آغاز عملیات اجرایی بیش از 25 طرح کلان ملی وزارت نفت و تکمیل برخی از طرح‌های اولویت‌دار
چراغ توسعه روشن ماند
در مسیر سرمایه‌گذاری و توسعه صنعت نفت، اکنون برخی از طرح‌ها و پروژه‌ها در مرحله اجرا و برخی نیز هنوز در مرحله عقد قرارداد و تفاهمنامه هستند. اما در خصوص آن بخشی که عملیات اجرایی آنها در یک سال نخست دولت سیزدهم آغاز شده، می‌توان گفت که برخی جزو اولین‌های صنعت نفت بوده‌اند. مانند مگاپروژه پتروپالایشگاه شهید سلیمانی با ظرفیت 300 هزار بشکه در روز که در نهایت این پروژه و طرح‌های بالادستی و پایین‌دستی مشابه، بخشی از مشکل تحریم‌پذیری نفت ایران را با از بین بردن مشخصات نفت تولیدی، حل خواهد کرد.
در یک نگاه کلی، در این یک سال عملیات اجرایی بیش از 25 طرح کلان ملی وزارت نفت با سرمایه‌گذاری بالغ بر 30 میلیارد دلار آغاز شده است. سرمایه‌گذاری در مگاپروژه پتروپالایشگاه شهید سلیمانی با ظرفیت 300 هزار بشکه در روز بالغ بر 11 میلیارد دلار برآورد می‌شود. علاوه بر این، خطوط لوله انتقال فرآورده‌های نفتی و مخازن ذخیره‌سازی فرآورده‌های نفتی نیز در دستور کار قرار گرفته است. شروع عملیات اجرایی این طرح‌های کلان صنعت نفت در راستای توسعه صنعت و تکمیل زنجیره ارزش تعریف می‌شود. در همین رابطه، تفاهمنامه احداث پالایشگاه نفت خام سنگین و فوق‌سنگین مروارید مکران با مجموع سرمایه‌گذاری 6.7 میلیارد دلار نیز در هفته‌های اخیر به امضا رسید.
اما با تکمیل طرح‌های نیمه‌تمام صنعت نفت و بهره‌برداری از آنها نیز طی یک سال اخیر اتفاقات مثبتی رقم خورد؛ بویژه برای طرح‌های کلان و اولویت‌دارنیمه‌تمام. از جمله اینکه برای تکمیل و بهره‌برداری از ۴۸ طرح کلان و اولویت‌دارنیمه‌تمام با سرمایه‌گذاری ۱۳ میلیارد دلار تا پایان سال 1401 برنامه‌ریزی و اقدام شده است. از جمله 5 طرح پتروشیمی با مجموع ظرفیت 5 میلیون تن و آغاز تولید از فاز 11 میدان مشترک گازی پارس جنوبی.
همچنین از نخستین پالایشگاه نفت خام فوق‌سنگین کشور در قشم با ظرفیت 35 هزار بشکه در روز و سرمایه‌گذاری 220 میلیون دلار بهره‌برداری شد. این پالایشگاه روزانه ۳۵هزار بشکه قیر باکیفیت تولید می‌کند.
اتفاق دیگری که در این یک سال رخ داد، بهره‌برداری از پروژه شیرین‌سازی نفتا و مجتمع بنزین‌سازی پالایشگاه لاوان با ظرفیت 7 هزار بشکه در روز با استفاده از دانش فنی ایرانی با توان تولید روزانه 1/1 میلیون لیتر بنزین یورو 4 بود که در دهه مبارک فجر رقم خورد.
همچنین طرح تأسیسات، اسکله و مخازن ماهشهر مربوط به محصولات صادراتی شرکت پالایش گاز بیدبلند خلیج فارس در این مدت تکمیل و بهره‌برداری شد. بهره‌برداری از طرح مرکاپتان‌زدایی میعانات گازی پالایشگاه فازهای 2 و 3 پارس جنوبی جهت افزایش صادرات میعانات گازی با سرمایه‌گذاری 89 میلیون دلار و ظرفیت 80 هزار بشکه در روز نیز یکی دیگر از دستاوردهای یک سال اخیر بود.
پروژه‌های گازرسانی و انتقال گاز
در همین حال، در این یک سال طرح‌های گازرسانی به 14 شهر، 1459 روستا و 4114 واحد صنعتی در 31 استان کشور بهره‌برداری شد و دستور آغاز به کار طرح‌های کلان گازرسانی و خطوط انتقال گاز نیز در دهه مبارک فجر داده شد. این کار با اعتبار قریب به 40 هزار میلیارد تومان رقم خواهد خورد. علاوه بر این، جریان گازرسانی به شهرها و روستاهای باقی مانده نیز تسریع شد. بخصوص، در اجرای طرح‌های گازرسانی به استان سیستان و بلوچستان که یکی از مناطق مهم در این زمینه است. در این رابطه، تکمیل خط لوله انتقال گاز به شهر زابل در اردیبهشت ماه 1401رقم خورد. در همین حال، بیش از 2000 خانوار روستاهای سخت گذر مازندران نیز از گاز طبیعی بهره‌مند شدند.
در اردیبهشت ماه 1401، دو خط لوله دیگر نیز تکمیل و بهره‌برداری شدند. یکی از آنها بهره خط لوله انتقال گاز در بندرعباس- ماهشهر بود و دیگری، خط لوله انتقال گاز به جزیره کیش.
احداث خط لوله گاز بندرعباس-لافت-گورزین در بخش جزیره قشم از زیر آب نیز یکی از نخستین‌های صنعت نفت بود که کلید خورد. این پروژه برای نخستین بار در خاورمیانه اجرا می‌شود و با تکیه بر توان شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی است. به عبارتی، انشعاب ۱۶ اینچ به طول ۱۳ کیلومتر از خط لوله هفتم سراسری منشعب می‌شود و برای گازرسانی به شهرک صنعتی خلیج فارس، دیگر صنایع و پاسخگویی به توسعه‌های آینده استفاده می‌شود.
مجموع آنچه در یک سال اخیر رقم خورد، نشان داد که تحریم‌ها مانع از توسعه طرح‌های اولویت‌دار صنعت نفت نشده و نتوانسته است که این صنعت را تعطیل کند. اگرچه برنامه‌ها و طرح‌های دیگری نیز اولویت دارند و باید در سال‌های بعد دنبال شوند.