های اخیر در اقتصاد ایران رخ داده، رسیدن حجم تجارت خارجی ایران به بالای 100 میلیارد دلار است. طبق آمارها سال‌ها بود به دلیل سیاستهای انفعالی دولت دوازدهم روند تجارت خارجی شکل مطلوبی نداشت اما با روی کارآمدن دولت سیزدهم حجم تجارت خارجی روند افزایشی به خود گرفت. حالا این روزها برخلاف گذشته و با وجود تحریم‌ها، حال تجارت خارجی ایران خوب است و تجارت با دنیا در حال انجام. علیرضا پیمان پاک که اکنون رئیس سازمان توسعه تجارت کشور است می‌گوید با اقداماتی که در ماه‌های احیر انجام دادیم وضع از گذشته خیلی بهتر شده و اوضاع با قبل قابل مقایسه نیست. او که از مدیران جوان دولت سیزدهم محسوب میشود به اذعان بسیاری از فعالان اقتصادی کشور، علمکرد موفقی داشته و توانسته در این مدت کوتاه،تجارت خارجی کشور را متحول کند. گفت و گوی روزنامه ایران با او را بخوانید.
دولت آقای رئیسی در خصوص تجارت خارجی چه هدفی را مدنظر قرار داد؟
اولین برنامه‌ای که دولت سیزدهم در حوزه رونق تجارت خارجی به آن توجه داشت و آقای رئیسی نیز در مناظره‌ها و بحث‌های انتخاباتی به آن اشاره داشتند این بود که بتوانیم صادرات غیرنفتی کشور را دوبرابر کنیم. یعنی اینکه درآمد 35 میلیارد دلاری را که سال 99 از صادرات غیرنفتی به دست آمده بود به 70 میلیارد دلار برسانیم. در تیر ماه امسال بیش از 120 درصد رشد صادراتی نسبت به تیرماه سال گذشته را تجربه کردیم. اگر با همین روند کار را ادامه دهیم می‌توانیم حجم صادرات خود را افزایش دهیم.
دلیل کم توجهی دولت‌های گذشته به رونق صادرات غیر نفتی را، چه می‌دانید؟
یکی از مشکلاتی که سال‌ها است در حوزه تجارت وجود دارد مربوط به جنگ ستاد تنظیم بازار و توسعه صادرات میشود. علت اصلی این امر صادرات محور نبودن ایران است زیرا ما همیشه مازاد مصرف خود را صادر میکنیم. بنابراین زمانی که مصرف داخلی محصولات افزایش پیدا می‌کند یا دچار تنش قیمتی میشویم اولین اقدامی که در کشور صورت می‌گیرد توقف صادرات است. به عنوان نمونه، در حوزه متانول چنین نیست. ما از متانول تنها 4 درصد مصرف داخل داریم و هیچ وقت با کمبود مواجه نمی‌شویم تا صادرات آن را متوقف کنیم. از سوی دیگر این محصول زنجیره ارزش دارد که به این بحث وارد نمی‌شویم.
روند ارزیابی کالاهای صادراتی تاکنون با چه مسائلی روبه‌رو بوده است؟
ابتدا باید این پرسش را مطرح کرد که آیا تاکنون یک کالای ویژه بازار صادراتی تولید شده؛ آیا شما شنیده‌اید که مثلاً بگویند محصول فلفل دلمه‌ای رنگی قیمتش رفته بالا و صادرات آن را متوقف کنیم؟ در گذشته که این‌گونه نبوده است. در حال حاضر بر اساس استاندارد و بازار هدف برنامه‌ریزی‌هایی برای صادرات صورت گرفته است. به عنوان نمونه اگر قیمت فلفل دلمه‌ای رنگی حتی به کیلویی 100 هزار تومان هم برسد، باز هم به نفع تولیدکننده است. چون در همه شرایط صادرات خود را به روسیه دارد. در روسیه فلفل رنگی کالای استراتژیک محسوب میشود در حالی که در ایران چنین نیست. این نمونه نشان میدهد که هر زمان در حوزه بازار هدف صادراتی متمرکز شده، اقدامات ویژه‌ای انجام داده و تولید محصول صادراتی بر این اساس صورت گرفته، کمترین چالش را داشته‌ایم.
