رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در اظهاراتی عجیب هم خواستار گران شدن ارز شد و هم بانک مرکزی را عامل کسری تراز تجاری کشور دانست
عینک سیاسی در تحلیل اقتصاد
میزان صادرات در 6 ماهه نخست سال‌جاری از لحاظ وزنی رشد 30 درصدی را تجربه کرده اما به دلیل کاهش ارزش جهانی برخی محصولات با افت 2 درصدی در ارزش همراه بوده است
روز گذشته محمدرضا پورابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در مراسم روز ملی صادرات در انتقاد به سیاست‌های بانک مرکزی اظهار کرد: «میزان صادرات ما نسبت به سال گذشته منفی شده است و برای نخستین بار تراز تجاری در 6 ماهه نخست سال به منفی 6 میلیارد دلار رسیده که به سیاست‌های ارزی بانک مرکزی برمی‌گردد.» نتایج اقدامات بانک مرکزی در طول 6 ماه گذشته منجر به کنترل تورم، کاهش مستمر نرخ رشد نقدینگی و ثبات نرخ ارز در محدوده مشخص شده است و برآیند این اقدامات، بازگشت آرامش به بازارهای مختلف بوده است. اجرای سیاست‌های تثبیت اقتصادی، پیش‌بینی‌پذیر شدن اقتصاد ایران را در طول ماه‌های اخیر فراهم آورده است. اما اینکه پورابراهیمی به عنوان نماینده مجلس مدعی می‌شود علت تراز تجاری منفی در 6 ماهه ابتدای امسال اقدامات بانک مرکزی بوده است از دو حالت نمی‌تواند خارج باشد. در حالت نخست ممکن است پورابراهیمی از ضعف علمی برخوردار بوده و مطلع نبوده که میزان صادرات از لحاظ وزنی، نه تنها کاهش نیافته است، بلکه با رشد قابل توجه 30 درصدی در 6 ماهه ابتدایی امسال روبه‌رو بوده است. از لحاظ ارزی نیز تنها 2 درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش داشته است که به هیچ عنوان مربوط به اقدامات بانک مرکزی نبوده است، بلکه به دلیل کاهش ارزش‌های جهانی محصولات در حوزه پتروشیمی و نفت که بخش عمده‌ای از صادرات را شامل می‌شود، بوده است که با وجود رشد وزنی که داشتیم با افت ارزشی در صادرات مواجه بودیم. در حالت دوم نیز ممکن است با توجه به اینکه به آستانه فصل انتخابات مجلس نزدیک می‌شویم، این نماینده مجلس تریبون برخی از تجار شده تا با ایجاد هجمه در برابر بانک مرکزی، زمینه را برای کوتاه آمدن بانک مرکزی از اجرای سیاست رفع تعهد ارزی فراهم کند و بازار ارز را به واسطه کسب منفعت تعداد محدودی از تجار ولنگار قرار دهد.
بازار ارز که به واسطه سیاست‌های بانک مرکزی در ماه‌های گذشته به ثبات نسبی رسیده است موجب نگرانی سوداگرانی شده که نمی‌توانند عایدی از این بازار کسب کنند.
همچنین باید اشاره کرد، برآیند کاهش نرخ رشد نقدینگی، دسترسی به منابع ارزی آزادشده، افزایش حجم صادرات و رشد درآمدهای نفتی به عنوان برخی مؤلفه‌های بنیادی تعیین‌کننده نرخ ارز، پیش‌بینی‌کننده ثبات نرخ دلار در ماه‌های پیش رو است که با اقتدار بانک مرکزی و تعمیق بازار ارز به واسطه راه‌اندازی مرکز مبادله، هیچ پیش‌بینی از افزایش نرخ ارز در نیمه دوم سال وجود ندارد. با در نظر گرفتن این شرایط برخی تجار و صادرکنندگان با استفاده از تریبون‌های عمومی و همراهی افرادی همچون پورابراهیمی تلاش می‌کنند ارز حاصل از صادرات خود را به کشور بازنگردانند و زمینه جهش نرخ ارز و بازگشت به دوران گذشته را فراهم آورند.
علت کاهش ارزش صادرات چیست؟
مهدی ضیغمی دیروز در مراسم روز ملی صادرات که به مناسبت بیست و هفتمین سالروز ملی صادرات برگزار شد، درباره علت کاهش ارزش صادرات توضیح داد: کاهش ارزش‌های جهانی در حوزه پتروشیمی و نفت باعث شد برخلاف رشد خوبی که به لحاظ وزنی داشتیم شاهد کاهش ارزش باشیم.
معاون وزیر صمت ادامه داد: در نیمه نخست امسال ۲۴ میلیارد و ۱۰۰ میلیون دلار صادرات داشتیم که حدود ۶۰۰ میلیون دلار برابر ۲.۶ درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته کمتر بوده است، در حالی که اگر نرخ‌های جهانی با ارزش سال گذشته محاسبه می‌شد به ارقام بیشتری می‌رسیدیم.
وی با بیان اینکه در شهریور ماه تجارت کشور توسعه بیشتری داشت و بخشی از کاهش صادرات پنج ماهه را جبران کرد، گفت: عوامل منطقه‌ای و برخی مشکلات مانند عوارض صادراتی، پیش‌بینی‌ها را سخت‌تر کرده است، اما امیدواریم با حمایت‌های دولت، برنامه‌ریزی‌ها و اصلاحات تجاری به رقم سال گذشته که رکورد صادراتی کشور را شکست، دست یابیم.
بــــرش
پورابراهیمی بعد از یک دهه ریاست کمیسیون اقتصادی مجلس هنوز بدیهیات اقتصادی را نمی داند
در 6 ماهه نخست سال 1402 میزان صادرات کالاهای غیرنفتی کشور (به استثنای نفت خام، نفت کوره و نفت سفید و همچنین بدون صادرات از محل تجارت چمدانی)، بالغ بر 67.734 هزار تن و به ارزش 24.144 میلیون دلار بوده است که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، افزایشی 29.09 درصدی در وزن و کاهشی 2.62 درصدی در ارزش دلاری داشته است. همچنین میزان واردات کشور در این مدت، با افزایشی 6.89 درصدی در وزن و 11.62 درصدی در ارزش دلاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، به ارقام 17.609 هزار تن و 30.443 میلیون دلار رسیده است. علی ظاهری کارشناس اقتصاد در واکنش به سخنان پورابراهیمی، نوشت: اینکه بعد از حدود یک دهه ریاست بر کمیسیون اقتصادی مجلس هنوز ندانید که «چرا با افت ارزش پول ملی، صادرات در ایران رشد نمی‌کند؟» تأسف‌آور است. این جزو بدیهیات علم اقتصاد است که اگر تولید (بخصوص تولید صنعتی) وابستگی بالایی به واردات مواد اولیه و کالای واسطه‌ای و سرمایه‌ای داشته باشد - آن چیزی که اسمش را می‌گذاریم #ارزبری _ تولید - ، افزایش نرخ ارز (افت ارزش پول ملی) منجر به افزایش قیمت تمام شده محصول و نهایتاً کاهش #توان_رقابتی آن در بازارهای صادراتی می‌شود!
این مکانیزم همچنین #اثر_انقباضی روی تولید ملی دارد.
در اقتصاد مالیه بین‌الملل بدان:
Contractionry effect یا «اثر انقباضی افزایش نرخ ارز بر تولید»
گفته می‌شود.
بنابراین تنها در کوتاه مدت با افزایش نرخ ارز برخی صادرکنندگان کالاهای خام (مس و...) سود می‌برند. قیاس ایران و چین هم مع‌الفارق است.