در حافظه موقت ذخیره شد...
برای نخستین بار در دولت سیزدهم انجام می‌شود
تشکیل کارگروه مشترک ایران و افغانستان برای حقابه هامون
حال و هوای این روزهای هامون خوب نیست، گرد و غبار دست از سر مردمان منطقه سیستان و بلوچستان برنمی‌دارد، زمانی هامون پر آب و سرسبز بود، زندگی و امید در میان اهالی منطقه با هر موجی از بستر این تالاب بیشتر و بیشتر می‌شد، تالاب با سرزندگی سوار بر موج، معیشت مردم منطقه را به دوش می‌کشید، تالابی که زمانی منبع درآمد مردم منطقه بود اکنون به بلای جانشان تبدیل شده است، کم آبی و خشکسالی امان هامون را بریده و نفسش را به شماره که نه، بند آورده است. این تالاب در دو دهه اخیر با خشکسالی و نرسیدن حقابه به بسترش برای زنده ماندن تقلا کرد اما در نهایت تسلیم شد و اکنون دیگر مرده است و چیزی جز هزاران هزار متر مکعب خاک از آن بر جای نمانده که با هر بادی به هوا بلند می‌شود و در ریه و گلوی مردم جای می‌گیرد.
هامون تالابی مرزی بین ایران و افغانستان در استان سیستان و بلوچستان است که گستردگی آن در زمان پرآبی ۵ هزار و ۶۶۰ کیلومتر بود که از این وسعت ۳ هزار و ۸۲۰ کیلومتر مربع آن در خاک ایران و بقیه در خاک افغانستان است. این پهنه وسیع در گذشته‌ای نه چندان دور سومین دریاچه پرآب کشور ما بود، اما اکنون هامون به علت اینکه حقابه آن از رودخانه هیرمند رهاسازی نمی‌شود و سیلاب‌ها هم پشت سد انحرافی کمال خان در ولایت نیمروز افغانستان گرفتار می‌شود، کاملاً خشک شده و زندگی مردم این منطقه را تحت تأثیر قرار داده است. همچنین کشاورزی و دامپروری نابود شد، صیادی از بستر تالاب پر آب به تاریخ پیوست و نیزارها خشک و نابود شدند، دیگر قایقی پاروزنان سینه تالاب را نمی‌شکافد بلکه سال‌هاست که با صورت به زمین چسبیده‌اند، گویی با پشت کردن به آسمان ناراحتی خود را از قهر طبیعت نشان می‌دهند، دیگر به آسمان نگاه نمی‌کنند، پشت‌شان پوسته پوسته شده و شاید هم به امید روزی که دوباره به آب بزنند در خواب فرو رفته‌اند.
در حالی حقابه هامون به بستر آن نمی‌رسد که بنابر توافق ایران و افغانستان معروف به معاهده ۱۳۵۱، مقرر شده بود در سال نرمال آبی به طور متوسط ۸۲۰ میلیون متر مکعب آب در قالب حقابه از رودخانه هیرمند به تالاب هامون برسد که چند سالی است به علت خشکسالی، آبی از هیرمند به هامون نمی‌رسد و مشکلاتی را برای معیشت مردم منطقه ایجاد کرده است.
البته مسأله دیگری هم در این میان وجود دارد که باید حل و فصل شود و آن انحراف آب هیرمند است، در چند سال اخیر علاوه بر اینکه آبی از هیرمند به سمت هامون رهاسازی نشده بلکه در دو دوره آب از هیرمند منحرف و به سمت منطقه‌ای بیابانی و بدون کشت و زرع به نام گودزره هدایت شده است.
دولت سیزدهم از زمان روی کار آمدن درصدد رفع این مشکل و احقاق حقابه هامون برآمده است که در راستای دیپلماسی محیط زیست، تاکنون جلسات، دیدارها و نشست‌های مختلفی با مسئولان دو کشور برگزار شده و بارها رئیس جمهور تأکید کرده که در احقاق حق مردم سیستان بدون اغماض عمل خواهیم کرد و محمد مخبر معاون اول را مأمور بررسی و حل مشکل مردم سیستان و بلوچستان در تأمین انرژی و امیرعبداللهیان وزیر امورخارجه کشور را مکلف به رایزنی با هیأت حاکمه افغانستان برای پیگیری حقابه ایران از رود هیرمند کرد. ابراهیم رئیسی تأکید کرد: حقابه ایران از هیرمند مسأله با اهمیتی است، این مسأله را با جدیت پیگیری کنید.
معاون اول رئیس جمهور در نشستی با مجمع نمایندگان سیستان و بلوچستان در مجلس شورای اسلامی گفته بود: دولت سیزدهم با جدیت موضوع حقابه رودخانه هیرمند را از افغانستان و از طریق مجامع بین‌المللی تا حصول نتیجه پیگیری می‌کند.
