کاهش یک میلیون تنی واردات گندم با افزایش تولید
واردات گندم در 10 ماهه سال‌جاری با افت 35 درصدی روبه‌رو بوده است
امین محمودی
روزنامه نگار
گندم یکی از کالاهای اساسی کشاورزی محسوب می‌شود که سهم زیادی در امنیت غذایی کشور دارد. از این رو تأمین این محصول از طریق تولید و واردات از اهمیت بسزایی برخوردار است.
آن‌طور که وزارت جهاد کشاورزی و بنیاد گندمکاران اعلام کرده تا پایان سال زراعی گذشته از مجموع 13 میلیون و 500 هزار تن گندم تولیدی در کشورمان 10 میلیون و 380 هزار تن آن توسط دولت خریداری شده است. تولید گندم در 6 میلیون هکتار از اراضی کشاورزی طبق اعلام مسئولان، متوسط عملکرد گندم آبی بین ۴.۲ تا ۴.۵ میلیون تن و گندم دیم بین ۱ تا ۱.۲ میلیون تن است که در مقایسه با متوسط دنیا عملکرد پایینی نیست اما در مقایسه با کشورهای توسعه‌یافته، رقم اندکی است. تنها برخی کشاورزان خبره کشور توانسته‌اند تولید ۱۰ تا ۱۳ تن در هکتار داشته باشند که بسیار محدود است. البته برخی کارشناسان و مسئولان بخش کشاورزی، دلیل عملکرد پایین کشت گندم در کشور را اقلیم گرم و خشک، کاهش بارندگی‌ها و افزایش تبخیر عنوان کرده‌اند که باعث محدودیت در تولید این محصول شده است اما دولت تلاش دارد با سیاست‌های مختلف، تولید در واحد سطح را افزایش دهد. در وضعیت فعلی گندم مورد نیاز کشور در 6 میلیون هکتار از اراضی کشاورزی تولید می‌شود که 4 میلیون هکتار آن اراضی آبی و 2 میلیون هکتار دیگر مربوط به اراضی دیم هستند.
افزایش 250 درصدی نرخ خرید تضمینی گندم
قیمت جدید خرید تضمینی گندم(17 هزار و 500 تومان)، افزایش 17 درصدی را نسبت به نرخ خرید تضمینی در سال قبل (15 هزار تومان) نشان میدهد، با وجود این بد نیست بدانیم که این نرخ نسبت به نرخ سال 1400‐1399 یعنی سال آخر دولت دوازدهم (5 هزار تومان) افزایش 250 درصدی را به اثبات میرساند که نشان دهنده توجه دولت سیزدهم و وزارت جهاد کشاورزی به امر تولید و ممانعت از گسترش واردات و ارزبری است.
وزارت جهاد کشاورزی به کمک شرکت بازرگانی دولتی و سازمان تعاون روستایی توانست در سال زراعی گذشته که شهریورماه امسال به پایان رسید توانست حدود 10 میلیون و 400 هزار تن گندم به نرخ 15 هزار تومان از کشاورزان خریداری کند، این در حالی است که تولید گندم به حدود 13 میلیون و 500 هزار تن رسیده بود.
با این حال این میزان خرید تضمینی گندم کفاف آرد نانوایان را میدهد ولی برای رسیدن به خودکفایی کامل تولید باید 14 تا 15 میلیون تن و خرید تضمینی به 11 میلیون و 500 هزار تن تا 12 میلیون تن برسد که به نظر می‌رسد در سال آینده کشورمان به آن نائل خواهد شد.
به همین دلیل و با توجه به قیمت خرید تضمینی تعیین شده وزارت جهاد کشاورزی اگر بتواند 11 میلیون و 500 هزار تن گندم از کشاورزان خریداری کند باید بودجه‌ای بیش از 201 هزار میلیارد تومانی ای برای این امر اختصاص دهد.
