«ایران اقتصادی» بررسی کرد: چه جریان‌هایی به دنبال گران کردن ارز هستند؟
سهامداران فنر موهوم ارز
با توجه به ثبات نرخ دلار در سال‌جاری، برخی سوداگران که در بازار ارز و بازارهای همسو نتوانستند سودهای موهومی کسب کنند با حربه «فنر ارزی» سعی دارند انتظارات تورمی را تهییج کنند.
رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه دشمنان برای ایجاد اخلال در اقتصاد کلان و بازار ارز ایران عملیات روانی را در دستورکار قرار داده‌اند، تأکید کرد که فعالان اقتصادی به فنرهای خیالی جهش نرخ ارز توجهی نکنند.
رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه دشمنان برای ایجاد اخلال در اقتصاد کلان و بازار ارز ایران عملیات روانی را در دستورکار قرار داده‌اند، تأکید کرد که فعالان اقتصادی به فنرهای خیالی جهش نرخ ارز توجهی نکنند. تأکید محمدرضا فرزین به فنرهای خیالی جهش نرخ ارز در شرایطی است که با توجه به ثبات بازار دلار در سال‌جاری، برخی افرادی که در بازار ارز و بازارهای همسو مانند طلا، سکه، مسکن و خودرو با ایجاد تقاضای سفته‌بازانه سودهای موهومی کسب می‌کردند در مقطع کنونی نقره‌داغ شدند و از هیچ‌گونی تلاشی در راستای تهییج انتظارات تورمی با لنگر قرار دادن نرخ ارز فروگذار نیستند. این افراد که با حربه «فنر ارز» یک تحلیل خیالی ارائه می‌کنند، سعی دارند این ذهنیت را میان فعالان اقتصادی ایجاد کنند که نرخ ارز در حال حاضر کم‌تر از ارزش ذاتی است و می‌توان با سرمایه‌گذاری در این بازار، در زمان بازشدن فنر نرخ ارز سودهای هنگفتی کسب کرد. در حالی اساساً بر مبنای متغیرها و مؤلفه‌های بنیادی اقتصاد، نرخ ارز به‌طور طبیعی در کریدوری مشخص قرار گرفته و ثبات قیمتی دلار نتیجه بهبود متغیرهای اقتصاد کلان همچون نرخ رشد نقدینگی و روند نزولی تورم و سایر مؤلفه‌های اثرگذار بر نرخ ارز است. مؤلفه‌های داخلی بازار ارز همچون افزایش درآمدهای ارزی دولت، افزایش صادرات کالاها و محصولات تولید داخل، دسترسی ایران به منابع ارزی مسدود شده در کره جنوبی، عراق و لوکزامبورگ، توافقات بانکی با کشورهای منطقه، اتصال به شبکه جایگزین سوئیفت و روند مثبت شاخص‌های کلان اقتصادی گواه تداوم تثبیت قیمت ارز است.
به نظر می‌رسد این گروه از افراد که دائماً در شیپور آزادسازی فنر فشرده شده ارز می‌دمند یا اطلاعی از متغیرهای بنیادین اقتصاد ایران ندارند و نسبت به تحلیل آن علم کافی را ندارند یا اینکه به واسطه ذینفع بودن در گران کردن نرخ ارز، تلاش می‌کنند نرخ ارز را به عنوان لنگر انتظارات تورمی افزایش دهند و به تبعیت از آن، بازارهای مالی و دارایی نیز التهاباتی را تجربه کند تا به این واسطه نوسان‌گیری و کسب سود کنند. شرکت فنرسازی ارز این گروه از افراد اما در مقطع کنونی به مخروبه‌ای تبدیل شده است و حرف آنها خریدار ندارد. تحلیل‌های سوگیرانه این افراد و تلاش برخی رسانه‌های مخالف دولت در بازنشر و ضریب دادن به آنها، ناشی از صف‌کشی همه‌جانبه برای تهییج انتظارات تورمی در جامعه است تا مهار تورم میسر نشود.
توهم فشرده شدن فنر نرخ ارز
برخی در شرایطی در توهم فشرده شدن فنر نرخ ارز هستند که اساساً از نگاه علمی امکان این اتفاق در حال حاضر ممکن نیست؛ ادعای سرکوب نرخ ارز زمانی منطقی است که چند سال پی‌درپی نرخ ارز ثابت باشد اما شاخص قیمت‌ها و نرخ رشد نقدینگی مدام افزایش یابد، اما در سال‌جاری شرایط متفاوتی بوده است به‌طوری که نرخ نقدینگی روندی نزولی داشته و شیب افزایش شاخص قیمت‌ها نیز نزولی بوده و همزمان نرخ دلار نیز در کریدوری معین ثابت بوده است.