وزیر امورخارجه ایران هم که برای شرکت در اجلاس وزرای خارجه همسایگان به سمرقند رفته بود، اعلام کرد که حقابه ایران در دیدارش با امیرخان متقی سرپرست وزارت خارجه هیأت حاکمه موقت افغانستان مورد تأکید قرار گرفته و افغانستان هم بر پایبندی خود به حقابه ایران تأکید داشت.
همچنین علی اکبر محرابیان وزیر نیرو اعلام کرد که به هیچ وجه از حق مسلم خود در معاهده سال ۱۳۵۱ با کشور افغانستان کوتاه نخواهیم آمد، حقابه هیرمند حق قانونی ما است و در این رابطه پیگیر هستیم.
هیأت افغانستانی از انحراف آب به سمت گودزره ابراز تأسف کردند و گفتند که خودشان را مکلف می‌دانند که اگر آب باشد حتماً آن را به سمت هامون رهاسازی می‌کنند. با توجه به اهمیت موضوع، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ۹ آبان ماه به سیستان و بلوچستان سفر و در هوایی طوفانی از گرد و غبار با مردم دیدار کرد و قول پیگیری احقاق حقابه را داد. علی سلاجقه در نشستی با موضوع گرد و غبار در سیستان و بلوچستان گفت: پیگیری اختصاص حقابه هامون در اولویت است، مرطوب‌سازی دریاچه هامون در دستور کار دولت سیزدهم قرار دارد و مردم سیستان و بلوچستان نگران تأمین آب آشامیدنی نباشند چرا که دولت به هیچ وجه اجازه نمی‌دهد مردم با سختی مواجه شوند. بلافاصله پس از سفر معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست به استان سیستان و بلوچستان و بازدید از تالاب هامون، پیگیری حصول حقابه تالاب از طرف افغانستانی در دستور کار سازمان محیط زیست قرار گرفت و به همین منظور علی سلاجقه با ملا برادر عبدالغنی، معاون رئیس‌الوزرا طالبان که به منظور مذاکرات اقتصادی به ایران سفر کرده بودند، در خصوص حقابه ایران از رودخانه هیرمند دیدار و گفت‌و گو کرد. رئیس سازمان حفاظت محیط زیست درباره نتیجه این نشست در خصوص تأمین حقابه تالاب هامون به ایرنا گفت: البته این دیدار باید زودتر انجام می‌شد اما به هر حال توانستیم با بزرگان کشور همسایه دیدار خوبی داشته باشیم و منجر به این شد که حقابه تالاب هامون باید حتماً داده شود، آنها هم به این مسأله اذعان داشتند و خودشان را مکلف می‌دانند که باید این اتفاق بیفتد، اما اعلام کردند که الان آبی پشت سد وجود ندارد. علی سلاجقه افزود: ما حتی گفتیم با توجه به شرایطی که اکنون در منطقه سیستان وجود دارد و با وجود بادهای شدید ۱۸۰ روزه که مردم زابل از گرد و غبار مرارت می‌کشند، حداقل آب را تا حدودی رها کنند که مرطوب‌سازی بستر تالاب انجام شود تا گرد و غبار به هوا بلند نشود که آنها گفتند آب باشد حتماً این اتفاق می‌افتد.
وی تأکید کرد: همچنین برای نخستین بار مقرر شد تا مسئولان محیط زیست کشور افغانستان به ایران بیایند و کارگروهی از مسئولان محیط زیست دو کشور تشکیل شود تا بتوانیم در قالب آن کارگروه هم در بحث مسائل مربوط به حقابه به توافق‌هایی برسیم و هم اگر آبی وجود داشته باشد، رهاسازی شود.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: همچنین مقرر شد در قالب پروژه‌های مشترکی کانون‌های گرد و غبار کشور افغانستان مدیریت شود که قرار شد در این راستا کارگروه با همکاری دو کشور انجام شود، در تلاشیم که این کارگروه هر چه زودتر تشکیل شود و جلسات آن به طور مرتب تشکیل و خروجی‌ها مشخص خواهد شد.
سلاجقه درباره اینکه آیا دیگر آب به سمت منطقه گودزره منحرف نمی‌شود، گفت: خودشان هم از اینکه آب به سمت گودزره منحرف شده بود، نگران و متأسف بودند اما گروه کارشناسی ما از ایران رفتند و منطقه را بازدید کردند. همچنین وزارت نیرو از منابع آب سدها بازدید و اعلام کرد که وضعیت مناسبی از لحاظ منابع آبی وجود ندارد، آنها باز هم تأکید کردند که اگر بحث بارش‌ها انجام شود، رهاسازی آب صورت خواهد گرفت.