ترانزیت کالا ۶۸ تا ۱۰۰ درصد رشد کرد
رکورد تاریخی ترانزیت در اوج تحریم
رشد ۶۸ درصدی ترانزیت و افزایش ۲برابری ترانزیت جاده‌ای کالا طی سال ۱۴۰۰ که یک رکورد کم‌سابقه در اقتصاد ایران به‌شمار می‌رود، نشان می‌دهد در اوج تحریم‌ها و با راهبرد خنثی‌سازی تحریم می‌توان اقتصاد را بدون شرطی کردن به مذاکرات قوی کرد.
با روی کار آمدن دولت رئیسی که یکی از مهمترین شعارهایش، قطع وابستگی اقتصاد به بحث مذاکرات هسته‌ای و برجام بود، سیاست‌ها و برنامه‌های اجرایی حوزه اقتصاد به‌جای تمرکز اصلی بر رفع تحریم بر خنثی‌سازی تحریم متمرکز شد و بدون اینکه دولت اقتصاد را معطل مذاکرات برجامی کند، اقداماتی در راستای قوی‌سازی اقتصاد انجام گرفت که تأثیرات آن در بخش‌هایی از حوزه‌های اقتصادی با گذشت حدود یک سال از دولت جدید نمایان شده است که حوزه ترانزیت یکی از این بخش‌هاست، این در حالی است که طی یک سال گذشته از شدت تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران کاسته نشده است و فشارهای تحریمی همچنان ادامه دارد.
مطابق آمار رسمی از وزارتخانه‌های اقتصاد و راه و شهرسازی، طی سال 1400 بیش از 12 میلیون و 641 هزار تن کالای ترانزیتی از قلمروی جمهوری اسلامی ایران عبور کرده که نسبت به مدت مشابه سال 99 با 7 میلیون و 530 هزار تن بالغ بر 68 درصد رشد داشته است که این میزان رشد در شدیدترین فشار تحریمی قابل ملاحظه است.
بررسی جزئیات وضعیت آمار ترانزیت نشان می‌دهد، در مدت یادشده ترانزیت کالا در منطقه ویژه اقتصادی بندر شهید رجایی 4 میلیون و 37 هزار تن، باشماق مریوان یک میلیون و 736 هزار تن، سرخس در خراسان رضوی یک‌میلیون و 633 هزار تن، پرویزخان قصرشیرین یک میلیون و 292 هزار تن، بازرگان در آذربایجان غربی یک‌میلیون و 197 هزار تن، جلفا در آذربایجان شرقی 418 هزار تن و بیله‌سوار در اردبیل 409 هزار تن بوده است. همچنین ترانزیت کالا لطف‌آباد در خراسان رضوی هم‌مرز با کشور ترکمنستان 324 هزار تن، بندرلنگه در هرمزگان 228 هزار تن، میرجاوه در سیستان و بلوچستان 210 هزار تن بوده است. این 10 گمرک مبدأ اصلی ورود کالای ترانزیتی به کشور محسوب می‌شوند. در مجموع ورودی ترانزیت کالا از این مبادی 11 میلیون و 484 هزار تن بوده است و سهم سایر گمرکات نیز یک میلیون و 157 هزار تن در سال 1400 بوده است.
طی سال 1400، مطابق آمار 37 درصد از کالای ترانزیتی از دریا و 63 درصد خشکی وارد کشور شده است که شامل حدود 24 درصد از کالای ترانزیتی از مرز عراق، 15.5 درصد آسیای میانی (CIS)، 16 درصد نیز از سمت اروپا و مابقی (7.5 درصد) از سایر مبادی رسمی، وارد کشور شده است. در اسفندماه سال 1400 یک میلیون و 343 هزار تن کالای ترانزیتی از مسیر ایران عبور کرده است که بررسی آمارها نشان می‌دهد طی 8 سال اخیر یک رکورد جدید به‌شمار می‌رود.
