بهبود بهره‌وری نیروی کار با کاهش نرخ اشتغال ناقص در پاییز امسال
در پاییز امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته، 266 هزار و 839 نفر از جمعیت اشتغال ناقص کاهش یافته‌اند
فرزانه پیری
روزنامه نگار
بر اساس گزارش تازه منتشر شده مرکز آمار ایران نرخ اشتغال ناقص در پاییز امسال نسبت به پاییز سال گذشته از 9.5 درصد به 8.1 درصد رسیده است که نشانگر کاهش 1.4 درصدی است.
«اشتغال ناقص» یکی از شاخصهای مهم بازار کار است که این رقم از برآورد جمعیت دارای اشتغال ناقص در سن کار (15 ساله و بیشتر) به جمعیت شاغل در سن کار به دست می‌آید. اشتغال ناقص به این معناست که نیروی کار قادر به کار بیشتر(ساعات کاری کامل در هفته) بودهاند ولی به دلیل محدودیت‌های بازار کار نتوانسته‌اند این نیاز خود را برطرف کنند.
بر این اساس این افراد کمتر از میزان استاندارد و کمتر از 44 ساعت در هفته کار کردهاند. کار این افراد تحت عنوان اشتغال ناقص شناخته می‌شود.
تغییرات نرخ اشتغال ناقص به عوامل اقتصادی، محدودیت‌های بازار کار، مناسبات سرمایه‌داری و نیروی کار فصلی بستگی دارد که کاهش روند این نرخ منجر به افزایش بهره‌وری نیروی کار و افزایش نرخ مشارکت می‌شود.
براساس داده‌های مرکز آمار در پاییز امسال، 24 میلیون و 775 هزار و 913 نفر از جمعیت شاغل، در سن کار بودهاند و بخشی از این افراد کمتر از میزان خواست و توانایی خود در طول هفته کار کردهاند. تعداد این افراد در پاییز امسال و در کل کشور، به 2 میلیون و هفت هزار و 998 نفر رسیده است. یعنی سهم اشتغال ناقص از کل اشتغال کشور در پاییز 1402 به 8.1 درصد رسیده است.
طبق این گزارش، در پاییز امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته، 266 هزار و 839 نفر از جمعیت اشتغال ناقص خارج شده‌اند.
بررسی اشتغال ناقص در پاییز امسال نسبت به فصل بهار نیز نشان می‌دهد که در سه ماه اول امسال این نرخ 8.3 درصد یعنی شامل جمعیت نزدیک به 2 میلیون و 10 هزار نفری بوده است که در پاییز امسال روند کاهش را به خود گرفته است.
کاهش 1.6 درصدی اشتغال ناقص مردان
تحلیل وضعیت اشتغال ناقص در جمعیت مردان و زنان نشان می‌دهد که این سهم در مردان روند کاهشی داشته است و از 10.3 به 8.7 درصد رسیده که نشانگر کاهش 1.6 درصدی است.
سهم اشتغال ناقص نشان می‌دهد که این شاخص در بین مردان بیشتر از زنان و در نقاط روستایی بیشتر از نقاط شهری بوده است. یعنی سهم مردان از اشتغال ناقص یک میلیون و 799 هزار و 861 نفر گزارش شده است. همچنین سهم زنان از اشتغال ناقص 5.2 درصد با جمعیتی حدود 208 هزار و 137 نفری به ثبت رسیده است.
بر این اساس جمعیت شاغل، به دلایل اقتصادی (فصل غیرکاری، رکود کاری، پیدا نکردن کار با ساعت بیشتر و…) کمتر از ۴۴ ساعت در هفته کار کرده و آماده برای انجام کار اضافی بودهاند. در حالی که ۳۷.۷ درصد از شاغلان ۱۵ ساله و بیشتر، ۴۹ ساعت و بیشتر در هفته کار کردهاند.
کاهش روند اشتغال ناقص
در نقاط شهری و روستایی
بررسی تغییرات بازار کار در پاییز امسال نشان می‌دهد که سهم شهرنشینان از اشتغال ناقص 6.9 درصد بوده است که این آمار نسبت به پاییز سال 1401 که 8.3 درصد بوده کاهش 1.4 درصدی را نشان می‌دهد. همچنین جمعیت اشتغال ناقص در روستاها نیز مانند نقاط شهری روند کاهشی داشته است به گونه‌ای که از 13.2 درصد به 12.1 درصد رسیده است.
به طور کلی جمعیت شاغلان ناقص در شهرها با جمعیت یک میلیون و 303 هزار نفری و در روستاها 704 هزار نفری به ثبت رسیده است.
کاهش اشتغال ناقص
در دولت سیزدهم
بررسی روند اشتغال ناقص در فصل‌های پاییز از سال‌های 1400، 1401 و 1402 نشان می‌دهد که به ترتیب این نرخ 10.6، 9.5 و 8.1 درصد بوده است. یعنی از آغاز به کار این دولت تاکنون به 2.5 درصد کاهش رسیده است.
نکته قابل توجه و نوید‌بخش در اشتغال ناقص این است که از سال 1400 تاکنون این نرخ کاهش داشته است و اکنون به پایین‌ترین نرخ رسیده و تک رقمی شده است.
بررسی این شاخص و افزایش نرخ مشارکت و اشتغال و کاهش آمار بیکاران در فصل پاییز نشان می‌دهد در دولت سیزدهم برای سومین مرتبه کاهش نرخ بیکاری رکورد خود را شکست از این رو طبق نتایج آمارگیری مربوط به پاییز ۱۴۰۲، ۶۴ میلیون و ۶۴۷ هزار نفر شاغل ۱۵ ساله و بیشتر از آن هستند که از این تعداد نرخ مشارکت اقتصادی فعال ۴۱ درصد (۲۶ میلیون و ۷۷۶ هزار نفر) و نرخ مشارکت غیرفعال ۵۸.۵ درصد (۳۷ میلیون و ۸۲۷ هزار نفر) است.
بــــرش
سیگنال‌های بهبود بازار کار
همچنین نرخ اشتغال در بازه زمانی پاییز ۱۴۰۲ به ۹۲.۴ درصد و نرخ بیکاری به ۷.۶ درصد رسیده است. ضمن اینکه نرخ مشارکت اقتصادی جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر ۰.۵ درصد افزایش داشته که سهم بیشتری از این تغییرات مربوط به مشارکت اقتصادی زنان است. نه تنها سهم اشتغال و مشارکت اقتصادی افزایش و نرخ بیکاری کاهش یافته است بلکه در سایر شاخص‌ها از جمله اشتغال ناقص نیز روند نزولی داشته است که همه این موارد نشانگر بهبود شرایط بازار کار است.
تحلیل شاخصهای بازار کار نشان می‌دهد که بهره‌وری نیروی کار از سال 1400 تاکنون نشانگر بهبود فضای کسب و کار است. یعنی افرادی که توانایی به کار بیشتری دارند ولی به دلیل محدودیت‌های بازار کار نمی‌توانستند به شغل مورد نظر خود بپردازند، کمتر شده است. به طور قطع این تغییر نقص مثبتی در تحلیل بازار کار و شاخصهای اقتصادی دارد.