حفظ آرامش بازار ارز در گرو مقابله جدی با قاچاق کالا
میثم مهرپور
کارشناس مسائل اقتصادی
ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز باید به عنوان یک نهاد یا ستاد فرابخشی یا فرادستگاهی تلقی شود تا با استفاده از ابزارهای لازم، توان پاسخ‌خواهی از وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های مختلف را داشته باشد. در گذشته به نظر می‌رسید عملکرد ستاد به عنوان بخشی از وزارتخانه و به عنوان یک نهاد جایگاه و شأن لازم را ندارد، به همین دلیل خیلی جدی گرفته نمی‌شد.
از طرف دیگر جایگاه و شأن رئیس ستاد هم بسیار مهم است؛ زیرا برخی از تصمیماتی که گرفته می‌شود ممکن است در اولویت سایر دستگاه‌ها و وزارتخانه‌ها نباشد؛ در حالی که مسأله قاچاق با توجه به آسیبی که می‌تواند به اقتصاد کشور وارد کند یکی از مهم‌ترین مسائل اقتصاد ایران محسوب می‌شود؛ ضمن اینکه باید به ستاد مبارزه با قاچاق کالا اختیارات کافی داده شود، نیاز است تا متناسب با آن از ستاد مطالبه شود؛ یعنی بر اساس یک برنامه زمان‌بندی شده ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز باید توضیح دهد و پاسخگو باشد؛ چرا که مبارزه با قاچاق کالا و ارز می‌تواند منشأ اثرات مثبت در اقتصاد کشور باشد.
نباید نگاه صرفاً انتظامی یا نظامی به ماجرای قاچاق کالا حاکم باشد. باتوجه‌به مشکلات ارزی کشور، اعدادی که به عنوان میزان قاچاق کالا به کشور تخمین زده می‌شود، اهمیت بالای پدیده قاچاق را نشان می‌دهد؛ زیرا به ازای کالاهای قاچاقی که وارد می‌شود، ارز از کشور خارج می‌شود.
بخشی از تلاطماتی که در بازار غیررسمی ارز وجود دارد به دلیل تأمین منابع لازم برای خرید کالاهایی است که تحت عنوان قاچاق وارد کشور می‌شود؛ از همین رو، مبارزه با قاچاق کالا می‌تواند به سیاست‌های کلان کشور از جمله موضوع ارز و مشکلاتی که در این حوزه وجود دارد نیز کمک کند به عبارتی می‌توان گفت پدیده‌ای تحت عنوان قاچاق کالا یک موضوع اقتصادی است.
درک درست از جایگاه و اهمیت قاچاق در اقتصاد ایران از اهمیت بالایی برخوردار است، به طورکلی با توجه به مسأله به وجود آمده در کشور (اقتصادی یا غیراقتصادی) و برای شرایط خاص یک ستاد ایجاد می‌شود؛ مانند ستاد مبارزه با گرانفروشی و غیره. عموماً با رفع مشکل، ستاد آن هم منحل و جمع می‌شود؛ بنابراین مسأله ستاد را نباید یک مسأله همیشگی دانست.
اگر با برنامه دربازه زمانی کوتاه‌مدت یا میان‌مدت میزان قاچاق کالا کاهش معنادار پیدا کند به معنای این است که عملکرد ستاد موفقیت‌آمیز بوده است، در غیر این‌صورت اگر ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز به نهاد یا بخشی تبدیل شود که همواره بخواهد در اقتصاد کشور باشد به معنای به رسمیت شناختن پدیده قاچاق کالا در کشور است.
طی سال‌های مختلف میزان قاچاق کشور اعدادی بین 12.5 تا 20 میلیارد دلار اعلام شد. حتی در سال 87 رقم بسیار بالای 25 میلیارد دلار برای قاچاق تخمین زده شد بود. حال این سؤال مطرح می‌شود که اگر امروز ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز نداشتیم، چه اتفاقی رخ می‌داد؟ آیا شرایط خیلی بدتر از وضعیت فعلی بود؟
تبعات قاچاق کالا بر تمام اقتصاد کشور اعم از اشتغال، مسائل ارزی، تولید و غیره اثرگذار است و آسیب وارد می‌کند؛ بنابراین زمانی که یک موضوع در این حجم از خود اثر منفی برجا می‌گذارد باید راه‌های مقابله با آن هم با آسیبی که به اقتصاد کشور می‌زند متناسب باشد در حالی که الان متأسفانه این‌گونه نیست.