به عنوان نمونه، زمانی که گوجه فرنگی را صادر میکنیم قیمت آن در داخل کشور افزایش پیدا می‌کند و این افزایش قیمت بر فرآورده‌های آن نیز مشاهده میشود. در چنین شرایطی، تنها اقدامی که صورت می‌گیرد توقف صادرات این محصول است. این امر نشان میدهد تولید ما، ویژه صادرات نیست و باید در این حوزه متمرکز شده و فعالیت کنیم. رعایت این موضوع واقعاً یک اصل قابل تأمل در خصوص رونق صادرات است. برهمین اساس می‌توانیم بر بازارهای هدف تمرکز کرده و آنها را توسعه دهیم.
برای بهره‌برداری از مشارکت‌های خارجی چه اقداماتی داشته اید؟
سازمان توسعه تجارت به عنوان بخش بین‌الملل وزارت صمت، باید فعالیت‌هایی روی حوزه‌های ارتباطات صنعتی انجام دهد. رایزن‌هایی که وجود داشتند فقط در فضای تجاری کار می‌کردند، در صورتی که اینها نمایندگان بین‌المللی وزارت صنعت، معدن و تجارت بوده‌اند.
این رایزن‌ها باید روی انتقال تکنولوژی، تأمین مالی اقداماتی انجام می‌دادند و کمک‌هایی در این عرصه‌ها می‌کردند، روی حوزه مشارکت‌ها و ارتباطات صنعتی نیز باید کار می‌کردند. تا کنون این مسائل در اولویت برنامه‌های رایزن‌های بازرگانی قرار نداشت؛ بر این اساس سعی بر آن داشته که برخی از این اولویت‌ها را فعال کنیم.
به عنوان نمونه در چین به موفقیت‌های خیلی خوبی رسیده و تا کنون چند پروژه موفق نیز داشته‌ایم. در روسیه نیز اقداماتی را انجام داده که در صادرات لوازم خانگی و خودرو به نتایج خیلی خوب در مقیاس بالا دست خواهیم یافت.
برای صادرات لوازم خانگی، بحث‌های چند صد میلیون دلاری داریم و در حال مذاکره هستیم که بخش قابل توجهی از مسیر را هم طی کرده‌ایم. به طوری که می‌توانیم یک کار مشترک صنعتی را تعریف کنیم.
از آنجا که در کشورهای حوزه خلیج فارس، منابع مالی خوبی وجود دارد، با استفاده از این منابع مالی در حال تجاری‌سازی فناوری و مشارکت‌های صنعتی هستیم و کارهای خوبی نیز در حال انجام است.
در اتحادیه اروپا یکی، دو مورد انتقال تکنولوژی انجام داده‌ایم که در همین شرایط سخت تحریم به نتیجه خواهیم رسید که آن را اعلام عمومی میکنیم.
با توجه به اینکه در حوزه ایجاد زنجیره تولید پنل سلول‌های خورشیدی، امکاناتش را در ایران داریم با مشارکت یکی از کشورهای منطقه که توانایی حدود یک میلیارد دلار تأمین مالی دارد آخرین تکنولوژی‌های جهانی را در این پروژه فراهم ساخته‌ایم .
فاز اول پروژه مذکور هفته دولت سال‌جاری به بهره‌برداری می‌رسد. طی شش ماه آینده ما یکی از اصلی‌ترین صادرکنندگان نقش‌آفرین سلول‌های خورشیدی و پنل‌های خورشیدی در منطقه خواهیم شد زیرا در حال حاضر در خصوص بازار آن نیز مذاکرات لازم را انجام داده‌ایم.
شرایط کنونی سفارتخانه‌ها درتوسعه تجارت خارجی را چگونه ارزیابی میکنید؟
بیشتر سفارتخانه‌ها خیلی درخصوص تجارت خارجی فعال نیستند یا اینکه اصلاً به فضای صادرات وارد نمی‌شوند. سفرایی که در برخی کشورهای هدف هستند عمدتاً در فضای فرهنگی، سیاسی فعالیت می‌‌کنند. این افراد به فضای سیاسی یا اشراف ندارد یا اگر اشراف هم داشته باشند، درخصوص توسعه تجارت خارجی فعالیتی ندارند. نیروهای فعال در این سفارتخانه تنها دو یا سه نفر است. یکی از دلایل کم کاری برخی سفارتخانه‌ها درخصوص مبادلات تجاری این است که معمولاً در سفرها بحث‌های مختلفی رخ میدهد، بنابراین هیأت‌هایی که حضور دارند زمان کافی برای طرح موضوعات اقتصادی و صادراتی ندارند. سعی ما براین است که از تمام ظرفیت‌های وزارت خارجه و اتاق‌های بازرگانی ایران و تهران برای رونق صادرات کمک بگیریم.
