مدیرعامل سازمان منطقه آزاد انزلی تأکید کرد
منطقه آزاد انزلی حلقه اتصال ایران با اوراسیا
منطقه آزاد انزلی به‌دلیل موقعیت خاص جغرافیایی خود، می‌تواند نقش ویژه‌ای در توسعه مبادلات اقتصادی و تجاری ایران با کشورهای منطقه داشته باشد. درهمین خصوص عیسی فرهادی رئیس هیأت مدیره و مدیرعامل سازمان منطقه آزاد انزلی در گفت‌و‌گو با روزنامه ایران، در خصوص عملکرد منطقه متبوع خود در حوزه زیرساختی، «طرح‌های زیرساختی و سرمایه‌گذاری را نخستین مرحله از ایفای نقش محوری در معادلات فرامنطقه‌ای منطقه آزاد انزلی عنوان کرد».
نقش و اهمیت امکانات زیرساختی و اولیه برای ایجاد و توسعه فعالیت‌های اقتصادی چیست؟
برای واکاوی نقش زیرساخت‌های اساسی در دستیابی به موفقیت مناطق آزاد باید به دلایل اهمیت آن پرداخت. وجود زیرساخت‌های لازم نه تنها در فرایند موفقیت مناطق آزاد بلکه در هر طرح سرمایه‌گذاری جدیدی دارای اهمیت ویژه به‌عنوان یک پیش نیاز بدیهی و اولیه هر برنامه اقتصادی محسوب می‌شود.
به عبارتی آماده و مهیا بودن امکانات اولیه برای هر طرح سرمایه‌گذاری دارای نقش محوری در حضور و جذب سرمایه‌گذار محسوب می‌شود، چراکه در صورت عدم تأمین و تکمیل زیرساخت‌های اولیه امکان جذب سرمایه‌گذار دور از ذهن می‌رسد. این موضوع ناشی از افزایش هزینه‌های سرمایه‌گذاری و فعالیت اقتصادی در آن منطقه است.
بدین ترتیب نبود امکانات زیرساختی چه اثراتی می‌تواند روی فرایندهای جذب و نگاهداشت سرمایه‌گذاران داشته باشد؟
در واقع به‌دلیل نبود امکانات اولیه زیرساختی، سرمایه‌گذار خود باید اقدام به ایجاد زیرساخت نماید یا در انتظار احداث زیرساخت‌های اولیه به منظور هرگونه فعالیت اقتصادی از سوی نهاد دولت بماند. طرفه اینکه به‌دلیل تغییر و تحولات ناشی از جهانی شدن معادلات اقتصادی، هیچ سرمایه‌گذاری منتظر احداث امکانات اولیه در یک منطقه نمی‌ماند و اساساً جریان‌های سرمایه‌ای به سمت نقاط در حال بررسی و در حال ساخت که یک طرح زیرساختی در آن به جای دو تا سه سال مابین 10 تا 15سال به طول می‌انجامد، حرکت نمی‌کند.در نتیجه خروجی چنین کمبودهایی در مناطق آزاد در از دست دادن زمان و فرصت جذب سرمایه‌گذار ورودی، نگاهداشت معدود سرمایه‌گذاران و در عین حال کاهش مزیت رقابتی در برابر مناطق آزاد کشورهای اطراف یا حتی سرزمین اصلی را عنوان کرد؛ چراکه در مدل ایجاد مناطق آزاد در سطح جهان یا خود دولت‌ها یا در شراکت با شرکت‌های سرمایه‌گذار اقدام به ایجاد زیرساخت‌های ضروری برای هر گونه فعالیت اقتصادی در محدوده منطقه آزاد می‌نمایند و بعد از پایان دوران تکوین احداث زیرساخت‌ها اقدام به جذب سرمایه‌گذار می‌کنند. فرهادی تصریح کرد: نکته جالب توجه اینکه در کشورمان این دو فرایند به‌صورت همزمان از سوی مناطق آزاد به اجرا درآمده؛ موضوعی که تالی آن طولانی بودن زمان اجرای طرح‌های سرمایه‌گذاری زیرساختی در مناطق آزاد به‌دلیل عدم تأمین منابع بودجه‌ای از منابع ملی کشور بوده است. این امر باعث شد مناطق آزاد ایران حدود دو دهه را صرف احداث زیرساخت‌های خود نمایند و این موضوع را می‌توان در اغلب مناطق آزاد کشور منجمله منطقه آزاد انزلی مشاهده کرد که بعد از حدود دو دهه از عمر آنها هنوز همه زیرساخت‌های اولیه لازم جهت فعالیت‌های سرمایه‌گذاری تکمیل و آماده بهره‌برداری نیست.
مهم‌ترین پروژه‌های زیرساختی و عمرانی در حال اجرای منطقه آزاد انزلی شامل چه مواردی می‌شود؟
در ارتباط با مهم‌ترین طرح‌های زیرساختی منطقه آزاد انزلی در این مقطع زمانی می‌توان به تکمیل مجتمع بندری کاسپین و اتصال این منطقه به خط ریل سراسری اشاره کرد. دو طرحی که با تکمیل و بهره‌برداری از آن ظرفیت‌های حمل و نقلی کشور وان در دریای خزر در کریدور شمال جنوب معادلات منطقه‌ای، ترانزیت منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای به نفع جمهوری اسلامی ایران تغییر پیدا می‌کند و زمینه ساز فعال شدن کریدور شمال جنوب و نقل و انتقال کالا مابین کشورهای حاشیه دریای خزر و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس می‌شود.
