کنترل تورم در دنیا فرمول پیچیده‌ای ندارد
جواد یاراحمدی
معاون پژوهشی پژوهشکده امور اقتصادی
به نظر می‌رسد سیاست لازم و مناسب برای کنترل تورم و تثبیت روشن باشد. وقتی ۲۰۰ کشور در جهان تورم تک رقمی دارند، احتمالاً کنترل تورم نباید فرمول پیچیده‌ای داشته باشد. اما اینکه فرمول مشخص است، به این معنا نیست که هر کس به راحتی می‌تواند آن را دنبال کند و به نتیجه مطلوب دست پیدا کند. بنابراین بهتر است پیش از همه به این موضوع بپردازیم که چرا تاکنون نتوانسته‌ایم دستورالعمل یا فرمول مشخص موجود را اجرا کنیم؟ مسائل متعدد و متفاوتی در این موضوع دخیل هستند. در بحث ارز یا در بحث نظارت بر بانک‌ها، بسیاری تصمیم‌های کارگشا اتخاذ شده و می‌شود، اما در مقام اجرای این تصمیمات، گاه با یک سفارش یا فشار تصمیمات اتخاذ شده، اجرایی نمی‌شود.
شاید اگر بانک مرکزی برای رسیدن به استقلال بیشتر بکوشد، برخی از این نوع مداخله‌ها کمتر می‌شود و در نتیجه بتوان سیاست‌ها را به شکل بهتری اجرا کرد. البته می‌دانیم چه محدودیت‌های گسترده‌ای برای رسیدن به این مهم وجود دارد، اما کوشیدن در این مسیر هم حائز اهمیت است. نکته دیگر اینکه، اگر یک تبیین ساده از آنچه بعد از تحریم اتفاق افتاد داشته باشیم، می‌توانیم بگوییم که ما نسبت به گذشته روزانه حدود یک میلیون بشکه نفت کمتر می‌فروشیم. با یک محاسبه سرانگشتی می‌توان گفت که منابع از دست رفته در هر سال برابر است با همان میزان رشد نقدینگی که در سال‌های اخیر از متوسط رشد نقدینگی بلندمدت فراتر بوده و همین ارقام افزایش رشد هم عیناً به تورم اضافه شده است. بنابراین بانک مرکزی و نظام سیاستگذاری اقتصادی در کشور، نقش فعالی در مواجهه با معضل تحریم ایفا نکرده و بخش زیادی از آن اتفاقی که پیش‌بینی می‌شد در نتیجه محدود شدن درآمدهای ارزی ایجاد شود، رخ داده است. در مباحث ارائه شده در جلسه، گفته شد که بانک مرکزی می‌خواهد تنظیم‌گری کند، اما واقعیت این است که از ابتدای بروز شوک باید این تنظیم‌گری به گونه‌ای انجام می‌شد که این شوک کمترین اثر را به لحاظ ایجاد بی‌ثباتی در پی داشته باشد. کوتاه سخن اینکه، راهکار‌ها و سیاست‌های برآمده از علم اقتصاد مشخص هستند و تقریباً همه اتفاق نظر داریم که بانک مرکزی باید تنظیم‌گری کند. اما به‌رغم وجود این اتفاق نظر، در این سال‌ها تنظیم‌گری بانک مرکزی چندان عملی نشده است. بنابراین موضوع مهمی که لازم است به آن پرداخته شود این است که چرا بانک مرکزی وظیفه تنظیم‌گری خود را به شکلی مناسب انجام نداده است؟ و یا اینکه اساساً چه مشکلاتی در این مسیر وجود دارد؟