در مذاکره بین وزیر راه و شهرسازی کشورمان با وزیر امور خارجه هند توافق نهایی صورت گرفت
توسعه بندر چابهار در دولت سیزدهم
در دیدار و مذاکره مهرداد بذرپاش وزیر راه و شهرسازی با سوبرامانیام جایشنکار، وزیر امور خارجه هند ضمن مذاکره در خصوص اقدامات گذشته برای توسعه بندر چابهار، در خصوص توسعه این بندر توافق نهایی صورت گرفت.
وزیر راه و شهرسازی در این دیدار با پیشنهاد تشکیل کمیته مشترک حملونقل برای گسترش همکاری‌ها بین دو طرف بیان داشت: تشکیل این کمیته کاری موجب فعال شدن ظرفیت‌های ترانزیت و استفاده از کریدور شمال-جنوب خواهد شد.
در این دیدار سوبرامانیام جایشنکار، وزیر امور خارجه هند بر آمادگی این کشور برای سرمایه‌گذاری‌های جدید در حوزه‌های حمل ونقل و ترانزیت در ایران تأکید کرد و از مهرداد بذرپاش برای سفر به هند دعوت کرد. یکی از برنامه‌های توسعه‌ای دولت در بندر چابهار، توسعه فاز دوم بندر شهید بهشتی و تأمین تجهیزات راهبردی برای ارتقای ظرفیت تخلیه و بارگیری است.
در حال حاضر احداث زیرساخت‌های فاز نخست بندر شهید بهشتی چابهار به اتمام رسیده و تجهیزات بندری آن در حال تکمیل است.
پنجم دی امسال وزیر راه و شهرسازی در سفر به استان سیستان و بلوچستان، ضمن بازدید از زیرساخت‌ها، تجهیزات بندری و دریایی و پروژه‌های لجستیکی بندر چابهار، دستور آغاز عملیات اجرایی ۵ پروژه بزرگ سرمایه‌گذاری بخش خصوصی با اعتبار 4 هزار میلیارد تومان در بندر چابهار را صادر کرد. توسعه چابهار، مورد توجه ویژه در دولت سیزدهم قرار گرفته است.
برنامه توسعه این بندر اقیانوسی از دهه گذشته شروع شد و قراردادی با هندی‌ها برای سرمایه‌گذاری 85 میلیون دلاری در این بندر امضا شد، اما از این مبلغ تنها 25 میلیون دلار و به صورت نصب چند جرثقیل در بندر شهید بهشتی تحقق پیدا کرد.
با شروع به کار دولت سیزدهم، بازبینی در این قرارداد و امضای قرارداد جدید از سوی متولیان توسعه بندر چابهار پیگیری شد و اکنون قرارداد جدید نهایی شده است. این قرارداد ١٠ ساله به صورت BOT است و در نهایت پس از پایان زمان قرارداد، تجهیزات بندری هند برای سازمان در بندر شهید بهشتی باقی می‌ماند.
پیوست‌های قرارداد اضافه شده است. مابقی سرمایه‌گذاری ٨۵ میلیون دلاری که هند متعهد شده در بندر چابهار انجام دهد مشروط به امضای قرارداد نهایی بود. قرارداد موقت مشروط به استفاده از تجهیزات بندری هند تا دی ماه امسال بود و با امضای قرارداد جدید انتظار این است که سرمایه‌گذاری و تجهیز بندر چابهار روند پرسرعتی پیدا کند.
علی اکبرصفایی، معاون وزیر راه و شهرسازی درباره مذاکره با هندی‌ها در بندر چابهار اظهار کرد: در طول هشت ماه گذشته که دور جدید مذاکرات با هندی‌ها انجام شد، مذاکرات فشرده‌ای صورت گرفت و با جدیت طرف هندی برای قرارداد چابهار، متن قرارداد با طرف هندی نهایی شده و روز گذشته به امضا رسید.