همچنین بر اساس آمار سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای نیز میزان ترانزیت جاده‌ای کالا از قلمروی جمهوری اسلامی ایران طی سال 1400 به 9 میلیون و 436 هزار تن رسید.
تردد کامیون‌های ترانزیتی از مرزهای جاده‌ای کشور طی سال گذشته نسبت به سال 99 بالغ بر 98 درصد افزایش یافت، همچنین طی اسفندماه سال 1400 تردد کامیون‌های حامل کالای ترانزیتی به 43 هزار دستگاه رسید که یک حدنصاب جدید در این شاخص ثبت شده است. میانگین تردد کامیون‌های ترانزیتی در سال گذشته (ماهانه) 33 هزار و 650 دستگاه بوده است.
دستاوردهای اقتصادی در اوج تحریم تنها به بخش رشد ترانزیت خلاصه نمی‌شود، بلکه بخش‌های دیگر اقتصاد مثل تجارت غیرنفتی، فروش نفت و برخی مذاکرات خارجی برای قراردادهای جذاب به‌نفع اقتصاد ایران را هم شامل می‌شود که در گزارش‌های بعدی به آنها خواهیم پرداخت.
رشد ۲۲ درصدی ترانزیت کالا از ایران در ۶ ماهه امسال
در ۶ ماهه سال جاری بیش از ۷ میلیون تن کالا از مسیر ایران عبور کرده که این میزان کالا‌های ترانزیتی نسبت به مدت مشابه سال قبل ۲۲ درصد افزایش داشته است.
فعال‌تر شدن کریدور‌های ترانزیتی از جمله شمال - جنوب، کریدور ترانزیتی ایران، ترکیه و پاکستان (ITI) در 2 حوزه ریلی و جاده‌ای از مبدأ پاکستان و کریدور ترانزیتی از مبدا قزاقستان و استفاده ایران از ظرفیت‌های به وجود آمده و تسهیلات ارائه شده گمرکات کشور در حوزه تسهیل ترانزیت از عمده‌ترین دلایل رشد ترانزیت کشور در سال گذشته و استمرار آن در سال جاری است. در 6 ماه نخست سال جاری به بیش از 7 میلیون و 28 هزار تن کالا از گمرکات ایران ترانزیت شده که این میزان کالا‌های ترانزیتی نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود 22 درصد افزایش داشته است.
اجرای پروژه تیر الکترونیکی (E- TIR) بین گمرکات ایران و دیگر کشور‌ها سبب تسهیل در ترانزیت کالا از ایران و رشد آن می‌شود، در این زمینه، اولین محموله ترانزیتی در شهریورماه با استفاده از ظرفیت کریدور شمال- جنوب از مبدا گمرک شهید رجایی و از کشور هند وارد و از گمرک آستارا به روسیه ارسال شد. تیر الکترونیک سیستمی است که کالا تحت سند واحد و تبادل الکترونیکی اطلاعات بین کشور‌ها و با تضمین بین‌المللی معتبر منتقل می‌شود.
بیشترین میزان کالا‌های ترانزیتی از مسیر ایران از مبدأ گمرک شهید رجایی بوده است، به طوری که در 6 ماهه سال جاری 2 میلیون و 568 هزار تن کالا از مبدأ این گمرک ترانزیت شد و نسبت به مدت مشابه سال قبل 35.67 درصد افزایش داشت.
گمرکات باشماق با 636 هزار تن، بازرگان با 632 هزار تن، پرویز خان با 627 هزار تن، بیله سوار با 384 هزار تن؛ سرخس با 360 هزار تن، جلفا با 332 هزار تن، بندرلنگه با 245 هزار تن، لطف آباد با 204 هزار تن و آستارا با 189 هزار تن از دیگر گمرکاتی بودند که در این مدت بیشترین میزان کالا‌های ترانزیتی از مسیر ایران را به خود اختصاص دادند.در 6 ماهه سال جاری از مجموع کالا‌های ترانزیتی از مسیر ایران، 6 میلیون و 177 هزار تن از مبدأ 10 گمرک فوق‌الذکر بوده است.