افزایش ۹۰۰ هزار بشکه‌ای صادرات نفت در دولت سیزدهم
میانگین فروش نفت ایران تا پایان سال ۲۰۲۳ با افزایش ۹۰۰ هزار بشکه‌ای به حدود ۱,۳ میلیون بشکه در روز رسید
دولت سیزدهم در مرداد ۱۴۰۰ در حالی کار خود را آغاز کرد که میانگین فروش نفت به ۳۰۰ هزار بشکه در روز کاهش یافته بود اما آمار مؤسسات بین‌المللی نشان می‌دهد این دولت توانسته میانگین فروش نفت را تا پایان سال ۲۰۲۳ میلادی با افزایش ۹۰۰ هزار بشکه‌ای به حدود ۱,۳ میلیون بشکه در روز برساند.
اقتصاد ایران از سال‌ها پیش وابستگی زیادی به درآمدهای نفتی دارد و هر وقت که پول نفت بیشتر به کشور سرازیر شود، رفاه مردم نیز بیشتر می‌شود، چنانچه در دهه 90 به واسطه کاهش فروش نفت، رفاه مردم عقبگرد کرد. پس از خارج شدن امریکا از برجام تقریباً فروش نفت ایران از بالای ۲ میلیون بشکه به حدود ۳۰۰ هزار بشکه نفت در روز سقوط کرد و دولت وقت نیز راه‌حلی برای خروج از مشکل پیش آمده، نداشت؛ حتی بیژن زنگنه، وزیر سابق نفت گفته بود هر کس بتواند ۲۰۰ هزار بشکه نفت بفروشد، او را جایگزین خود در وزارت نفت خواهد کرد.
زنگنه همچنین ۲۸ خرداد ماه ۹۸ در مجلس گفته: «امروز، هیچ نفتی نمی‌توانیم بفروشیم، حتی اگر بفروشیم، پولش را نمی‌توانیم بیاوریم».
از طرفی محمدباقر نوبخت رئیس وقت سازمان برنامه و بودجه، ۱۳ شهریور ماه ۹۹ در نشست اعضای شورای توسعه و برنامه‌ریزی همدان گفته بود: شدیدترین مرحله تحریم نفت در برابر غذا بود، اما الان در شرایطی هستیم که این بی‌انصاف‌ها و دژخیمان حتی برای غذا و دارو هم اجازه فروش یک قطره نفت را نمی‌دهند و اگر هم به فروش می‌رسد، امکان تبادل مالی نباشد.
آمارها نشان می‌دهد دولت سیزدهم با میانگین فروش ۳۰۰ هزار بشکه‌ای نفت در روز، دولت را در مرداد ماه (آگوست ۲۰۲۱) تحویل گرفت و فروش نفت را به حدود ۵۰۰ هزار بشکه تا پایان سال ۲۰۲۱ رساند. این دولت توانست طبق آمار مؤسسات بین‌المللی میانگین فروش نفت ایران را تا پایان سال ۲۰۲۳ با افزایش ۹۰۰ هزار بشکه‌ای به حدود ۱,۳ میلیون بشکه در روز برساند. طبق آمار اوپک نیز در مرداد ماه ۱۴۰۰ تولید نفت ایران برابر با ۲ میلیون و ۴۹۳ هزار بشکه بود که در آخرین گزارش اوپک، تولید نفت ایران نیز به حدود ۳,۲ میلیون بشکه در روز رسیده و در جایگاه سوم تولیدکنندگان اوپک قرار گرفته است. طبق صحبت جواد اوجی وزیر نفت نیز تولید ایران تا پایان سال ۱۴۰۲ به حدود ۳,۶ خواهد رسید. سرعت موتور تولید نفت خام در کشور با ثبت رقم رشد ۸ درصدی در تولید نفت خام باز هم شتاب گرفت.
هرمز قلاوند، مدیرنظارت بر تولید نفت و گاز و عضو اصلی هیأت مدیره شرکت ملی نفت ایران، از برنامه افزایش تولید نفت خام با دستور اکید وزیر نفت از ابتدای تابستان ۱۴۰۲ و با عنوان افزایش ضربتی تولید نفت خام در برنامه کاری مدیریت نظارت بر تولید نفت و گاز و شرکت‌های تابعه شرکت ملی نفت ایران خبر داده است. تولید نفت ایران اکنون به مرز سه میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه در روز رسیده است. تولید نفت در ایران در دولت سیزدهم بیش از یک میلیون بشکه در روز افزایش داشته است.
