71 پروژه در 9 منطقه آزاد افتتاح و آغاز شد
رکوردشکنی‌های مناطق آزاد و ویژه در دولت سیزدهم
پروژه‌های 9 منطقه آزاد و ویژه اقتصادی به‌صورت همزمان با حضور معاون اول رئیس جمهور افتتاح شد
آیین بهره‌برداری و شروع عملیات اجرایی 71 پروژه سرمایه‌گذاری صنعتی و عمرانی در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی روز دهم شهریورماه با حضور «محمد مخبر» معاون اول رئیس جمهور و «سید احسان خاندوزی» وزیر امور اقتصادی و دارایی و ارتباط ویدیوکنفرانسی با 9 منطقه آزاد و ویژه اقتصادی به‌صورت همزمان برگزار شد.
روز پنجشنبه (10 شهریورماه) با دستور معاون اول رئیس جمهور و به‌صورت ارتباط ویدیو کنفرانسی، 51 پروژه با ارزش بیش از 63 هزار میلیارد ریال و اشتغالزایی 17 هزار نفری و همچنین آغاز عملیات اجرایی 20 پروژه با ارزش بیش از یک میلیون و یکصد و هفده هزار میلیارد ریالی و اشتغالزایی 5 هزار نفری در چهار منطقه آزاد تجاری ـ صنعتی کیش، اروند، ارس و انزلی و 5 منطقه ویژه اقتصادی سهلان، انرژی پارس، ارگ جدید بم، پتروشیمی و لرستان بهره‌برداری و عملیات اجرایی آنها آغاز شد.
محمد مخبر با تأکید بر اینکه مناطق آزاد و ویژه اقتصادی باید موتور پیشران صادرات، تولید و اشتغالزایی در کشور باشند، تصریح کرد: این مناطق مرکز پشتیبانی فعالیت‌های اقتصادی در کشور هستند.
معاون اول رئیس جمهور در این مراسم که با حضور وزیر اقتصاد و دبیر شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی برگزار شد، با اشاره به تلاش‌های مدیران این مناطق در یک سال گذشته برای افزایش سرمایه‌گذاری و اشتغالزایی خاطرنشان کرد: در دهه‌های گذشته مناطق آزاد نتوانستند نسبت به اهداف از پیش تعیین شده خود موفقیت چندانی داشته باشند و به جای اینکه مرکزی برای صادرات کالاها و خدمات ایرانی باشند به محل واردات در کشور تبدیل شدند.
وی با اشاره به گزارش دبیر شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در خصوص اجرای «طرح تحول» در مناطق قدیم و جدید در حوزه‌های فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی در دولت سیزدهم تصریح کرد: برنامه‌ریزی‌ها و اقدامات خوبی در دولت در چند ماه گذشته در این مناطق انجام شده که البته نباید به همین دستاوردها بسنده کرد و با توجه به امکانات و اختیارات مناطق آزاد می‌توان دستاوردهای بزرگ اقتصادی و سرمایه‌گذاری برای کشور ایجاد کرد.
مخبر با بیان اینکه مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در ایران در مقایسه با سایر کشورهای جهان به لحاظ جغرافیا و منابع طبیعی و ظرفیت‌های خدادادی از موقعیت‌های بسیار بالاتری برخوردار هستند، گفت: مشکلات سرمایه‌گذاری و تولیدی کشور براحتی از طریق این مناطق حل شدنی است.
وی تصریح کرد: مناطق آزاد و ویژه اقتصادی می‌تواند نماد جدی تحقق شعار سال یعنی «تولید، دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین» باشد که ضروری است وزارت اقتصاد و شورایعالی مناطق آزاد با همکاری و کمک یکدیگر امکان یک جهش بزرگ اقتصادی در این منطقه را ساماندهی کنند.
معاون اول رئیس جمهور با بیان اینکه مناطق آزاد بهترین نمونه الگویی و کوچک برای تحقق دولت الکترونیک هستند، افزود: ساماندهی حداقل 15 شهر هوشمند در مناطق آزاد ضروری است که این مهم می‌تواند به‌عنوان یک دستاورد بزرگ دولت سیزدهم محسوب شود.