موج‌سازی دلالان با رمز فنر ارزی
دلالان و سوداگران با ارائه تحلیل‌های غیرعلمی نسبت به آینده نرخ دلار سعی می‌کنند انتظارات تورمی را تهییج کنند و بازوی رسانه‌ای آنها نیز با تیترهایی همچون «پیش‌بینی ترسناک یک کارشناس از آینده بازار ارز، دیر یا زود فنر ارز رها می‌شود، منتظر دلار ۷۵ هزار تومانی باشیم، زنگ خطر جهش فنر ارز، فنر ارز چه زمانی آزاد می‌شود؟ و...» به این فضا دامن می‌زنند و سعی می‌کنند در ذهن عموم جامعه این دیدگاه اشتباه شکل بگیرد.
مصادیقی از متوهمان فنر ارزی
گروهی از افراد به نظر می‌رسد به دلیل ذینفع بودن در گران شدن نرخ ارز، شروع به ادبیات‌سازی نسبت به موضوع موهومی فشرده شدن نرخ ارز کردند و سعی می‌کنند با ایجاد این ذهنیت تقاضای کاذب در بازار ارز ایجاد کنند تا التهاب‌ها را به بازار ارز بازگردانند.
سیامک قاسمی، پیمان مولوی، علی سعدوندی، مرتضی افقه، محمدصادق مشایخ، علی مروی، علی اصغر سمیعی و... تنها تعدادی از چهره‌های فعالی هستند که مداوم درباره فشرده شدن فنر خیالی نرخ ارز نظریه‌پردازی می‌کنند و رسانه‌های معاند اقتصاد ایران یا رسانه‌هایی که در افزایش قیمت ارز ذینفع هستند با پوشش همه‌جانبه اظهارات این گروه افراد تلاش می‌کنند فضای ذهنی عموم مردم در این قالب شکل بگیرد تا سطح انتظارات تورمی جامعه کاسته نشود. رسانه‌هایی همچون فردای اقتصاد که وابستگی مالی به یک هلدینگ مالی دارد و ثبات نرخ دلار منجر به عدم کسب منفعت این نهاد مالی می‌شود دائماً مطالب و محتواهایی نسبت به جمع شدن فنر ارزی منتشر می‌کند. رسانه‌های زنجیره‌ای روزنامه دنیای اقتصاد، اکوایران و اقتصادنیوز نیز به کرات نسبت به این موضوع تولید محتوا کرده‌اند. رسانه‌های مخالف دولت سیزدهم و نزدیک به جریان اصلاح‌طلبان نیز بارها به انتشار گزارش‌هایی در راستای تهییج انتظارات تورمی و شکل‌گیری این روایت غلط در خصوص فشرده شدن فنر خیالی نرخ ارز تلاش کرده‌اند.
ضرورت تثبیت نرخ ارز برای کاهش انتظارات تورمی
بانک مرکزی از اواخر سال گذشته با اجرای سیاست‌های تثبیت اقتصادی، نرخ ارز را به عنوان یکی از اصلی‌ترین مؤلفه‌های انتظارات تورمی در نظر گرفت. انتخاب نرخ ارز به عنوان لنگر انتظارات تورمی در قالب رژیم پولی تثبیتی و هدفگذاری بر نرخ ارز به ترتیب به علت کسری مستمر خالص پس‌انداز ناخالص بخش عمومی، سلطه مالی، سرکوب مالی و همچنین کسری مقطعی جریان نقدی تراز پرداخت‌های ارزی در اقتصاد ایران اجتناب ناپذیر است.
البته ذکر این نکته نیز ضروری است که استفاده از سیاست‌های پولی برای کنترل نرخ ارز و کاهش نوسانات آن می‌تواند مؤثر باشد و به موازات باید انضباط پولی و مالی بانک مرکزی و دولت برقرار باشد و همچنین کاهش نوسانات نرخ ارز فراتر از تورم نیز در گرو کاهش ریسک‌های سیاسی و تقویت وضعیت تراز پرداخت‌هاست. تنوع بخشی به سبد ارزی، توسعه مبادی وارداتی و اجرای سیاست‌های تجاری هم‌راستا با سیاست‌های ارزی نیز می‌تواند به تحقق هدف ایجاد ثبات در بازار ارز کمک شایانی کند.