خودروهای فرسوده مانعی بزرگ برای صادرات بنزین
گفته می‌شود که خودروهای فرسوده سالانه ۵۳ هزار میلیارد تومان، سوخت اضافه مصرف می‌کنند
تحمیل خسارت سنگین خودروهای بی کیفیت و فرسوده بر اقتصاد انرژی کشور، در شرایطی که میزان مصرف بنزین کشور همچنان رو به فزونی گذارده و معادله تولید و مصرف در معرض بهم خوردن است.
جلیل سالاری مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران، با بیان اینکه مصرف سوخت خودروهای تولیدی نسبت به میانگین جهانی بالا است، تصریح کرده که اگر خودروها با استاندارد بین‌المللی تولید می‌شد، مصرف بنزین نیز به ۶۰ میلیون لیتر در روز کاهش می‌یافت و می‌توانستیم روزانه ۵۰ میلیون لیتر صادرات بنزین داشته باشیم.
میانگین مصرف بنزین در دی‌ماه امسال به ۱۱۳ میلیون لیتر در روز رسید که این مقدار در نیمه اول امسال نیز از مرز روزانه ١١۶ میلیون لیتر بنزین گذشته بود.
هرچندکه بنا بر میزان جمعیت فعلی کشور این عدد مصرف بنزین باید بین ۶٠ تا ٧٠ میلیون لیتر در روز باشد.
از فرسوده بودن ناوگان حمل و نقل، عدم جایگزین کردن خودروهای فرسوده با خودروهای نوساز، پایین بودن کیفیت تولید خودروهای داخلی، پرمصرف بودن آنها و عدم حرکت در مسیر دوگانه‌سوز کردن خودروها در کنار پایین بودن راندمان پالایشگاه‌های کشور در تولید سوخت با کیفیت به‌عنوان بخشی از دلایل مهم افزایش مصرف بنزین در کشور یاد می‌شود.
آمارهای وزارت صمت نشان می‌دهد که ۲۲ میلیون و ۱۰۸ هزار دستگاه خودرو و موتورسیکلت در کشور تردد می‌کنند که از این تعداد ۱۳ میلیون و ۵۱ دستگاه فرسوده هستند؛ آماری که نشانگر فرسودگی ۵۹ درصد از کل خودروهاست.
در این بین، بیشترین سهم فرسودگی در وسایل نقلیه موتوری به موتورسیکلت‌ها با ۹۰ درصد اختصاص دارد.
طبق این گزارش، ۱۲ میلیون و ۵۰۰ هزار دستگاه موتورسیکلت در کشور تردد می‌کند که از این تعداد ۱۱ میلیون و ۲۰۰ هزار دستگاه فرسوده است؛ یعنی تنها حدود ۳۰۰ هزار موتورسیکلت به مرحله فرسودگی نرسیده است.
بعد از فرسودگی موتورسیکلت‌ها، مینی‌بوس با ۸۶ درصد، اتوبوس‌های درون شهری با ۸۲ درصد، اتوبوس‌های برون شهری با ۵۷ درصد و تاکسی‌ها با ۴۸ درصد بیشترین سهم فرسودگی را به خود اختصاص داده‌اند.
۴۰۰ هزار دستگاه تاکسی در کشور به مردم خدمات ارائه می‌کنند که ۴۸ درصد این خودروها نیز فرسوده بوده و قرار است با ورود خودروهای برقی به بخش تاکسیرانی کشور و نوسازی خودروها در این بخش، سهم آلایندگی این خودروها روند کاهشی پیدا کند.
براساس گزارش وزارت صنعت، معدن و تجارت، حدود ۱۰ میلیون خودروی سواری و حدود هشت میلیون موتورسیکلت در کلانشهرها تردد می‌کنند که موتورسیکلت‌ها سهم بالایی در آلایندگی هوا دارند.
در شرایط فعلی حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد از آلایندگی در تهران به‌دلیل تردد خودروها و موتورسیکلت‌هاست که موتورسیکلت‌ها ۲۰ درصد در آلودگی هوا مؤثرند و بقیه به خودروها باز می‌گردد.
طبق اعلام ستاد نوسازی ناوگان و اسقاط خودروهای فرسوده در اجرای برنامه هفتم توسعه قرار است سالانه ۵۰۰ هزار خودرو فرسوده اسقاط شوند.
ناگفته نماند که سال گذشته یک میلیون و ۴۷۰ خودروی نوشماره نیز وارد حوزه حمل و نقل شده است.
با این حال، افزایش مصرف بنزین در کنار عوامل از پیش گفته شده، نگرانی‌ها برای ناترازی در بنزین و حتی احتمال واردات آن را قوت بخشیده است.