در خصوص استفاده ازرایزنان بازرگانی و ظرفیت‌های منطقه‌ای، به چه نتایجی دست یافته‌اید؟
به عنوان نمونه در خصوص کشور پاکستان اقدامات خوبی انجام شده است . در حال حاضر اولین رایزن بازرگانی در دولت سیزدهم به کشور پاکستان اعزام شد.
یکی از اقدامات سازمان توسعه تجارت پیگیری و پیش بردن مسأله تهاتر است که در مجلس پاکستان این امر مصوب و تبدیل به قانون شد. اقدامات اجرایی این موضوع را نیز برعهده اتاق کویت و اتاق زاهدان قرار داده‌ایم که موازی با هم در حال پیش بردن آن هستند. همچنین در سفری که آقای رستم قاسمی وزیر راه و شهرسازی به پاکستان داشتند، اعضای سازمان توسعه تجارت نیز حضور یافته و درخصوص مسائل مربوط به تضمین، توسعه بازار، رفت و آمد هیأت‌ها نیز اقدامات خوبی صورت گرفت. علاوه بر این موارد، برای فعال‌کردن موافقتنامه تعرفه ترجیحی هم که اهیمت ویژه‌ای داشته، اقداماتی انجام داده‌ایم. یکی دیگر از مباحث تجارت ایران و پاکستان، تهاتر سیب با انبه و نارنگی بود که با حضور مستقیم وزیر جهاد کشاورزی آقای ساداتی‌نژاد در همکاری با وزارت صمت و سازمان توسعه تجارت اهداف مربوطه محقق شد.
با توجه به تمرکز دولت برافزایش تعامل با کشورهای حوزه دریای خزر، برای رونق تجارت خارجی با این کشورها چه اقداماتی داشته‌اید؟
در شرق دریای خزر، بیشترین تمرکز خود را روی قزاقستان گذاشته‌ایم و این کشور را به عنوان یک بازار خوب و فوق‌العاده مورد بررسی قرار داده‌ایم. در این راستا معاونت معدنی وزارت صمت سفر به این کشور داشتند. برای افزایش حضور در کشورهای CIS هم، سازمان صمت مشهد و اتاق مشهد را کاندیدا کرده و مسئولیت را به آن داده‌ایم. علاوه بر موارد مذکور در نمایشگاهی که قرار است در بیشکک برگزار شود، اقدامات خوبی با اتاق مشترک ایران و قزاقستان داشتیم. در ترکمنستان، مجموعه بزرگی داریم که مربوط به ایران خودرو است، قرار شده آن را به ما واگذار کند. قصد داریم آن ر ا تبدیل به یک مرکز تجاری بزرگ کنیم. تاکنون رایزنی و مذاکرات خوبی با وزارت امور خارجه و دفتر رئیس جمهور داشتیم که در همین راستا مسیر ترانزیت از ترکمنستان فعال شد. با این امر فعالیت‌های خوبی صورت خواهد گرفت.
افزایش تعاملات تجاری با سایر کشورها چه وضعیتی دارد؟
آنچه در اولویت‌های ما قرار گرفته، این است که بیشتر روی کشورهای شرق آسیا متمرکز شده‌ایم. به عنوان نمونه تاکنون روی حوزه اوراسیا خیلی جدی فعالیت کرده‌ایم. زیرا مذاکرات تجارت آزاد اوراسیا را هم سازمان توسعه تجارت در دست دارد و در حال مدیریت کردن آن است. در حوزه آفریقا نیز فعالیت گسترده خوبی را شروع کرده‌ایم. کمی هم در حوزه شرق اروپا اقداماتی انجام داده و در حال گسترش آن هستیم. در واقع این مسائل بخشی از فعالیت‌هایی است که سازمان توسعه تجارت انجام میدهد. به همین دلیل در حال حاضر حجم کار سازمان، نسبت به گذشته افزایش یافته است.
