برخی از دستاوردهای حوزه پژوهش و فناوری سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی در سال 1400
1- دستیابی به ۵۲ رقم جدید گیاهی
استفاده از ارقام گیاهی اصلاح شده با عملکرد کمی و کیفی بالاتر و سازگار به شرایط نامساعد، بدون شک مهمترین و اقتصادیترین راه دستیابی به افزایش تولید در واحد سطح و بهبود بهرهوری در تولید محصول است. ارقام جدید گیاهی حاصل بهنژادی و مدرن شالودۀ اصلی صنعت بذر بوده و بیتردید مهمترین خروجی سرمایهگذاری در بخش کشاورزی به شمار میروند. سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی هر ساله تلاش نموده تا با معرفی ارقام جدید گیاهی گامی در جهت بهبود کشاورزی کشور بردارد. در این راستا در سال 1400، 52 رقم جدید به جامعه بهرهبرداران ارائه و معرفی شده است. از این تعداد 32 رقم زراعی (شامل 10 گندم، 2 جو، 4 نخود، 2 ماش، 2 کنجد، 2 کلزا، یک ذرت، یک سورگوم، 2 سیب زمینی، یک چغندرقند، 2 برنج، یک یونجه و 2 کینوا) و 19 رقم باغی (شامل 2 لیموترش، 2 گیلاس، یک گریپ فروت، یک کولایم، یک خربزه، 2 چای، یک پسته، یک اسفناج، یک زیتون، 5 سیب و 2 کنار) و یک کلن جنگلی (صنوبر) هستند. استفاده از این ارقام به دلیل زودرسی، مقاومت به بیماری، عملکرد بالاتر و... تأثیر بسزا بهسزایی در افزایش تولید و بهبود وضعیت اقتصادی کشاورزان خواهد داشت.
2- دستیابی به حدود 500 یافته قابل ترویج
از آنجاییکه یکی از سیاستهای اصلی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی ایجاد یک زنجیره مناسب تولید تا عرضه دانش به بهرهبرداران است، انجام فعالیتهای تحقیقاتی که منجر به تولید دانش و اطلاعات مناسب و متناسب با شرایط کشور باشد، در اولویت برنامههای کاری پژوهشگاه/مؤسسات/پژوهشکدهها/مراکز تحقیقاتی ملی/استانی قرار دارد.
این سازمان بهعنوان سازمانی پیامدمحور تلاش مینماید، پژوهشهای حوزه کشاورزی را به نحوی برنامهریزی، تلفیق، هدایت و نظارت نماید تا در نهایت با نگرشی جامع و برنامه محور پاسخگوی چالشهای بخش کشاورزی کشور بهصورت کاربردی و اجرایی باشد. در این راستا پنج برنامه راهبردی در سازمان تدوین شده است که تمامی فعالیتهای پژوهشی سازمان در ذیل این برنامههای راهبردی قرار خواهند گرفت. در رویکرد جدید تدوین و دستهبندی یافتهها براساس برنامههای راهبردی پنجگانه سازمان در حوزههای امنیت غذایی، تنوع زیستی و ذخائر ژنتیکی، منابع طبیعی، آب و خاک، تغییر اقلیم و اقتصادی، اجتماعی، مدیریتی و ترویجی میباشد. جهتگیری این برنامهها با نگرش سیستمی و رویکرد تلفیقی، موضوعات اساسی بخش کشاورزی، منطبق با سند چشمانداز و اسناد بالادستی و پاسخگوئی به چالشهای بخش است. از این طریق سیاستگذاران و مدیران ترویجی و اجرایی بخش کشاورزی و منابع طبیعی میتوانند از جدیدترین یافتههای تحقیقاتی اطلاع حاصل نموده و نسبت به رفع برخی از مشکلات اجرایی موجود در عرصههای تولیدی اقدام نمایند و نیز با مشخص شدن خلأهای موجود، مسیر آینده مؤسسات تحقیقاتی تعیین خواهد شد. در سال 1400 حدود 500 یافته قابل ترویج معرفی شده که میتواند برای برنامهریزی فعالیتهای اجرایی و ترویجی و انتقال یافتههای تحقیقاتی به عرصههای تولیدی مؤثر واقع شود.
3- معرفی 24 فناوری/دانش فنی جدید
بدون شک ارتقا ارزش افزوده تولید در بخش کشاورزی در کنار سایر عوامل، میتواند موجب افزایش سرمایهگذاری در این بخش شود و این خود مستلزم حرکت از کشاورزی سنتی به اقدامهای دانشبنیان است. طی سالهای اخیر اقدامها ارزشمندی بهمنظور نیل کشاورزی سنتی به دانشبنیان در سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی انجام شده، که از آن جمله میتوان به توسعه تحقیقات فناوریبنیان، ایجاد زیرساختهای لازم برای ارتقا سطح فناوریها و دانشهای فنی منتج از طرحها و پروژههای تحقیقاتی و تجاریسازی آنها اشاره نمود. این سازمان سالانه برخی از دستاوردهای تحقیقاتی قابل تجاریسازی (فناوریها، دانشهای فنی، توانمندیهای فناورانه) را به جامعه بهرهبرداران ارائه میدهد. در سال 1400 نیز 24 دستاورد قابل تجاری معرفی شده است. برخی از فناوریهای معرفی شده عبارتند از:
دانش فنی تولید 8 واریته جدید کرم ابریشم جهت تولید آمیختههای برتر تجاری
دانش فنی تولید ژنوتیپهای امیدبخش زنبق ریزومی
گردهافشان تیرکی الکتریکی شارژی برای گردهافشانی و گردپاشی درختان
ساخت دستگاه اندازهگیر شاخص تنش آبی گیاه برای تعیین زمان آبیاری
دانش فنی تولید بیوسیلاژ از ضایعات ماهی قزلآلای رنگینکمان
فناوری تولید آنتیبادی نوترکیب برای ردیابی ویروس X وA سیبزمینی در ایران
تولید جیره اقتصادی ماهی آزاد دریای خزر
دانش فنی فرمولاسیون و خشک کردن آنزیم زایلاناز به روش پاششی برای مکمل خوراک طیور
تولید واکسن رازی کووپارس
در حوزه پزشکی سالانه واکسنهای فلج اطفال، سرخک، سرخچه و اوریون، دیفتری و کزاز در مؤسسه تحقیقات واکسن و سرمسازی رازی تولید و در اختیار مردم قرار میگیرد. کشور با استفاده از این واکسنها در این زمینه خودکفا شده و با استفاده از این محصولات بیماریهای مختلفی را کنترل کرده است.
پس از همهگیری ویروس کووید 19، این مؤسسه طرح مطالعاتی تولید واکسن ایرانی کرونا را از اواخر اسفند ۹۸ با انجام مرحله حیوانی آغاز نمود و مراحل حیوانی و فازهای بالینی را با موفقیت به اتمام رساند.
واکسن کووپارس رازی اکنون در مراکز واکسیناسیون موجود است و هموطنان میتوانند این واکسن را بهعنوان دز یادآور انتخاب و مصرف کنند.
شایان ذکر است که واکسن رازی کووپارس نخستین واکسن تزریقی– استنشاقی جهان است که در دو دز تزریقی و یک دز استنشاقی ساخته شده است.
این واکسن بر پایه پروتئین نوترکیب ساخته شده که از ایمنترین روشهای شناخته شده دنیا در صنعت واکسنسازی محسوب میشود.