مخبر، بر ضرورت بسترسازی و ایجاد امکانات لازم برای ارتباطات بین‌المللی بویژه در بخش‌های بانکی، بیمه‌ای و سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد تأکید کرد و گفت: باید نحوه تعاملات بین‌المللی با کمک وزارت اقتصاد در مناطق آزاد هرچه سریعتر پایه‌ریزی شود، البته باید در سال‌های گذشته اینگونه اقدامات در مناطق آزاد بدون توجه به تحریم‌ها پیگیری می‌شد اما دولت سیزدهم به‌دنبال آن است تا بسترهای سرمایه‌گذاری و توسعه در حوزه صادرات، مسائل مالی، بانکی و بیمه‌ای را ایجاد کند.
وی با اشاره به اهمیت توسعه دیپلماسی اقتصادی در مناطق آزاد گفت: مناطق آزاد و ویژه اقتصادی می‌توانند با همسایگان خارجی هم مرز خود ارتباطات سیاسی، فرهنگی و اقتصادی را به‌عنوان یک فرصت طلایی در بخش‌های پیمان‌های پولی، ارتباطات مالی گسترده، افزایش صادرات و واردات هدفمند پیگیری کنند.
معاون اول رئیس جمهور همچنین در این جلسه بر لزوم بسترسازی و ایجاد امکانات برای تحقق اقتصاد دانش‌بنیان، تسهیل در ثبت شرکت‌ها در مناطق آزاد، سرمایه‌گذاری مشترک با کشورهای همسایه و شرکت‌های خارجی و ایجاد مشوق‌های لازم تأکید کرد.
برای نخستین بار تراز تجاری مناطق آزاد مثبت شد
مشاور رئیس جمهور و دبیر شورایعالی مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی و ویژه اقتصادی در این آیین ضمن تسلیت ماه صفر و شهادت حضرت رقیه(س) و گرامیداشت یاد و خاطره شهیدان رجایی و باهنر و هفته دولت، گفت: درحال حاضر 8 منطقه آزاد در کشور فعال هستند، به‌دنبال این هستیم تا فرودگاه امام خمینی(ره) را در برنامه هفتم به زیرمجموعه دبیرخانه شورایعالی منتقل کنیم، 7 منطقه آزاد جدید هم درسال گذشته مصوب شد که اساسنامه این مناطق در شورایعالی مناطق آزاد مصوب و به تصویب شورای نگهبان رسیده است، 33 منطقه ویژه اقتصادی فعال هم داریم.
سعید محمد با اشاره به یک دهه عدم دستیابی به اهداف تعیین شده در زمینه سرمایه گذاری، تولید و صادرات و ارزآوری در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در کشور، افزود: براساس طرح تحول اقتصادی و فرهنگی مناطق آزاد قدیم و جدید را مورد بازنگری قرار دادیم و برای هریک از مناطق در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی برنامه‌های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت طراحی شد.
مشاور رئیس جمهور در ادامه سخنان خود به مثبت شدن تراز تجاری مناطق آزاد برای اولین بار طی سه دهه گذشته اشاره کرد و افزود: پس از یک سال از فعالیت دولت سیزدهم شاهد روند شاخص‌های اقتصادی در مناطق آزاد هستیم، صادرات ما در دوره 9 ماهه به عدد 843 میلیون دلار رسید که 27 درصد نسبت به دوره مشابه سال قبل افزایش پیدا کرده و برای اولین بار هم در کشور تراز تجاری مناطق آزاد مثبت شد و به 35 میلیون دلار در 9 ماهه گذشته رسید.
سعید محمد افزود: در این مدت یکساله شاهد کاهش واردات 2 درصدی در مناطق آزاد و هدفمند کردن واردات در این مناطق بودیم. به گفته وی، 50 درصد میزان واردات مربوط به مواد اولیه و تجهیزات مورد نیاز کارخانه‌های تولیدی در مناطق است و 20 درصد هم کالای همراه مسافر را شامل می‌شود. در صدور جواز تأسیس 86 درصد افزایش داشتیم که در مجموع 544 جواز در مدت 9 ماهه گذشته صادر شده است. 56 درصد هم افزایش صدور پروانه بهره‌برداری را شاهد بوده‌ایم که در مجموع 287 پروانه در 9 ماهه گذشته در این مناطق صادر شد. همچنین کالای همراه مسافر که در دوره قبل 279 میلیون دلار بود به عدد 122 میلیون دلار کاهش یافت، این موفقیت با تولیدات با کیفیتی که در مناطق اتفاق می‌افتد سعی شد عدد کالای همراه مسافر را کاهش دهیم.
