تولید سالانه هزار تن تیلاپیا در کشور
بعد از اخذ مجوزهای زیست محیطی تولید ماهی تیلاپیا مانند قزل‌آلا در کشور تجاری می‌شود
چالش در واردات تیلاپیا با ارز ارزان واردات تیلاپیا با ارزهای ارزان، تولید را دچار چالش کرده بود. بنابر آمار بیشترین میزان واردات تیلاپیا مربوط به سال ۹۵ رقمی‌بالغ بر ۱۴ هزار تن بود که بعد از اعتراض تولیدکنندگان ماهیان سردآبی هیچ گاه بالای ۵ هزار تن نرسید
نفیسه امامی
روزنامه نگار
ماهی تیلاپیا در 144 کشور جهان سالانه به میزان ۶.۲ میلیون تن به تولید می رسد. کشورمان در تولید ماهی قزل آلا رتبه نخست در دنیا را دارد و حالا شیلات در نظر دارد که تولید تیلاپیا را به اندازه ای برساند که با قیمت مناسب تر در اختیار خریداران قرار بگیرد.
بنابر آمار سازمان شیلات، طی سال‌های ۹۶ و ۹۷ بیش از ۷۵ هزار تن تیلاپیا وارد کشور شد. این میزان واردات در سال 1401 به ۱۰ درصد آمار مذکور رسید که بسیاری از فعالان این عرصه عدم صرفه اقتصادی را علت اصلی کاهش واردات آن مطرح می کنند.
علی رغم آنکه سال گذشته رئیس سازمان شیلات گفته بود با رفع مسائل و مشکلات فرابخشی و صدور مجوزهای محیط زیست ظرف سه سال آینده تولید تیلاپیا به ۸۰ هزار تن می رسد، اما در ۲۴ اردیبهشت ماه امسال رئیس موسسه تحقیقات علوم شیلات اعلام کرد محیط زیست درباره تولید تیلاپیا به جمع‌بندی نهایی نرسیده است، ولی حالا طبق اعلام سازمان شیلات ایران دغدغه زیست محیطی تولید تیلاپیا در کشور رفع شده است و با درنظر گرفتن نگاه حفاظتی و ظرفیت‌های زیادی که برای تولید تیلاپیا در کشور وجود دارد، کار تولید این ماهی برای تولید سالانه هزار تن تیلاپیا در کشور آغاز شده است.
اگرچه پیشتر هم فعالیت‌های عملی برای تولید تیلاپیا در کشور انجام گرفته بود اما اکنون استان‌های خراسان جنوبی، خراسان رضوی، قم، یزد و سمنان مجوزهای زیست محیطی برای تولید این ماهی را دریافت کرده‌اند و قرار است تولید این گونه ماهی در استان‌های مشابه نیز انجام گیرد. در سال 1400 حدود 730 تن و در سال 1401 حدود 840 تن از این گونه در این استان ها به تولید رسیده است.
تولید تجاری ماهی تیلاپیا
سید حسین حسینی رئیس سازمان شیلات ایران درباره تولید تیلاپیا گفته است: هزار تن تیلاپیا در کشور تولید می‌شود اما برنامه‌ریزی داریم تولید این محصول را در کشور افزایش دهیم و مانند ماهی قزل‌آلا به گونه‌ای تجاری تبدیل کنیم. این گونه ارزشمند که در کشورهای مختلف تولید می‌شود در ایران نیز با توجه به ظرفیت‌های موجود باید از آنها استفاده شود.
رئیس سازمان شیلات ایران با تاکید بر تولید تیلاپیا به صورت بسته بیان کرده است: تولید این گونه ماهی در کشور با رعایت ملاحظات زیست محیطی انجام می گیرد و در گام اول تولید این محصول در تمام استان‌هایی که به آب‌های منابع طبیعی دسترسی ندارند تولید خواهد شد و در مراحل بعد در سایر استان‌ها نیز با رعایت دستورالعمل‌ها تولید می‌شد.
وی با اشاره به سرانه مصرف آبزیان در کشور گفته است: سالانه هر نفر 14.1 کیلوگرم آبزیان مصرف می‌کنند که این رقم قبل از پیروزی انقلاب سالانه یک کیلوگرم بود.
۱۴ سال از زمانی که ماهی تیلاپیا به کشور وارد شده است می گذرد. این گونه ماهی به عنوان دومین ماهی پرتولید جهان است که نمی‌توان از کنار آن به سادگی گذشت. این ماهی می تواند با هزینه های پایینی به تولید برسد زیرا کمترین وابستگی را به منابع غلات دارد و از همه مهم تر با شرایط کم آبی منطبق است.
برآوردها حاکی از آن است که تولید ماهیان گرم آبی تا پایان سال 1402 به ۲۰۰ هزار تن برسد. ماهیان گرم آبی هم شامل ماهی های سفید پرورشی، کپور، آزاد پرورشی و تیلاپیاست که طبق آمار ۵ تا ۶ هزار تن از تولید ماهیان گرم آبی مربوط به تیلاپیاست.
از سوی دیگر میزان واردات تیلاپیا از کشورهای دیگر بخصوص چین در سال گذشته حدود ۴۰۰ تن فیله ماهی معادل یک هزار و ۲۰۰ تن ماهی کامل بوده است که تماماً از چین بود و در مقایسه با اوج واردات ثبت شده برای این ماهی که حدود ۱۲ هزار تن فیله بود، حاکی از این است که واردات عملاً خیلی کاهش یافته است.
واردات تیلاپیا با ارزهای ارزان، تولید را دچار چالش کرده بود. بنابر آمار بیشترین میزان واردات تیلاپیا مربوط به سال ۹۵ رقمی‌بالغ بر ۱۴ هزار تن بود که بعد از اعتراض تولیدکنندگان ماهیان سردآبی هیچ گاه بالای ۵ هزار تن نرسید.
در حال حاضر هم به علت بالا بودن تعرفه واردات و نداشتن صرفه اقتصادی، رغبتی برای واردات تیلاپیا نیست. همین امر منجر به کاهش چشمگیر واردات در سال های اخیر شده است.