به خودکفایی در تولید گندم نزدیک هستیم
علیرضا مهاجر، معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی در خصوص تأمین امنیت غذایی کشور گفت: هشت تا هشت و نیم میلیون هکتار اراضی کشور در پاییز کشت می‌شود که از این میزان حدود دو میلیون هکتار کشت آبی و ۶ میلیون هکتار کشت دیم است. معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی اظهار کرد: میزان مصرف نان در کشور ده تا ده و نیم میلیون تن است. ما به مرز خودکفایی در تولید گندم نزدیک هستیم و برنامه ما آن است که به خودکفایی مطلق برسیم.
وی افزود: عاجزانه درخواست می‌کنم که دولت و قوه قضائیه و حوزه‌های علمیه کمک کنند که از کوچک شدن اراضی جلوگیری کنیم و در مسیر خودکفایی گندم باقی بمانیم.
افزایش تولید گندم با معرفی ۵ رقم جدید
همچنین برای افزایش ضریب خودکفایی کشور در تولید گندم مظفر روستایی، رئیس مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم از معرفی ۵ رقم جدید گندم دوروم خبر داد و گفت: محققان مؤسسه امسال ۵ رقم گندم دوروم در بخش غلات شامل آیسان، نقشین، دامون، بارین و آروین برای کاشت در دیمزارهای مناطق معتدل، معتدل گرم و گرمسیر دیم معرفی کرده‌اند که از ویژگی‌های بارز این ارقام عملکرد بالا، سازگاری با شرایط تغییر اقلیم در دیمزارهای مناطق معتدل و گرم، پایداری عملکرد، پروتئین بالا، کیفیت خوب سمولینا و مقاوم به ورس و مقاومت به بیماری زنگ‌ها است.
وی افزود: با معرفی این رقم‌های جدید، تعداد ارقام گندم دوروم برای اقلیم‌های مختلف کشور به ۱۳ رقم می‌رسد و پیش‌بینی می‌شود با توجه به ظرفیت ارقام جدید مقدار تولید گندم دوروم در کشور افزایش یابد.
جزئیات واردات گندم در سال‌جاری
براساس آمار گمرک در 10 ماهه سال‌جاری 2 میلیون و 520 هزار و 678 تن گندم به ارزش 999 میلیون و 574 هزار دلار به کشورمان وارد شده، این در حالی است که در سال گذشته 3 میلیون و 501 هزار و 686 تن گندم به ارزش یک میلیارد و 544 میلیون و 878 هزار دلار وارد کشور شده بود. این آمار نشان‌دهنده آن است که واردات گندم نسبت به دی ماه سال گذشته به لحاظ وزنی با کاهش 28 دردصدی روبه‌رو بوده است، به لحاظ ارزشی نیز واردات این کالای اساسی کاهشی 35 درصدی را تجربه کرده است. طی این مدت امارات متحده عربی به عنوان واسطه، انگلستان، ترکیه، سنگاپور، سوئیس، روسیه، قزاقستان، مکزیک، هلند، هنگ کنگ 10 مبدا واردات گندم به ایران بوده‌اند که قزاقستان و روسیه به تنهایی سهمی بیش از 60 درصدی در صادرات این کالای اساسی به ایران را دارند.
درهمین خصوص چندی پیش علیرضا پیمان‌پاک، قائم مقام وزیر جهاد کشاورزی در گفت‌و‌گو با «ایران اقتصادی» اظهار کرد: یکی از اصلی‌ترین رویکردهای وارداتی دولت سیزدهم تنوع‌بخشی به مبادی واردات کالاهای مختلف خصوصاً کالاهای اساسی بوده است به‌طوری که بخش عمده‌ای از نیازهای کشور از مبادی کشورهای حوزه اوراسیا خصوصاً قزاقستان و روسیه وارد کشور می‌شود.
وی افزود: به همین دلیل در وضعیت فعلی دیگر واردات جو از اروپا صورت نمی‌گیرد و این محصول با قیمت بسیار ارزان‌تر و باکیفیتی بالاتر از این دو کشور وارد می‌شود، در زمینه روغن آفتابگردان و گندم نیز تقریباً به‌طور کامل واردات‌مان از اوراسیا است.