«ایران اقتصادی» بررسی کرد
شرکت‌های فرعی ایران‌خودرو عصای دست شرکت اصلی شدند
14 هزار میلیارد تومان از زیان ایران‌خودرو توسط زیرمجموعه‌ها جبران شد
درحالی که بسیاری از کارشناسان با استناد به فروش حدود 53 هزار دستگاه خودروی سواری شرکت ایران‌خودرو در بورس کالا و ثبت رکورد بالاترین میزان تولید و صادرات پنج سال گذشته در این شرکت، انتظار داشتند زیان شرکت در سال 1401 با کاهش قابل‌توجهی روبه‌رو شود، اما پس از انتشار صورت‌های مالی تلفیقی این شرکت مشخص شد، زیان خالص شرکت اصلی به حدود 32 هزار میلیارد تومان رسیده است که رشد 144 درصدی را به نسبت سال قبل نشان می‌دهد.
شناسایی چنین رقمی به عنوان زیان سالیانه شرکت ایران‌خودرو زمانی عجیب‌تر می‌شود که متوجه می‌شویم در سال‌جاری بسیاری از شرکت‌های زیرمجموعه و واحد‌های فرعی گروه ایران‌خودرو، سود ده بوده‌اند و در صورت‌های مالی تلفیقی این شرکت، بیش از 14 هزار میلیارد تومان از زیان شرکت اصلی از طریق سودهای شناسایی شده در شرکت‌های فرعی جبران شده است.
شناسایی ارقام بسیار عجیب در بخش هزینه‌های سربار و حقوق و دستمزد، حاشیه سود بالا و همچنین ابهامات در صورت‌های مالی شرکت‌های فرعی ایران‌خودرو از جمله مواردی است که در بررسی صورت‌های مالی این شرکت‌ها مورد توجه قرار می‌گیرد.
مورد قابل‌توجه‌تر آنکه برخی شرکت‌های فرعی، خودروهای تولیدی خود را با قیمت‌های بسیار نازل، به شرکت اصلی فروخته‌اند و بازهم سود ده شده‌اند اما شرکت اصلی از فروش همین خودروها زیان شناسایی کرده است.
به عنوان مثال شرکت تولید خودروی خزر در سال 1401، تعداد 47 هزار و 544 دستگاه پارس سال و TU5 را به مبلغ 8 هزار و 972 میلیارد تومان به شرکت اصلی ایران‌خودرو فروخته است که قیمت هر خودرو در حدود 188 میلیون و 700 هزار تومان برآورد می‌شود و از این محل توانسته ضمن پوشش تمامی هزینه‌های خود، حدود 15 میلیارد و 490 میلیون تومان سود شناسایی کند که در مقایسه با سال قبل رشد 313 درصدی داشته است.
همچنین صورت‌های مالی شرکت ایران‌خودروی فارس نیز نشان می‌دهد این شرکت از محل فروش 25 هزار و 700 خودروی پژو پارس سال به شرکت اصلی، حدود 4 هزار و 708 میلیارد تومان درآمد شناسایی کرده که هر خودرو به طور میانگین 183 میلیون تومان قیمت‌گذاری می‌شود و ایران‌خودروی فارس از طریق این درآمدها توانسته ضمن پوشش تمامی هزینه‌های خود حدود 8 میلیارد و 900 میلیون تومان سود خالص شناسایی کند که نسبت به سال 1400 میزان 464 درصد رشد داشته است.
شرکت مخابرات ایران از جمله سهامداران عمده ایران‌خودروی فارس به حساب می‌آید.
شرکت قاب‌های صنعتی ایران‌خودرو نیز از محل فروش انواع قاب‌ها و قطعات خودرو که بیشتر مربوط به گروه پژو می‌شود، حدود 33 میلیارد و 700 میلیون تومان سود شناسایی کرده است.
وجود چنین ارقامی در شرکت‌های زیرمجموعه ایران‌خودرو در حالی است که شرکت اصلی از محل فروش خودروها زیان شناسایی کرده و اعلام داشته که تمامی خودروهای سواری خود را با زیان فروخته است.
زیان شرکت در حالی است که انتظار می‌رفت حداقل در سه گروه هایما، تارا و دنا که بخش قابل‌توجهی از تولیدات این خودروها در بورس کالا به فروش رفته است، شرایط به گونه دیگری رقم بخورد و شرکت از محل فروش این خودروها سودساز شود.
وجود ابهامات شدید در نحوه افزایش هزینه‌های فروش عمومی و اداری شرکت اصلی و فرعی نیز موضوع دیگری است که لازم است مدیران ایران‌خودرو در خصوص آنها شفاف‌سازی کنند. نگاهی به بخش حقوق و دستمزد برخی از شرکت‌های فرعی نشان می‌دهد حقوق و دستمزدها بعضاً بیش از 2 برابر سال قبل بوده درحالی که تعداد پرسنل شرکت‌ها تغییر چندانی نداشته است.
وجود تخلفات گسترده و حیف و میل منابع مالی شرکت‌ها که از طرف حسابرسان به آنها اشاره شده نیز از دیگر مواردی است که در صورت‌های مالی شرکت‌های فرعی به چشم می‌خورد. به عنوان مثال در صورت‌های مالی شرکت ایساکو کیش مبلغ 4 میلیارد تومان طلب از آقای محمد پهلوان و 3 میلیارد و 300 میلیون تومان از آقای داوود شجاعی از سال 1389 تعیین تکلیف نشده است. شرکت ایساکو کیش این مبلغ را وام گرفته بود و در ازاء پرداخت سود 3 درصدی به این افراد واگذار کرده بود که افراد از بازپرداخت وام ها خودداری کرده اند.
مبلغ 8 میلیارد تومان مطالبات راکد شده از آقای مصطفی کردبچه، مبلغ 35 هزار یورو مطالبه راکد شده از آقای فاطمی‌فرد بابت بدهی مالیاتی و غیره نیز از جمله مواردی است که منجر به خروج منابع و ایجاد زیان برای شرکت و گروه شده است.
با تمامی این تفاسیر، برخی از فعالان بازار سهام، صورت‌های مالی و عملکرد ایران‌خودرو در سال 1401 را مبهم می‌دانند و از این رو لازم است شرکت هرچه سریع‌تر در جهت رفع ابهامات برای سهامداران و فعالان بازار سرمایه اقدام کند.