در امریکای لاتین نیز پیگیری‌های لازم از سوی وزارت امور خارجه و وزارت دفاع در حال انجام است. با توجه به اینکه کمیسیون مشترک ونزوئلا در وزارت دفاع قرار دارد بخش اقتصادی وزارتخانه در حال پیگیری و انجام اقداماتی در این خصوص است که در همین راستا با سازمان توسعه تجارت همکاری‌هایی را نیز دارند. در مجموع اولویت‌بندی‌‌هایی مشخص کرده‌ایم. اگر بخواهیم با همه کشورها در همه زمینه‌ها فعالیت کنیم، قطعاً موفق نخواهیم بود و نمی‌توانیم به نتیجه مثبت برسیم. تاکنون ظرفیت کشورها را برآورد کرده‌ایم و با مدیریت صحیح، اقداماتی هم صورت گرفته است.
با کشورهای محور مقاومت از جمله عراق، سوریه، لبنان و غیره، برای توسعه صادرات چه برنامه‌هایی انجام شده است؟
در حال حاضر بزرگ‌ترین سیستم رایزنی را در عراق ایجاد کرده‌ایم، به طوری که تاکنون تقریباً سه مرکز تجاری که البته ممکن است بیشتر نیز شود در عراق فعال شده است. درخصوص سفیر جدید ایران در عراق که یک سفیر بسیار فعال و کاملاً اقتصادی است، به نظر میآید جهش خیلی خوبی را در همکاری با عراق در آینده داشته باشیم. کشور عراق با روسیه، هند و چین متفاوت است. زیرا این کشور برنامه‌هایی برای صنعتی شدن داشته و قصد دارد این شاخص را توسعه دهد.
بنابراین وقتی عراق خود به سمت تولید محصولات کشاورزی برود روی محصولات کشاورزی ایران تأثیرخواهد داشت. به طور مثال احتمالاً برای محصولات کشاورزی ایران عوارض تعیین خواهد کرد و همانند همه کشورها ممنوعیت‌هایی را نیز در نظر خواهد گرفت. اگر صنایع پایین دستی فلزات و مسائل ساختمانی را در کشور خود فعال کند، دیگر اجازه واردات محصولاتی مانند میلگرد را نمی‌دهد و عوارض آنها را افزایش خواهد داد. حتی ممکن است به سمت واردات شمش و بیلت نیز حرکت کند، یا اینکه در حوزه سیمان اگر کارخانه سیمان راه‌اندازی کند، احتمالاً به سمت تولید کلینکر حرکت خواهد کرد. بنابراین باید توجه کنیم که عراق قطعاً برای سال‌های آینده نیازهای وارداتی خود را تغییر خواهد داد و ما نیز باید در رویکرد خود تغییراتی انجام دهیم. در حال حاضر برای صدور خدمات فنی- مهندسی، تجهیزات پزشکی و دارو به کشور عراق تمرکز کرده‌ایم و به صورت جدی در حرکت هستیم.
البته طی چهار ماه اخیر، کاهش صادرات به عراق داشته‌ایم که علت اصلی آن هم جهش قیمت ارز بود. یعنی زمانی که ارز 4200 تومانی به ارز نیمایی تبدیل شد. اگرچه این حرکت منجر به بهبود شرایط اقتصادی کشور خواهد شد، اما با این تغییر قیمت ارز، نرخ روغن، شیرینی، شکلات و صنایع غذایی نیز همزمان دستخوش افزایش قیمت شد. علاوه بر آن محصولات لبنی نیز افزایش قیمت پیدا کردند و به همین دلیل طبیعی است که تولیدکنندگان این محصولات توان رقابت نداشته و با کاهش صادرات مواجه میشویم. تلاش کردیم اقلام مربوط به صادرات را تغییر دهیم به طوری که در حال حاضر متمرکز به حوزه لبنیات شده‌ایم.