آیا طرح یا برنامه‌های زیرساختی دیگری در منطقه آزاد انزلی وجود دارد؟
دیگر طرح‌های زیرساختی مهم منطقه آزاد انزلی را می‌توان چنین برشمرد: علاوه‌بر دو پروژه ملی به فوق دارای اثرات و دستاورد‌های بین‌المللی متعددی برای ایران و کشورهای منطقه خواهد بود. سرمایه‌گذاران بخش خصوصی نیز در زمینه‌های مختلف بندری لجستیک واحدهای تولیدی صنعتی خدمات گردشگری تفریحی در حال اجرای طرح‌های خود هستند.
در این میان آنچه اهمیت تکمیل زیرساخت‌های حوزه لجستیکی حمل و نقلی منطقه آزاد انزلی را در شرایط کنونی صد چندان نموده معطوف به تغییر و تحولات ژئوپلیتیک اوراسیا به طور ویژه کشور روسیه است، در اثر چنین اتفاق‌هایی دولت روسیه و فعالان اقتصادی آن علاقه بسیار زیادی برای توسعه مناسبات اقتصادی و سرمایه‌گذاری با کشور ما در قالب فعال‌سازی کریدور شمال جنوب، شاهراه ارتباطی مابین هند و کشورهای جنوب آسیا با روسیه و کشورهای شمال و شرق اروپا را در دستور کار خود قرار داده است.
در خصوص توسعه روابط با اتحادیه اقتصادی اوراسیا چه اقداماتی انجام شده است؟
باید تصریح کرد که علاوه‌بر موقعیت‌های پیش گفته، ظرفیتی که پیش از این ظرف دو سال گذشته نقش محوری در افزایش همکاری‌های اقتصادی و گمرکی کشورمان و اعضای اتحادیه اقتصادی اوراسیا ایفا نموده و افق‌های جدیدی از همکاری‌های منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران را با نهادهای بین‌المللی منطقه‌ای شکل داده، همکاری گمرکی با اتحادیه اقتصادی اوراسیا است. نکته حائز اهمیت اینکه فرصت همکاری با اوراسیا قابل تعمیم به سازمان همکاری شانگهای و سازمان همکاری اقتصادی اکو و دی هشت نیز می‌باشد.
در ارتباط با اقدامات این سازمان که تاکنون منطقه آزاد انزلی به تنهایی و با تکیه بر توانمندی‌های سرمایه‌گذاران خود در قالب ایجاد زیرساخت‌های مختلف خود تا حدودی به سرانجام رسانده و تکمیل و بهره‌برداری آنها را بجد در اولویت کاری خود قرار داده؛ باید اضافه کرد هم اکنون ارزش مجاهدت‌های سال‌های گذشته این سازمان و این منطقه را بیش از پیش امکان بروز و بهره‌برداری پیدا ساخته چرا که در صورت نبود امکانات زیرساختی امکان بهره‌برداری از هرگونه فرصت جدید ترانزیتی و حمل و نقلی در تعامل با کشورهای منطقه قابل تحقق نیست.
منطقه آزاد انزلی چه نقشی در زمینه گسترش مناسبات کشورمان و کشورهای حوزه دریای کاسپین و اوراسیا می‌تواند ایفا نماید و اساساً چه جایگاهی را برای خود هدف‌گذاری کرده است؟
وجود دو مجتمع بندری کاسپین و انزلی، امکانات زیرساختی قابل توجه در حوزه‌های مختلف خدمات تجاری، سرمایه‌گذاری، تولیدی و گردشگری؛ زمینه ساز تبدیل منطقه آزاد انزلی به کانون همکاری‌های منطقه‌ای با کشورهای حوزه اوراسیا و چین با جنوب و غرب آسیا نموده و این مهم درسایه فعال سازی کریدورهای چین-قزاقستان-ایران و شمال-جنوب که با محوریت این منطقه در حال فعالیت می‌باشد فرصت تحقق پیدا کرده است. در عین حال ارتباطات مستمر سازمان منطقه آزاد انزلی با کشورهای روسیه و قزاقستان به‌عنوان اعضای اصلی اتحادیه اوراسیا زمینه ایجاد ظرفیت‌های جدید توسعه همکاری‌های اقتصادی برای کشورمان را فراهم کرده است.
اما آنچه منطقه آزاد انزلی را در این شاهراه ارتباطی دارای موقعیت برتر خواهد نمود وابسته به اجرای مصوبه افزایش محدوده جغرافیایی آن و الحاق شهرک‌های صنعتی همجوار منطقه و فرودگاه بین‌المللی سردار جنگل است تا از قبل توسعه محدوده منطقه به پهنه‌‌بندی‌های صنعتی این منطقه به بالغ بر هزار هکتار افزایش یابد؛ موضوعی که منتظر امعان نظر ملی و تصویب آن در شورای محترم نگهبان است.
در واقع افزایش محدوده منطقه آزاد انزلی را زمانی که کنار تغییر و تحولات ژئوپلیتیک و ژئواکونومی منطقه اوراسیا، اتصال این منطقه به خط ریل سراسری، گسترش همکاری‌های اقتصادی جمهوری اسلامی ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا و جایگاه محوری منطقه آزاد انزلی در این معادلات قرار دهیم بر یک واقعیت صحه خواهیم گذاشت، هنوز تأمین و تکمیل زیرساخت از نقش اساسی در افق‌های توسعه‌ای مناطق آزاد و بویژه منطقه آزاد انزلی ایفا می‌کند.