«ایران اقتصادی» از تداوم کارشکنی تولیدکنندگان بزرگ خودرو گزارش می دهد
بحران‌آفرینی خودروسازان با عرضه قطره‌چکانی
بزرگترین غول خودروسازی ایران با کاهش تولید مواجه شد
تولید و عرضه خودرو توسط خودروسازان و مونتاژکاران عامدانه کاهشی شده و به نظر می رسد هدف از کاهش صورت گرفته، تحت فشار قرار دادن شورای رقابت است تا افزایش قیمت درخواست شده، مورد موافقت قرار گیرد. استدلال خودروسازان و مونتاژکارانی که تولید و عرضه محصولات خود را کاهشی کردند این است که به شورای رقابت ثابت کنند که با زیان در حال تولید هستند و اگر قیمت ها بالا نرود، بازار خودرو دچار بهم ریختگی شدید می شود. اما گویا شورای رقابت در این مرحله از فشارها نمی خواهند کوتاه بیاید و هنوز با درخواست خودروسازان موافقت نکرده است.
توصیه ای از نوع اجبار
تصور خودروسازان این است که با ایجاد نارضایتی مردمی و حضور دوباره دلالان و سفته بازان در بازار خودرو به هدف گرانفروشی می رسند. در کنار این موارد،خودروسازان و مونتاژکاران به دنبال آن هستند که فضای رسانه ای کشور را به گونه ای رقم بزنند که کارشناسان و صاحبنظران اقتصادی از مزایای آزادسازی قیمت ها بگویند و حتی صحبت های شفاف وزیر صمت را به نحوی تیتر بزنند که گویا وزارت صمت روبروی شورای رقابت است و می خواهد با فوریت آزادسازی قیمت خودرو صورت گیرد. این در حالی است که هفته گذشته عباس علی آبادی،وزیر صمت در حاشیه سومین رویداد صنعت دانش‌بنیان با محوریت صنایع کوچک و زیست‌بوم فناوری عنوان کرد که "آزادسازی قیمت خودرو، نیازمند سلسله اقدامات است لذا ابتدا باید انحصارها را شکست و شرایط رقابتی را فراهم کرد. تا زمانی که رانت در اختیار بنگاه‌ها و شرکت‌ها باشد بایستی قیمت خودرو مدیریت و کنترل شود. هدف از اختصاص رانت‌ها بهبود وضعیت و فرصت بهتر برای مردم است؛ ازاین‌رو در قیمت‌گذاری ورود می‌کنیم.در آینده نزدیک در خودرو به شرایط مناسب نزدیک می‌شویم که در چنین شرایطی نیاز به قیمت‌گذاری دستوری نیست."
خودروسازان با درخواست های مکرر خود برای افزایش قیمت خودرو،می خواهند تمام زیان های خود را پوشش دهند و حاضر نیستند با بهره وری، مدیریت هزینه داشته باشند. از ابتدای سال جاری تا ابتدای آبان ماه، شورای رقابت بنا به درخواست خودروسازان، ۱۲ بار قیمت خودروهای داخلی و وارداتی را گران کرده است یعنی به صورت میانگین هر ۲ ماه، سه مرتبه قیمت ها افزایشی شده است.
درخواست های متناوب خودروسازان برای گرانی خودروها،در حالی است که وضعیت ارزی کشور بهبود یافته و سیاست گذار دخالتی در وضعیت تولید و فروش خودروسازان و مونتاژکاران ندارد(دولت سیزدهم به صورت ناظر، نقش‌افرینی کرده است) و مهم تر آنکه مانند سال‌های 97 و 98، خودروسازان با تقاضاهای انباشت و کاذب روبرو نیستند و حجم قابل توجهی از تقاضاها به خصوص تقاضاهای سرگردان از طریق سامانه یکپارچه خودرو کنترل شده است. با وجود ثبات در نرخ مواد اولیه و همراهی سیاست گذار با خودروسازان و مونتاژکاران شاهد آن هستیم که عرضه خودرو با شروط خاص امکانپذیر شده است. به عنوان مثال ایران خودرو از عرضه محصولات خود امتناع می کند و مرتب به ثبت نام کنندگان، سایر خودروهای این مجموعه را پیشنهاد و توصیه می کند؛توصیه ای از نوع اجبار و چاره نداشتن متقاضی!
سایپا هم چنین فرایندی را دنبال می‌کند، به عنوان مثال خودروی ساینا CNG که قیمت آن برای خیلی از متقاضیان مناسب تر است، با عدم عرضه روبرو شده است و خودروساز از متقاضی می خواهد که به جای این خودروی ثبت نامی، ساینا اس DA را خریداری کنند. گروه بهمن هم که تخلف 5 هزار میلیارد تومانی آن به دلیل گرانفروشی، قطعی شده است، شراط مشابهی را برای مشتریان خود رقم زده است؛به عنوان مثال به جای ریسپکت معمولی،ریسپکت 2 را تحویل می‌دهد.