وی در ادامه به عملکرد مناطق ویژه اقتصادی در یک سال گذشته اشاره کرد و افزود: در مناطق ویژه اقتصادی هم شاهد افزایش میزان سرمایه‌گذاری داخلی و هم سرمایه‌گذاری خارجی هستیم. تراز تجاری مناطق ویژه اقتصادی که در سال 1399 مثبت 6 میلیارد دلار بود سال 1400 به مثبت 11 میلیارد دلار رسید.
سعید محمد در ادامه سخنان خود با بیان اینکه در حوزه گردشگری شاهد اتفاق خوبی در نوروز 1401 بودیم و رکورد جدید در این حوزه کسب شد افزود: سال 1397، 2 میلیون و 900 هزار نفر شب گردشگر داشتیم اما سال 1401 این عدد به 4 میلیون و 900 هزار نفر شب افزایش پیدا کرد.
وی به فعالیت 500 شرکت دانش‌بنیان در مناطق آزاد اشاره کرد و افزود: طبق فرمایش مقام معظم رهبری(مد ظله) فعالیت‌های دانش‌بنیان در مناطق آزاد را توسعه دادیم، در حال حاضر 500 شرکت دانش‌بنیان در مناطق آزاد مشغول به فعالیت هستند، تفاهمنامه‌ای هم اخیراً با حضور جناب آقای ستاری به امضا رسید.
دبیر شورایعالی مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی و ویژه اقتصادی با بیان اینکه مباحث فرهنگی در مناطق آزاد مغفول مانده است، گفت: در این مدت به جد در خصوص موضوعات فرهنگی، اجتماعی و مباحث آموزشی، توانمندسازی و محرومیت‌زدایی برنامه‌ریزی کردیم، بودجه خوبی در این خصوص اختصاص داده شد و اتفاقات خوبی در حوزه مناطق آزاد در حال رخ دادن است.
سعید محمد به سامانه‌های خدماتی در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی اشاره کرد و افزود: در سامانه شفافیت، 20 خدمتی که در مناطق آزاد به مردم ارائه می‌شود در این سامانه متمرکز شده است، حوزه املاک، فروشگاه، مناقصات و مزایده‌ها، حوزه فرودگاه و بندر همه این موارد در سامانه شفافیت در مناطق آزاد راه‌اندازی شدند و مناطق آزاد اروند و انزلی هم تا پایان شهریور ماه به این سامانه ملحق می‌شوند.
وی در بخش دیگر سخنان خود از منطقه آزاد کیش به‌عنوان پایلوت شهر هوشمند نام برد و گفت: به جد در بحث هوشمندسازی شهر کیش مشغول به کار هستیم و در نظر داریم منطقه آزاد کیش را به‌عنوان شهر هوشمند کشور معرفی کنیم.
مشاور رئیس جمهور از راه‌اندازی سامانه ارتباط مستقیم با دبیرشورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در دولت سیزدهم خبر داد و گفت: با راه‌اندازی این سامانه هر فرد در مناطق با مشکلی مواجه باشد می‌تواند با دبیر شورایعالی ارتباط مستقیم داشته باشد.
راه‌اندازی سامانه بازرسی و سرمایه‌گذاری از اقدامات دیگر دبیرخانه شورایعالی بود که سعید محمد به آنها اشاره کرد و افزود: در سامانه سرمایه‌گذاری تمام فرصت‌های سرمایه‌گذاری را با توجیه اقتصادی قرار دادیم، بیش از 160 فرصت سرمایه‌گذاری با تمامی مشخصات اقتصادی در اختیار متقاضیان قرار گرفته است.