در لبنان هم بزودی رایزن اعزام خواهیم و فعالیت‌های خود را آغاز میکنیم. اتفاقاً در سال‌های گذشته سازمان توسعه تجارت دفتر و شعبه در لبنان داشته است که تعطیل شده بود و ما آن را فعال کردیم. در سوریه هم فعالیت‌های زیادی را تاکنون داشته‌ایم. به طوری که در حال حاضر دو مرکز تجاری در سوریه فعال بوده و انجام همکاری‌های مختلف دیگری را نیز در دستور کار خود قرار داده‌ایم. در واقع این کشور متولی مخصوص خود را دارد که از طرف دولت ایران، نماینده معاون اول رئیس جمهور در این کشور فعالیت می‌کند. ما هم در همکاری با این متولی اگر کمکی نیاز باشد انجام خواهیم داد. از سوی دیگر سوریه، چالش‌ها و مشکلاتی دارد که مهم‌ترین مسأله آن در حال حاضر مربوط به بحث انتقال ارز میشود. این کشور به دلیل مشکلات اقتصادی، اجازه خروج ارز را نمی‌دهد. بنابراین تجار باید در رفت و آمد باشند. بر این اساس تلاش میکنیم تجار ایرانی کمترین مشکلات را در بازار سوریه داشته باشند. اهمیت برطرف کردن مشکلات بازار سوریه به اندازه‌ای است که اولین سفر خارجی وزیر صمت به کشور سوریه بود .سازمان توسعه تجارت هم یک هیأت تجاری همراه ایشان اعزام کرد.
تاکنون درسوریه جلسات مقدماتی برگزار کرده‌ایم و اعلام داشته‌ایم افرادی که می‌خواهند در سوریه وارد شوند، توجه کنند که ورود به بازار سوریه یک ورودی به نام سرمایه‌گذاری دارد.
سوریه بزودی به اتحادیه عرب می‌پیوندد. شما با یک کار مشترک در سوریه می‌توانید به بازارهای شمال آفریقا، خاورمیانه و کشورهای عربی حوزه دریای مدیترانه نظیر اردن دست پیدا کنید، این موضوع یک فرصت بکر محسوب میشود. بنابراین ما باید به سوریه به‌عنوان یک بازار بلندمدت نگاه کنیم، به همین دلیل در تلاش هستیم بیشترین نمایشگاه‌ها را در سوریه و عراق برگزار کنیم. با توجه به شرایط کشورهای محور مقاومت از جمله عراق و سوریه توسعه تجارت خارجی با این کشورها، پشتیبانی‌های مالی را نیاز دارد که تحقق این موضوع را بانک مرکزی پیگیری می‌کند. به نظر میآید تلاش‌های این دوستان به نتیجه برسد و بتوانیم صادرات و تجارت با این کشورها را رشد دهیم. باید در عراق و سوریه به این نکته دقت کرد که آنها تولید چندانی ندارد. همان نفت و فرآورده‌هایی که در عراق تولید میشود ما نیز آن را صادر میکنیم. بنابراین نمی‌توانیم بگوییم فضای تهاتر با عراق داریم. اگرچه برای توسعه صادرات در کشورهای حوزه مقاومت با مشکلاتی روبه‌رو هستیم، اما به عنوان یکی از اولویت‌های استراتژیک دولت وکشور به آنها توجه داریم.
یکی از اتفاقات خوب یک سال گذشته، صادرات مرکبات برای اولین بار به چین بود، این موضوع چه مسائلی را به دنبال داشت؟
تحقق این موضوع مربوط به موافقتنامه‌ها و توافق‌هایی است که انجام داده‌ایم. تا کنون مشکل قرنطینه‌ای گیاهی را در بعضی از کالاها با چین حل کرده‌ایم. پیگیری و زحمات فراوان وزارت امور خارجه، همراهی کارشناسان سازمان توسعه تجارت به همراه وزارت جهاد کشاورزی در این امر مؤثر بود و با اخذ تأییدیه‌های چین توانستیم صادرات عسل، مرکبات و برخی از محصولات دریایی را انجام دهیم.
اگرچه صادرات کالاهای ما باید طی یک بازه کوتاه‌مدتی ریجستر می‌شد، اما دولت قبل واقعاً به این امر توجه نداشت. ممنوعیت صادرات فلفل‌دلمه‌ای که اتفاق افتاد، حاصل بی‌توجهی وزارت جهاد کشاورزی و دولت قبل به 48 مورد گزارش اصلاحی بود. بی‌توجهی به درخواست مجموعه قرنطینه‌ای گیاهی و دامپزشکی روسیه یکی از موارد به شمار میآید.