پیش از دولت سیزدهم، تولید نفت کشور در محدوده ۲ میلیون و ۲۵۰ هزار بشکه در روز بود. پیش‌بینی می‌شود که تا پایان امسال تولید نفت کشور و به همت کارکنان شرکت ملی نفت ایران و تلاشی که برای افزایش صادرات صورت می‌گیرد، به ۳ میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه در روز برسد. قرار است که سال آینده هم تولید نفت خام کشور به مرز ۴ میلیون بشکه در روز برسد. ایران ۱۶۳ میلیارد بشکه نفت درجا دارد و براساس برنامه هفتم توسعه، تولید نفت کشور باید به ۵.۷ میلیون بشکه در روز برسد. محسن خجسته مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران با اعلام اینکه نفت و گاز در رشد اقتصادی کشور بیشترین سهم را دارد، گفته است که در دو سال اخیر رشد ۶۰ درصدی در تولید نفت کشور رخ داده که این دستاورد حاصل برنامه‌ریزی در دولت سیزدهم در بخش نفت بوده است.
از به سرانجام رساندن طرح‌های نیمه‌تمام در صنعت نفت به عنوان یکی از اولویت‌های وزارت نفت یاد می‌شود که در دولت سیزدهم ۱۳۲ طرح که عمدتاً طرح‌های نیمه‌تمام بالادست و پایین‌دست صنعت نفت بود، تکمیل شده و به بهره‌برداری رسیده که گفته می‌شود ارزش این طرح‌ها ۲۸.۵ میلیارد دلار برآورد شده است.
در دولت گذشته ۳۲ طرح موسوم به ای‌پی‌سی و ای‌پی‌دی برای نگهداشت تولید وجود داشت که متوقف شده بود که در دولت سیزدهم اجرای این طرح‌ها شتاب گرفت و در این دولت هفت طرح ازدیاد برداشت و نگهداشت تولید به بهره‌برداری رسیده و باقی نیز در مرحله بهره‌برداری است. در این بین، ۵۰ طرح جدید نیز برای سرمایه‌گذاری به ارزش ۴۷.۵ میلیارد دلار تعریف شده که در مجموع ۱۸۲ طرح به ارزش ۷۶ میلیارد دلار در صنعت نفت با هدف افزایش ظرفیت تولید در بالادست و پایین‌دست در جریان است. واقعیت این است که وزارت نفت برای افزایش ۵۰ درصدی در ظرفیت تولید نفت و گاز کشور، نیازمند سرمایه‌گذاری ۸۹ میلیارد دلاری در صنعت نفت و ۷۱ میلیارد دلاری در صنعت گاز است.
سرمایه‌گذاری‌ها در حفظ و نگهداشت تولید، رشد تولید نفت و گاز، افزایش تولید از میدان‌های مشترک، جمع‌آوری گازهای مشعل، ذخیره‌سازی گاز طبیعی، توسعه اکتشاف میدان‌های نفتی و گازی جدید، افزایش ظرفیت‌های پالایشی نفت و فرآورده‌های نفتی، احداث پالایشگاه‌ها، کیفی‌سازی فرآورده‌های نفتی در پالایشگاه‌های موجود، افزایش ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی و افزایش فرآورش گاز در پالایشگاه‌های گازی از موارد کلیدی و پروژه‌های سرمایه‌گذاری صنعت نفت در دولت سیزدهم بوده است.
براساس لایحه برنامه هفتم توسعه، ظرفیت تولید نفت از ۳ میلیون و ۸۳۸ هزار بشکه فعلی به ۴ میلیون و ۴۵۰ هزار بشکه در پایان این برنامه می‌رسد که از جهشی ۱۶ درصدی در ظرفیت تولید نفت ایران حکایت دارد.
افزایش ظرفیت تولید نفت برای ایران به‌عنوان یکی از ابزارهای چانه‌زنی در مناسبات سیاسی و اقتصادی مطرح است. از همین‌رو با روی کار آمدن دولت سیزدهم و باوجود ادامه شرایط تحریم، ایران توانست با اقدام‌های مؤثر ظرفیت تولید نفت خود را به میزان پیش از تحریم‌ها یعنی ۳ میلیون و ۸۳۸ بشکه در روز برساند. با این حال برای آنکه بتوان در بازار نفت قدرت بیشتری داشت، علاوه بر افزایش تولید، افزایش ظرفیت نیز اهمیت ویژه‌ای دارد تا در شرایط خاص بتوان نفت بیشتری را به بازار عرضه کرد.
با توجه به این مهم، در لایحه برنامه هفتم توسعه کشور، به موضوع افزایش ظرفیت تولید نفت توجه شده است. براساس این لایحه، ظرفیت تولید نفت ایران تا پایان این برنامه به ۴ میلیون و ۴۵۰ هزار بشکه در روز افزایش خواهد یافت که نشان‌دهنده جهش ۱۶ درصدی در این زمینه است. تولید واقعی نفت هم به ۴ میلیون و ۲۵۰ هزار بشکه در روز می‌رسد.
تولید میعانات گازی نیز ۸۰۴ هزار بشکه در روز خواهد بود.