افزایش ۳۰ درصدی صادرات با کاهش هدررفت محصولات کشاورزی
دست‌اندرکاران بخش کشاورزی بر این باورند که اجرای مصوبه الگوی کشت، کشت قراردادی و توسعه صنایع تبدیلی در کاهش هدررفت محصولات کشاورزی و افزایش صادرات نقش بسزایی دارد. بنابر آمارهای اعلامی سازمان فائو، سالانه ۳۰ تا ۳۵ درصد محصولات کشاورزی هدر می‌رود که ایجاد زیرساخت‌های لازم همچون توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی، اجرای مصوبه الگوی کشت و توسعه بازار می‌تواند منجر به کاهش ضایعات محصولات کشاورزی شود.
به‌رغم آنکه بخش کشاورزی نقش بسیار مهمی در تأمین امنیت غذایی و افزایش سهم ناخالص تولید ملی دارد، اما متأسفانه طبق آمارهای ارائه شده از سوی کارشناسان این حوزه، آمار ضایعات در بخش تولید محصولات کشاورزی در ایران بسیار بالاست که قطعاً جلوگیری از ایجاد ضایعات در این حوزه می‌تواند علاوه بر تأمین نیاز داخلی، ارزآوری را توسط صادرات مازاد تولید به همراه داشته باشد.
در همین رابطه محمدعلی نیکبخت وزیر جهادکشاورزی گفت: توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی بعد از خودکفایی محصولات اساسی اولویت دوم این وزارتخانه است و در این راستا اکنون ساخت ۶ هزار واحد صنعتی صنایع تبدیلی و تکمیلی، پیشرفت ۲۰ تا ۹۰ درصدی دارند و در صورت تأمین منابع مالی و بهره‌برداری از این واحدها شاهد فرآوری ۳۰ میلیون تن محصول کشاورزی خواهیم بود.
به گفته وی، بخش عمده‌ای از ضایعات محصولات کشاورزی به‌دلیل کمبود صنایع تبدیلی و تکمیلی در کشور است که با بهره‌برداری از این پروژه‌ها بخش زیادی از ضایعات دیگر وجود نخواهد داشت و این امر سبب تولید ثروت، اشتغالزایی و سرمایه‌گذاری، برند‌سازی و افزایش محسوس صادرات محصولات کشاورزی و مواد غذایی خواهد شد.
وزیر جهادکشاورزی می‌گوید: هم اکنون تلاش‌ها در این حوزه به این صورت است که صنایع تکمیل‌شده با ظرفیت کامل کار کنند، صنایع نیمه‌فعال به ظرفیت کامل برسند و صنایع راکد نیز با رفع مشکلات به چرخه تولید بازگردند و در نهایت این صنایع به تولیدکنندگان بخش‌های مختلف کشاورزی وصل شوند تا در خدمت تولید باشند.
توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی در کنار باغات، راهی برای کاهش ضایعات
در ادامه صدرالدین نیاورانی، نایب‌رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی گفت: بنابر آمار سالانه ۳۰ تا ۳۵ درصد محصولات کشاورزی در باغ، حمل و نقل و حتی بعد از آن هدر می‌رود. برای کاهش یا جلوگیری از هدررفت محصولات کشاورزی راه‌های مختلفی همچون استفاده از صنایع تبدیلی در کنار باغات و مصرف سبد و کارتن‌های محکم و باکیفیت موجب شده تا محصولات در حمل و نقل دچار آسیب نشود.
نیاورانی با اشاره به ضرورت ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی در بخش کشاورزی افزود: در منطقه تولید باید امکاناتی نظیر صنایع تبدیلی و تکمیلی ایجاد شود تا با تبدیل میوه و صیفی به کنسرو، آبمیوه و لواشک، ضایعات به حداقل برسد. با وجود آنکه گندم و جو هم شامل محصولات کشاورزی می‌شود، اما متأسفانه کامیون‌های حمل مناسب نیست و در جاده‌ها بواسطه باد حرکت می‌کند، در حالی‌که سایر کشورها با گذاشتن کیسه‌های مخصوص از بروز این مشکل جلوگیری می‌کنند. با جلوگیری و کاهش هدررفت محصولات کشاورزی پیش‌بینی می‌شود که صادرات ۲۰ درصد افزایش یابد.