بازگرداندن 200 هزارمیلیارد تومان ملک و زمین به بیت‌المال
وی در ادامه به اقدامات حقوقی و قضایی، در شش ماه دوم سال گذشته اشاره کرد و افزود: موفق شدیم در مدت شش ماه گذشته، 83 هزارمیلیارد تومان ملک و اراضی را که قبلاً واگذار شده بود به سبد بیت‌المال برگردانیم. امسال هم در راستای ادامه احیای اراضی و املاک به ارزش حدود 200 هزار میلیارد تومان در مراحل پایانی رأی قضایی قرار دارد.
مشاور رئیس جمهور به ایجاد مناطق آزاد مشترک با کشورهای همسایه اشاره کرد و افزود: در بحث دیپلماسی اقتصادی با همکاری وزارت امور خارجه، ایجاد مناطق آزاد مشترک و فرامرزی را دنبال می‌کنیم؛ با عمان، قطر، سوریه، روسیه، ارمنستان، ترکیه و اقلیم کردستان عراق تفاهمنامه امضا کردیم. موارد و چهارچوب آن به تأیید معاونت حقوقی نهاد ریاست جمهوری رسید و درحال پیگیری هستیم تا هرچه سریعتر بتوانیم این ظرفیت‌های مرزی و فرامرزی را راه‌اندازی کنیم.
سعید محمد ادامه داد: تفاهمنامه‌ای با ستاد مبازره با قاچاق کالا و ارز منعقد کردیم و یکی از اتهامات مناطق آزاد که قاچاق کالا بود به صراحت جناب آقای مؤیدی اعلام کردند که مناطق آزاد تمام روزنه‌های قاچاق را شناسایی کرده و با همکاری دو طرف در حال مسدود کردن آنها هستیم.
وی اضافه کرد: به‌دنبال احیای سه ماده 18، 28 و 29 قانون مناطق آزاد هستیم که تاکنون مغفول مانده بود، بانک آفشور، بیمه آفشور و بورس بین‌الملل، اتفاق مثبتی که طی یک سال فعالیت دولت سیزدهم رخ داد توجه ویژه به اجرایی شدن این سه ماده در حوزه بانک و بیمه و بورس بین‌الملل است. شورای عالی بورس مجوز بورس بین‌الملل را برای ما صادر کرد که این هم اتفاق مثبتی برای اقتصاد کشور و هم مناطق آزاد است. در تبصره 3 بخش بند 1 قانون بودجه 1401، بانک مرکزی مکلف است با همکاری سایر دستگاه‌های ذی‌ربط اقدامات زیرساختی مالی و بانکی سازگار با برنامه تجارت کشور را اجرا کرده و گزارش عملکرد این بند را هر سه ماه یک‌بار به کمیسیون‌های برنامه و بودجه و محاسبات و اقتصادی مجلس شورای اسلامی ارائه دهد.
دبیر شورایعالی مناطق به مشکلات و محدودیت‌های موجود در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی اشاره کرد و گفت: مهم‌ترین این مشکلات کمرنگ شدن مشوق‌ها و معافیت‌ها است، سرمایه‌گذار صرفاً به‌دلیل وجود این مشوق‌ها و معافیت‌هاست که ترغیب به سرمایه‌گذاری در این مناطق می‌شود. تقریباً همه مشوق‌های ما مخدوش شده که نیازمند حمایت حضرتعالی و دولت محترم هستیم. قوانین خلق‌الساعه در مناطق آزاد توسط دستگاه‌ها صادر می‌شود و فعالیت‌های مناطق آزاد را محدود می‌کند.
سعید محمد، در خصوص اجرای ماده 65 احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور هم اشاره کرد و افزود: با توجه به دستور رئیس محترم جمهور به احیای ماده 65 احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور و ابلاغ معاون حقوقی رئیس جمهور به وزارت کشور و وزارت اقتصاد همچنان با مقاومت دستگاه‌های دولتی روبه‌رو هستیم.
وی در ادامه سخنان خود بر لحاظ نقش مشخص مناطق آزاد و بازگشت دبیرخانه شورایعالی به جایگاه اصلی خود در برنامه هفتم توسعه کشور تأکید کرد.