زمینه‌سازی برای افزایش قیمت
دلیل اصلی که خودروسازان می‌خواهند تغییر خودرو برای مشتری اتفاق بیفتد، به خاطر کاهش تولید عامدانه و یا استاندارد85گانه نیست، بلکه می خواهند خودروهای که اصلاح قیمت داشته اند و شورای رقابت هم آن را تصویب کرده است، به فروش برسد. طی ماه های گذشته خودروسازان و مونتاژکاران با تکیه بر آپشن، قیمت محصولات خود را میلیونی گران کردند و شورای رقابت هم در این مسیر خودروسازان و مونتاژکاران را همراهی کرد. شاید همین روی خوش شورای رقابت باعث شده که تولیدکنندگان و مونتاژکاران خودرو انتظار داشته باشند که با هر درخواستی که به شورای رقابت می برند، این مجموعه "نه" نگوید.
رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران و فروشندگان خودرو معتقد است کاهش عرضه خودروسازان منجر به صعودی‌شدن دوباره قیمت خودروها شده است. بررسی روند تولید گروه صنعتی ایران خودرو هم نشان می دهد که این مجموعه در حال تجربه کردن کاهش تولید است. تولید محصولات سواری شرکت ایران خودرو در 9 ماهه سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل 6 درصد کاهش یافته است.میزان تولید محصولات سواری ایران خودرو در 9 ماه نخست سال جاری به 394 هزار دستگاه رسیده در حالی که سال گذشته در همین مدت، ایران خودرو 421 هزار دستگاه خودروی سواری تولید کرده بود.در 9 ماه نخست سال 1401 میزان تولید محصولات سواری ایران خودرو رشد 30 درصدی را ثبت کرده بود اما در سال جاری رشد تولید این شرکت، منفی شده است.
آمار تجمیعی تولید خودرو در آذرماه امسال که توسط وزارت صمت منتشر شده نشان می‌دهد که در شرکت ایران‌خودرو همانند ماه گذشته (آبان ماه)، پژو 206 تیپ 2، پژو 207 پانوراما، پژو 2008، سمند LX، دنا، رانا، رانا گیربکس 6دنده، رانا گیربکس 6دنده AMT، پژو 405، پژو 405 دوگانه‌سوز، سورن LX توقف تولید داشتند.
همچنین در سال جاری (از ابتدای سال جاری تا پایان آذرماه) حدود 837 هزار دستگاه خودروی سواری تولید شده که در مقایسه با مدت مشابه پارسال که میزان تولید 761 هزار دستگاه بوده، رشد 10درصدی ثبت شده است. در مدت یادشده 121 هزار دستگاه خودروی وانت در کشور تولید شده که در مقایسه با مدت مشابه پارسال از 36 درصد رشد برخوردار بوده است.علاوه بر این در 9ماهه اول امسال حدود 223 هزار دستگاه خودرو در بخش خصوصی تولید شد که در مقایسه با تولید 132 هزار دستگاه در مدت مشابه پارسال، حدود 69 درصد رشد تولید را نشان می‌دهد.
چالش کاهش عرضه
سعید مؤتمنی، رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران و فروشندگان خودرو با بیان اینکه این روزها بازار خودرو دوباره به هم ریخته است، اظهار داشت: طی چند روز پیش (قبل از آنکه روز گذشته قیمت خودروها تا حدودی کاهش پیدا کند) قیمت اغلب خودروهای تولید داخل افزایش یافت و در کنار افزایش قیمت خودروهای داخلی، قیمت خودروهای وارداتی و قیمت برخی از خودروهای مونتاژی هم افزایش یافت.عامل اصلی افزایش قیمت خودروها عدم عرضه خودرو توسط خودروساز است و در حقیقت در بازار، خودرو کم است، لذا خودروهایی که به بازار عرضه نمی شود یا کمتر عرضه می‌شود افزایش قیمت بیشتری را تجربه خواهند کرد. او اظهار داشت: خودروهای گروه پژو و دنا طی روزهای گذشته افزایش قیمت زیادی داشته است. به گونه ای که قیمت پژو پارس دنده‌ای از 515 میلیون تومان به حدود 560 میلیون تومان و قیمت پژو سفارشی از 560 به 583 میلیون تومان افزایش یافت است.
او بیان داشت: در ماه‌های گذشته تولیدات سایپا افزایش قیمت نداشت اما با به‌هم ریختگی بازار خودرو قیمت تولیدات این خودرو ساز از جمله کوییک افزایش یافته است، به‌طوری که کوییک دنده‌ای حدود 4 میلیون تومان و کوییک اتومات بین 15 تا 17 میلیون تومان افزایش یافته است.
رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران و فروشندگان خودرو اظهار داشت: قیمت هایما اس‌هفت ایران خودرو نیز از یک‌میلیارد و 450 به یک‌میلیارد و 505 میلیون تومان رسیده و قیمت فیدلیتی نیز طی روزهای گذشته حدود 50 تا 60 میلیون تومان افزایش داشته است. با وجود افزایش قیمت خودروها، بازار همچنان راکد است و معامله چندانی انجام نمی‌شود.
مؤتمنی با اشاره به افزایش قیمت خودروهای وارداتی گفت: تعداد خودروهایی وارداتی که تاکنون به مشتریان تحویل داده شده بسیار کم است و اثرات آن در بازار محسوس نیست، اما در آگهی های فروش خودرو مشاهده می‌شود که تعدادی از این خودروها با قیمت بسیار بالا توسط فروشندگان عرضه می‌شود. در نمودارهای که در گزارش آمده است به میزان تولید و فروش محصولات ایران خودرو از ابتدای سال مالی 9 ماهه 1401 و 1402 پرداخته شده است.