شاهد بودیم دوباره در چین مدت زمانی، رجیستری شدن را الزامی کرده بودند که در گمرکات برای صنایع غذایی باید اتفاق بیفتد. همکاران ما شبانه‌روزی تلاش بسیاری کردند و می‌بینید یک مورد برگشتی کالا از چین گزارش نشده است. در حال حاضر برخی اقدامات پیش‌دستانه نیز داریم که آنها را انجام خواهیم داد. اگر به مسأله قرنطینه‌ها، موافقتنامه‌ها، استاندارد‌ها، امور دامپزشکی و در رأس آن موافقتنامه‌های تجاری ویژه توجه کنیم، این مسائل عاملی میشود که بازارهای جدیدی برای ما ایجاد شود. البته در بازار اوراسیا و بازار آفریقا شما با اعداد و ارقام بالاتری می‌توانید کالای خود را به فروش برسانید. بنابراین باید سراغ بازارهای جدید و بکر حرکت کنیم که برای تولیدکنندگان ایرانی نیز شرایط رقابت قیمتی را ایجاد کند.
تجارت خارجی با کشورهای اوراسیا از جمله روسیه در چه وضعیتی قرار دارد؟
به علت اقتصاد کوچکی که قزاقستان، ارمنستان و بلاروس دارند، اگرچه آخر از همه کشورها آنها را پیگیری کردیم اما اتفاقات خیلی خوبی رخ داد. تیر ماه امسال 120 درصد رشد تجارت خارجی نسبت به سال گذشته داشته‌ایم که به‌عنوان نمونه در تک تک کشورهای حوزه اوراسیا رشد مطلوب صادراتی انجام شد. البته در بعضی از کشورها مثل آذربایجان هم یک رشد 100 درصدی را داشته‌ایم. در حوزه صادرات مصالح ساختمانی، صنایع غذایی، ماشین‌آلات و تجهیزات و دارو بازارهای خوبی در منطقه اوراسیا داریم. در این خصوص توافق‌های خوبی نیز صورت گرفته که به نظر میآید یک بازار چند میلیارد دلاری را بزودی در این منطقه خواهیم داشت. هدف این است که در سال 1404 رسیدن به یک بازار بیش از 8 میلیارد دلار در اوراسیا داشته باشیم. یکی از مسائلی که به طور جدی پیگیری کرده‌ایم بحث تسریع در تجارت آزاد اوراسیا است تا تعرفه صادرات 80 درصد کالاهای ما یا چهار درصد یا صفر شود. تحقق این امر به نظر مجلس شورای اسلامی بستگی دارد تا مصوبه قانونی در این خصوص ارائه دهد. اگر حرکت مذکور محقق شود، بازاری که حداقل 500-400 میلیارد دلار واردات دارد، حجمی از تقاضا را می‌تواند برای ما ایجاد کند. تقریباً چند دور مذاکرات درچند سال گذشته با کشورهای اوراسیا داشته‌ایم، درحال حاضرهم مذاکرات گسترده‌ای صورت گرفته که تقریباً می‌توان گفت فهرست کالاهای صادراتی خود را نهایی کرده‌ایم. تا آذرماه توافق‌هایی داریم که باید دردولت‌ها و مجالس کشورهای مذکور تصویب شود. بنابراین بزودی یک تجارت آزاد موفق با منطقه اوراسیا خواهیم داشت.
در هر سفری به روسیه، با وزیر اقتصاد اتحادیه اوراسیا مذاکراتی داشته و خط به خط موارد توافق را مرور کرده‌ایم؛ آنها هم از سرعت ایران در این حوزه تقدیر کردند و ما هم از پیگیری‌ها راضی هستیم. البته در این روند پنج کشورهستند که به طور یکجا باید توافق‌هایی را پیگیری کنند که ما با این کشورها نیز مذاکرات خوبی داشته‌ایم.
از سوی دیگر توسعه تجارت آزاد را با کشورهایی که نفس تجارت آزاد و اقتصادها‌ی مکمل دارند را آغاز کرده‌ایم. البته این شرط را داریم که تجارت آزاد به نحوی اتفاق بیفتد که صنعت ما آسیب نبیند. تجارت آزاد، پالسی به تجارت دنیا و تجارت جهانی است که ایران علاقه‌مند شده به حضور نقش‌آفرین در بازارهای تجاری و بازارهای صادراتی دنیا که تحقق این راهبرد از اولویت‌های سازمان توسعه تجارت در دولت جدید به شمار میآید.