نقش مؤثر اجرای مصوبه الگوی کشت در کاهش هدررفت محصولات کشاورزی
مسعود اسدی، رئیس مجمع هماهنگی تشکل‌های بخش کشاورزی گفت: بنابر آمار سالانه ۳۰ تا ۳۵ درصد محصولات کشاورزی از مزرعه تا سفره به هدر می‌رود که کاهش میزان هدررفت یا به صفر رساندن آن در صادرات و خودکفایی نقش بسزایی دارد. سال‌هاست وزارت جهاد کشاورزی وعده اجرای الگوی کشت را می‌دهد، در حالی که این وزارتخانه به‌تنهایی توان و امکان اجرای این مصوبه را ندارد. بازاریابی، سورتینگ و بسته‌بندی از جمله اقداماتی است که وزارت جهاد کشاورزی در راستای کاهش ضایعات و هدررفت محصول باید در دستور کار خود قرار دهد.
وی در ادامه افزود: بنابر سیاست ابلاغی مقام معظم رهبری در بخش کشاورزی مبنی بر امنیت غذایی، خودکفایی محصولات اساسی و تأمین غذای ۳۰۰ میلیون نفر می‌توان گفت که با نحوه فعلی مدیریت امکان تحقق وجود ندارد. برای ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی و بحث بازرگانی مناسب برای فروش محصول و ارزآوری باید بودجه و اعتبارات مناسب تخصیص داده شود تا ضایعات این بخش به حداقل برسد.
در ادامه قاسم پیشه‌ور، رئیس اتاق اصناف کشاورزی نیز گفت: با توجه به آنکه عمده محصولات کشاورزی فسادپذیر هستند، از این رو زیرساخت جلوگیری از هدررفت محصولات کشاورزی باید فراهم شود تا ضایعات به حداقل برسد. با فراهم کردن زیرساخت‌ها، میزان تولید با مصرف باید در توازن نسبی قرار گیرد.
پیشه‌ور ادامه داد: با توجه به آنکه در یک‌سال با مازاد و سال بعد کمبود تولید محصولات و برهم زدن نظم بازار مواجه می‌شویم، لذا با کشت محصول از طریق درگاه فنی برمبنای ظرفیت بازار داخل و صادرات، تولید انجام شود تا ضایعات به حداقل برسد. با استفاده از سیستم و درگاه فنی، مسائل و مشکلات تولید حل و فصل می‌شود به طوری که با محدودیت تولید، صادرات محدود و در مقابل با مازاد تولید باب صادرات باز می‌شود. بررسی‌ها از مزارع و واحد‌های کشاورزی نشان می‌دهد که سالانه ۳۰ تا ۳۵ درصد محصولات کشاورزی تحت تأثیر عوامل مختلف از مزرعه تا سفره هدر می‌رود که این میزان ضایعات در محصولات استراتژیک گندم، جو و ذرت فاجعه محسوب می‌شود. فرسوده بودن ماشین‌آلات، کشاورزی سنتی، بی‌توجهی به اجرای الگوی کشت و ناعادلانه بودن قیمت خرید تضمینی محصولات کشاورزی از دلایل اصلی افزایش ضایعات و هدررفت محصولات کشاورزی به شمار می‌رود که اجرای کشت قراردادی، واقعی شدن قیمت محصولات کشاورزی و نوسازی ماشین‌آلات در کاهش هدررفت محصولات از مزرعه تا سفره تأثیر بسزایی دارد که در نهایت این موضوع منجر به خودکفایی محصولات اساسی و افزایش صادرات می‌شود.