بهره‌برداری از 82 پروژه در12 منطقه آزاد و ویژه
در فاز نخست افتتاح پروژه‌های مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در دولت سیزدهم که اردیبهشت ماه سال جاری با حضور رئیس جمهور محترم صورت پذیرفت، 82 پروژه صنعتی، عمرانی و کشاورزی در 5 منطقه آزاد تجاری ـ صنعتی قشم، ارس، کیش، انزلی و ماکو و 7 منطقه ویژه اقتصادی صنایع انرژی بر پارسیان، سهلان، بوشهر، لرستان، لامرد، بجنورد و نمین به بهره‌برداری رسید.
در دومین فاز افتتاحیه‌های مناطق آزاد و ویژه اقتصادی هم با دستور معاون اول محترم رئیس جمهور، با بهره‌برداری از 51 پروژه و کلنگ زنی، شروع عملیات اجرایی 20 پروژه سرمایه‌گذاری عمرانی و صنعتی به انجام رسید.
با بهره‌برداری و شروع عملیات اجرایی پروژه‌های سرمایه‌گذاری عمرانی و صنعتی در 4 منطقه آزاد اروند، کیش، ارس و انزلی و در 5 منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس، پتروشیمی، ارگ جدید بم، سهلان و لرستان با مجموع سرمایه‌گذاری بیش از یک میلیون و 180 هزار میلیارد ریال، برای بیش از22 هزار نفر به‌صورت مستقیم و غیر مستقیم اشتغالزایی به همراه دارد.
لزوم ایجاد روش‌های نوین سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی
وزیر امور اقتصادی و دارایی نیز در این مراسم با تأکید بر ایجاد روش‌های نوین سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، گفت: باید در سال دوم فعالیت دولت سیزدهم تلاش شود تا به هدف برون‌گرایی به‌عنوان یکی از ارکان اقتصاد مقاومتی در مناطق آزاد برسیم.
سید احسان خاندوزی همچنین ایجاد سرمایه‌گذاری و تولیدات مشترک با طرف‌های خارجی با انگیزه صادرات و بازارهای هدف را یک حرکت فعالانه اقتصادی و ارزآور در مناطق آزاد دانست و گفت: با ایجاد امکانات و مدیریت و سرمایه‌گذاری می‌توان اداره و رشد اقتصادی کشور را براحتی بر عهده مناطق آزاد گذاشت و با وجود دشواری‌ها و فشارهای بین‌المللی اهداف برون‌گرایی اقتصاد مقاومتی محقق شود.
تقاضا برای بازنگری در مصوبه اخیر واردات خودرو
مشاور رئیس جمهور و دبیر شورایعالی مناطق آزاد تجاری-صنعتی و ویژه اقتصادی در آیین بهره‌برداری و شروع عملیات اجرایی پروژه‌های مناطق آزاد و ویژه اقتصادی که در حضور محمد مخبر، معاون اول رئیس جمهور برگزار شد، اظهار داشت: جای سرزمین اصلی و مناطق آزاد عوض شده است و این اشتباهات در قانون‌گذاری برای مناطق آزاد، سم مهلک سرمایه‌گذاری و رونق اقتصادی کشور است.
سعید محمد در این مراسم که ظهر پنجشنبه (10 شهریور) در دفتر معاون اول رئیس جمهور و با حضور ویدیو کنفرانسی 9 منطقه آزاد و ویژه اقتصادی جهت بهره‌برداری و آغاز عملیات اجرایی 71 پروژه با ارزش سرمایه‌گذاری بیش از یک میلیون و 180 هزار میلیارد ریال و اشتغالزایی مستقیم و غیرمستقیم 22 هزار نفر، برگزار شد با اشاره به مصوبه اخیر پیرامون واردات خودرو، اظهار داشت: در این مصوبه، مشوقات در نظر گرفته شده برای سرزمین اصلی بیش از مناطق آزاد است و مناطق آزاد با محدودیت بیشتری نسبت به سرزمین اصلی مواجه شده‌اند.
وی همچنین از نگاه کارشناسی و نقد فنی و قانونی به این مصوبه سخن گفت و ضمن بیان اشکالات این مصوبه و اجحاف در حق مناطق آزاد که در نهایت بهبود وضعیت اقتصاد کلان کشور را با مشکل مواجه می‌کند، بازنگری جدی در مصوبه اخیر و احیای نقش مؤثر و حیاتی مناطق آزاد در واردات هدفمند خودرو را از معاون اول رئیس جمهور خواستار شد.