روند توسعه تجارت خارجی طی سال‌های گذشته و جاری را چگونه ارزیابی میکنید؟
در سال 1400 نسبت به سال 1399 در حوزه صادرات افزایش 39 درصدی ارزش صادرات را داشته‌ایم. در چهار ماهه اول 1401 هم حدود 21 درصد رشد صادرات را تجربه کرده‌ایم. موضوعی که بسیار حائزاهمیت بوده و جزو اولویت‌ها قرار دارد افزایش رشد قابل توجه صادرات خدمات فنی و مهندسی است. در واقع میزان صادرات از 499 میلیون دلار در سال 1399 به 3/2 میلیارد دلار در سال 1400 رسید. علاوه بر آن در چهار ماهه اول سال 1401 نسبت به سال 1400 یک رشد 31 درصدی در توسعه صادرات خدمات فنی و مهندسی داشته‌ایم. اگرچه در دولت نهم و دهم یک فرایند خوبی طی شد و حدود 7/6 میلیارد دلار صادرات خدمات فنی و مهندسی صورت گرفت، اما دردولت قبلی این رقم بسیارکاهش یافت.
ازابتدای شروع به کار دولت سیزدهم، در مذاکره با انجمن خدمات فنی - مهندسی مشکلاتشان را بررسی کرده و برای برطرف کردن آنها گام‌هایی به منظور توسعه برداشته‌ایم. واقعاً این ظرفیت را داریم که طی چهار سال دولت سیزدهم دوباره همان شش، هفت میلیارد دلار صادرات خدمات فنی و مهندسی محقق شود.
البته برآورد فعالان خدمات فنی ومهندسی این است که یک پتانسیل 20 میلیارد دلاری در سال برای صادرات این بخش داریم. توسعه این صادرات چند ویژگی مثبت هم دارد که شامل افزایش صادرات کالای ایرانی، ایجاد اشتغال برای نیروهای متخصص از جمله تکنسین تا مهندس میشود.
برای توسعه رایزن بازرگانی و ایجاد مراکز تجاری، به‌عنوان اولویت‌های کنونی سازمان توسعه تجارت، چه برنامه‌هایی اجرایی شده یا در نظر دارید؟
دولت گذشته حدود 6 نفر رایزن داشته که تاکنون در دولت سیزدهم به 12 نفر افزایش یافته است. این تعداد در سه ماه آینده به 20 رایزن خواهد رسید. تاکنون استعلام‌ها، گزینش و تأمین مالی صورت گرفته است و برای برخی نیز منتظر ویزای سیاسی از طرف کشورهای هدف هستیم. برخی‌ها نیز در حال آماده شدن حضورهم‌ترازی‌شان هستند.
همچنین تعداد مراکز تجاری ما به 18 مرکز تجاری افزایش پیدا کرده است. درواقع مراکز تجاری ما همان استفاده از ظرفیت بخش خصوصی برای حوزه رایزنی است. بر این اساس، بیش از 60 محور خدماتی ازجمله بازاریابی، پشتیبانی‌های حقوقی، مسائل ثبت شرکت، همراهی، راهنمایی و مشاوره در حوزه‌های لجستیک و موارد مختلف را به‌عنوان دستور کار مراکز تجاری قرار دادیم و هر سه ماه یک بار آنها را پایش میکنیم.
حتی در این دوره چندین مرکز تجاری را سلب امتیاز کردیم. ما فقط مرکزتجاری را فعال نمی‌کنیم، پایش و رصد هم داریم و در صورت لزوم مجوز فعالیت آن مرکز تجاری را باطل میکنیم. حتی تاکنون چند رایزن را برگردانده‌ایم. اگررایزن در آن مسیری که مدنظر سازمان توسعه تجارت بوده فعالیت نکند، پایش میکنیم و رایزن را برمی‌گردانیم.
در بررسی‌ها متوجه شدیم تنها دو مرکزتجاری به صورت دائم فعالیت می‌کردند. 10 مرکز مجوز موقت داشتند که این 10 مرکز پالایش شده‌اند و تقریباً اغلب آنها بعد از بررسی لغو امتیاز شدند، چون اینها چند سال بود هیچ خدماتی ارائه نمی‌کردند.