هرچندکه در حال حاضر ۸ طرح پالایشی و پتروپالایشی در کشور در حال اجرا بوده و ظرفیت پالایشی و کیفی‌سازی فرآورده‌های نفتی در دولت سیزدهم ارتقا یافته است.
ظرفیت پالایش و پتروپالایش نفت خام و میعانات گازی کشور قریب به ۳.۲ میلیون بشکه در روز است.
ساده‌تر اینکه ظرفیت پالایشی کشور در زمینه تولید بنزین و نفت‌گاز در حال نزدیک شدن به مقدار مصرف در کشور بوده و سالانه ۸۰ میلیارد دلار یارانه سوخت در کشور پرداخت می‌شود.
با این حال، جواد اوجی وزیر نفت گفته که برای مدیریت موضوع ناترازی بنزین بر دو اقدام متمرکز هستیم؛ نخست اتخاذ سیاست‌های غیرقیمتی که بر این اساس توانستیم مصرف بنزین را مدیریت کنیم و دوم بهره‌برداری هر چه سریع‌تر از پالایشگاه‌های در حال احداث که ان‌شاءالله دو پالایشگاه جدید را تا پایان دولت عملیاتی می‌کنیم.
هم‌اکنون به طور میانگین روزانه ۱۱۵ میلیون لیتر بنزین و ۱۱۲ میلیون لیتر گازوئیل باکیفیت در کشور تولید می‌شود که طبق اهداف کمی شاخص‌های عملکردی انرژی (نفت و گاز) در لایحه برنامه هفتم توسعه، تولید این دو فرآورده اصلی در کشور با رشد حدود ۱۵ درصدی به روزانه ۱۲۹ میلیون لیتر (بنزین) و ۱۳۰ میلیون لیتر گازوئیل تا پایان سال ۱۴۰۶ (همزمان با پایان برنامه هفتم توسعه) افزایش خواهد یافت.
مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران افزوده که ناوگان حمل و نقل عمومی فرسوده شده و مصرف آنها بالا است؛ همچنین بررسی پیمایش کارت‌های سوخت نشان می‌دهد که مصرف سوخت خودروهای جدید بالاست و می‌توان با استفاده از ظرفیت سی‌ان‌جی بخشی از ناترازی بنزین را برطرف کرد.
جلیل سالاری با اشاره به لزوم ایجاد تنوع در سبد سوخت کشور، اظهار کرد: بر کسی پوشیده نیست که باید به سمت تنوع سبد سوختی حرکت کنیم؛ در حال حاضر نزدیک به ۳۵ میلیون لیتر ظرفیت CNG در کشور وجود دارد که باید از آن استفاده کرد و افزوده که کیت‌های نسل ۵ خودروهای دوگانه‌سوز دارای راندمان و شتاب بالا و مصرف پایین هستند که در حال حاضر در کشور تولید می‌شود؛ از طرفی مصرف خودروهای کشور نسبت به میانگین جهانی بالا است و با استاندارهای بین‌المللی فاصله زیادی داریم.
به گفته سالاری، سالانه ۲ میلیون خودرو به تعداد خودروهای کشور اضافه می‌شود که معادل ۵ تا ۶ میلیون لیتر به مصرف بنزین اضافه می‌کند.
این عدد معادل تولید یک روز پالایشگاه تهران است؛ لذا باید به سمت بهینه‌سازی مصرف سوخت، بهسازی و نوسازی ناوگان عمومی و جاده‌ای حرکت کنیم.
صرف نظر از سایر مؤلفه‌های تأثیرگذار اما واقعیت این است که تأثیر خودروهای فرسوده بر مصرف و اتلاف انرژی در کشور نقشی بسیار اثرگذار دارد.
برآورد شده که عقب ماندن اسقاط خودروهای فرسوده در دولت قبل باعث شده تا تعداد خودروهای فرسوده تا سال ۱۴۰۴، به ۸ میلیون دستگاه برسد.
خودروهایی که مصرف بنزین هر کدام از آنها ۱۴.۳ درصد بیشتر از خودروهای عادی و غیر فرسوده است.
گفته می‌شود که خودروهای فرسوده سالانه ۵۳ هزار میلیارد تومان، سوخت اضافه مصرف می‌کنند.
این رقم، حدود ۲۰ هزار میلیارد تومان از مجموع یارانه ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی در طول یک سال، بیشتر است.
این در حالی است که اگر سالانه ۳۰۰ هزار خودرو اسقاط شود، بیش از ۵۴۰ میلیون دلار در مصرف بنزین صرفه‌جویی می‌شود.