با افزایش 40 درصدی ارزآوری
خنده به لب‌های صادرکنندگان پسته برگشت
امین محمودی
روزنامه نگار
در حالی که ارزش جهانی صادرات پسته در سال ۲۰۲۲ میلادی از ۳ میلیارد دلار فراتر رفته است طبق آمار فائو، ایران در رتبه دوم صادرات جای دارد. پسته از جمله محصولات باغی است که ایران از اصلی‌ترین تولید‌کننده‌های آن در جهان محسوب میشود.
هرچند که طی سال‌های اخیر به دلیل خشکسالی‌ها، سرمازدگی‌ها و شیوع یک‌سری آفات، تولید پسته ایران تا حدودی تحت تأثیر قرار گرفته، با وجود این به گفته مسئولان امسال تولید کشور خوب بوده است به طوری که پیش‌بینی میشود استان کرمان که در صدر تولید‌کننده‌های کشور قرار دارد، پس از پشت سر نهادن خسارت شدید سرمازدگی در دو سال متوالی و علی‌رغم بروز سرمازدگی در ابتدای سال‌جاری، میزان تولید قابل توجهی داشته باشد.
به طوری که ایران با دارا بودن 357هزار هکتار، از نظر سطح زیرکشت پسته در دنیا مقام اول را دارد که متوسط میزان برداشت محصول در واحد سطح در کشور ما بین 500 تا 700 کیلوگرم است. به طوری که میزان تولید پسته در کشورمان به 135 هزار تن رسیده که نزدیک به 90 درصد آن همچنان به دیگر کشورها صادر و 10 درصد آن به مصرف داخلی می‌‌رسد.
20 درصد پسته کشور در استان‌های کرمان، خراسان رضوی، خراسان جنوبی، خراسان شمالی، سمنان، یزد، مرکزی، قزوین و در مناطقی از استان تهران تولید و 80 درصد آن از مزارع شهرستان رفسنجان استان کرمان برداشت میشود.
از طرف دیگر این محصول به عنوان یکی از مهمترین صادرات کشاورزی در ایران، دارای مزیت‌های بسیار زیادی است. این مزیت‌ها شامل ایجاد اشتغال، ارتقای سطح درآمد پرورش دهندگان پسته، توسعه تولید و فعالیت‌های زیرمجموعه آن مانند صنایع فرآوری و بسته‌بندی، افزایش صادرات غیرنفتی و کسب ارز از خارج و همچنین بهبود نام و شهرت برند پسته ایران در بازارهای جهانی است. استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته در فرایند تولید، فرآوری و بازاریابی پسته نیز می‌تواند باعث افزایش کیفیت و همچنین کاهش هزینه‌ها شود که از این رو، افزایش صادرات پسته می‌تواند به گسترش اقتصادی کشور و ارتقای سطح رفاه اجتماعی مردم کمک شایانی کند.
با این حال همان‌طور که اشاره شد خشکسالی و کاهش برداشت پسته به‌همراه مقررات مربوط به بازگشت ارز صادراتی، دو مشکل صادرکنندگان محسوب میشود به همین دلیل انتظار می‌رود با افزایش تولید پسته در سال‌جاری و رفع محدودیت‌های ارزی شاهد رشد صادرات پسته ایران طی سال میلادی آینده باشیم.
ورود بانک مرکزی به مشکل صادرات پسته
برای عبور از چالش‌های موجود بر سر راه صادرات پسته، جلسه‌ای در مجلس با حضور رئیس کل بانک مرکزی، تعدادی از بازرگانان و معاونان ارزی و اعتباری بانک مرکزی به همراه قائم مقام وزارت جهاد کشاورزی و نماینده رفسنجان برگزار شد و اخبار منتشر شده از سوی حسین جلالی نماینده رفسنجان و انار در مجلس نشان از موافقت بانک مرکزی برای رفع مشکل پسته‌کاران دارد. به گفته نماینده مردم رفسنجان و انار در مجلس، با وجود موانع مختلف تولید و صادرات پسته، صادرات این محصول با افتی در بازارهای جهانی روبه‌رو شده بود که در این جلسه تصمیماتی برای رفع مشکلات تولیدکنندگان و صادرکنندگان گرفته شده تا بتوان شاهد عبور از مشکلات این بخش بود. محمد صالحی رئیس هیأت مدیره انجمن پسته ایران نیز در خصوص نتایج این دیدار با اشاره به اینکه مشکلات پسته‌کاران و صادرکنندگان مورد بررسی قرار گرفته است، گفت: در این جلسه پیشنهادهایی از سوی طرفین مطرح شد و رئیس کل بانک مرکزی به صادرکنندگان و کشاورزان قول داد مشکلات برطرف شود.
وی توضیح داد: اختصاص ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی برای کودهای کشاورزی، حل مشکلات تعهدات ارزی صادرکنندگان و دیگر مواردی که به عنوان موانع صادراتی از آنها یاد میشود، ازجمله قول‌هایی بود که در این جلسه داده شد که امیدواریم گرهی از مشکلات صادرکنندگان و کشاورزان باز کند و شاهد رونق بازار پسته در جهان باشیم.
جزئیات صادرات پسته
طبق آمار گمرک در هشت ماهه سال‌جاری 47 هزار و 626 تن و 738 کیلوگرم انواع پسته به ارزش 320 میلیون و 791 هزار و 240 دلار یا 11 هزار و 963 میلیارد و 83 میلیون و 958 هزار تومان به دیگر کشورها صادر شده، این در حالی است که در سال گذشته در همین بازه زمانی 32 هزار و 799 تن و 858 کیلوگرم پسته به ارزش 229 میلیون و 904 هزار و 852 دلار صادر شده بود، به همین دلیل می‌توان گفت صادرات پسته طی یک سال اخیر به لحاظ وزنی با رشد 45 درصدی و به لحاظ ارزشی نیز رشدی حدوداً 40 درصدی را تجربه کرده است.
در این مدت پسته باغداران ایرانی به 50 کشور جهان شامل امارات متحده عربی، اردن، ارمنستان، ازبکستان، اسپانیا، استرالیا، افغانستان، اندونزی، انگلستان، اوکراین، ایتالیا، آلبانی، آلمان، بحرین، بلاروس، بلژیک، پاکستان، تاجیکستان، تایلند، تایوان، ترکمنستان، ترکیه، جمهوری‌آذربایجان، چین، ژاپن، سنگاپور، سوریه، سوئیس، صربستان، عراق، عمان، روسیه، فرانسه، موناکو، فیلیپین، قرقیزستان، قزاقستان، قطر، کانادا، کویت، گرجستان، لبنان، لیبی، مالزی، نیوزیلند، هلند، هند، هنگ کنگ، ویتنام و یونان صادر شده است. همچنین ذکر این نکته خالی از لطف نیست که بر اساس آمار گمرک در سال گذشته نیز بیش از ۵۶ هزار و ۲۹۸ تن پسته و مغز پسته به ۵۷ کشور مختلف صادر شده که ارزشی بالغ بر ۱۱ هزار و ۵۴۷ میلیارد تومان معادل ۴۰۵ میلیون و ۴۴ هزار دلار داشته است.