در حالی که در سال‌های گذشته و بر اساس قرارداد کوتاه مدت، فعالیت هندی‌ها در چابهار با کندی پیش رفته، اکنون به نظر می‌رسد با برطرف شدن موارد مورد اختلاف، هند آماده ادامه فعالیت در بندر چابهار است و قرارداد بلندمدت فرایند توسعه این بندر استراتژیک را سریع‌تر خواهد کرد.
چابهار در جنوب شرقی در انتهای کریدور شمال-جنوب واقع شده است، سه مسیر اصلی کریدور شمال-جنوب شامل مسیر غربی (روسیه- جمهوری آذربایجان- ایران-هند)، مسیر میانی یا ترانس خزر (روسیه-ایران-هند) و مسیر شرقی (روسیه-آسیای مرکزی-ایران-هند) است.
در مسیر شرقی بندر چابهار در جنوب شرقی ایران در استان سیستان و بلوچستان از اهمیت بالایی برخوردار است. از سوی دیگر توسعه سواحل مکران در برنامه راهبردی توسعه اقتصاد دریامحور، از پایه‌های اصلی این برنامه است و چابهار یکی از مناطق استراتژیک سواحل مکران است. طرح توسعه چابهار بر اساس توسعه سواحل مکران، سه افق بلندمدت ۲۰۲۰، ۲۰۳۰ و ۲۰۴۰ را دارد و ایران در همین چهارچوب سرمایه‌گذاری برای توسعه سواحل مکران و بندر چابهار، در بخش‌های اقتصاد، اجتماعی و نظامی-امنیتی را مورد نظر دارد با همین هدف اجرای پروژه ترانزیتی بندر چابهار بخشی از هدف بلندمدت کشور برای تبدیل شدن به یک هاب ترانزیتی منطقه‌ای است.
سرمایه‌گذاری و توسعه، چابهار را به یکی از قطب‌های اصلی تجارت بین‌الملل در منطقه تبدیل می‌کند. پروژه اصلی توسعه چابهار، اجرای فازهای پنجگانه توسعه بندر شهید بهشتی و تکمیل راه‌آهن چابهار - زاهدان- سرخس و احداث و تکمیل پروژه‌های آزادراهی است. با اجرای این طرح‌ها، برنامه افزایش ظرفیت بندر شهید بهشتی از 8 به 80 میلیون تن است.
از طرف دیگر چابهار اهمیت ویژه‌ای در برنامه راهبردی رشد ترانزیت و افزایش آن دارد.
چابهار تنها بندر ایرانی است که دسترسی مستقیم به اقیانوس هند دارد و حمل کالا از هند به سمت روسیه از مسیر چابهار، کمترین زمان و هزینه حملونقل را دارد. در چهارچوب توافقنامه، ترانزیت سه‌جانبه بین ایران، هند و افغانستان در سال 2016 به امضا رسید، پروژه ترانزیت چابهار از تحریم‌های یکجانبه امریکا مستثنی شده است.
با توجه به ظرفیت‌های بالای چابهار، هند تنها کشوری نیست که برای سرمایه‌گذاری در توسعه چابهار و بهره‌برداری از امکانات این بندرعلاقه‌مند است. کشورهای دیگر مانند روسیه و چین هم قرار است در برنامه توسعه چابهار مشارکت داشته باشند.
جنگ اوکراین تحریم‌های غرب علیه روسیه، محدودیت‌های ترانزیت روسیه به اروپا و افزایش تجارت و ترانزیت بین روسیه و هند باعث شده است که توجه مسکو به کریدور شمال- جنوب بیشتر از گذشته شود. با افزایش حجم مبادلات و ترانزیت در مسیرهای غربی و میانی کریدور، بخش شرقی نیز به طور رسمی راه‌اندازی شد.
اگر مسیر راه‌آهن شرق ایران از سرخس به زاهدان و چابهار سریع‌تر تکمیل شود، این مسیر می‌تواند حجم ترانزیت در مسیر شرقی کریدور از طریق بندر چابهار را به میزان قابل توجهی افزایش دهد.