رئیس سازمان چای کشور مطرح کرد
تولید ارگانیک‌ترین چای جهان در ایران
امسال سالی رضایتبخش برای تولید برگ سبز چای بود به طوری که میزان تولید در 13 سال گذشته بی‌سابقه بود. ما در سال‌های گذشته با تنش‌های آبی و خشکسالی روبه‌رو بودیم ولی امسال از میزان بارندگی مناسبی برخوردار شدیم و مشکلی برای چایکاران ایجاد نکرد. طی 5 سال گذشته تاکنون به تدریج تولید برگ سبز چای با افزایش روبه‌رو شد ولی امسال شرایط به مراتب بهتر از 5 سال گذشته رقم خورد، ضمن اینکه شرایط اقلیمی هم به کمک چایکاران آمد.
دولت در راستای حمایت از چایکاران با اقداماتی از جمله تعیین منطقی قیمت و ارائه تسهیلات کم‌بهره به آنها باعث شده است باغات چای که از چرخه تولید خارج شده بودند مجدداً فعال شوند. امسال قیمت هر کیلوگرم برگ سبز چای درجه یک ۱۳هزار و ۹۹۰ تومان و چای درجه دو ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان تعیین شد که در مقایسه با سال گذشته قیمت برگ سبز درجه یک رشد ۵۲ درصدی و درجه 2 رشد ۶۲ درصدی را تجربه کرده است.
علاوه بر موارد مذکور، دولت برای حمایت از چایکاران میزان واردات چای به کشور را مدیریت کرد به طوری که بر اساس آمار گمرک، میزان واردات چای به کشورمان 62 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته، همچنین در این مدت حدود 33 هزار و 683 تن چای از 8 کشور با ارزش حدود 185.75 میلیون دلار به کشور وارد شده؛ ضمن اینکه حدود 2035 تن چای به ارزش حدود 2.4 میلیون دلار از ایران به 5 کشور عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا یعنی روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، ارمنستان و بلاروس صادر شده که حدود 15.9 درصد از کل صادرات است.
برای بررسی بیشتر وضعیت تولید چای در کشور، گفت‌و‌گویی با حبیب جهانساز، رئیس سازمان چای کشور داشتیم که مشروح آن در ادامه آمده است.
افزایش میزان تولید چای با پایان فصل برداشت برگ سبز چای در قیاس با سال قبل چقدر بوده است؟
فصل بهره‌برداری از برگ سبز چای 5 ماه زمان می‌برد و از اوایل اردیبهشت‌ماه آغاز می‌شود و پایان مهرماه به پایان می‌رسد. به طور کلی برداشت برگ سبز چای در فصل‌های بهار، تابستان و پاییز و طی چهار چین انجام می‌گیرد. 50 درصد از چین برگ سبز در بهار، 30 درصد در تابستان و مابقی در پاییز انجام می‌شود و از بین برداشت‌های چای در طول سال، چین بهاره بالاترین درجه را از لحاظ کیفیت داراست. لازم به ذکر است میزان تولید برگ سبز چای در سال 1402 به 149 هزار و 310 تن از مجموع باغات استان‌های گیلان و مازندران رسید که نسبت به سال گذشته 29.7 درصد افزایش تولید داشتیم، در حالی که در سال گذشته مقدار تولید برگ سبز 116 هزار تن بود. علاوه بر این، میزان تولید چای خشک نیز بالغ بر 33 هزار و 560 تن بود در شرایطی که در سال قبل مقدار تولید به 26 هزار تن رسیده بود.
پرداخت مطالبات دولت و کارخانه‌های چای به کشاورزان به کجا رسیده است؟
کل ارزش تولید برگ سبز چای در سال جاری یک‌هزار و 868 میلیارد تومان بود که تاکنون یک‌هزار و 520 میلیارد تومان آن پرداخت شده و 350 میلیارد تومان باقی مانده است. در مجموع 81 درصد از مطالبات چایکاران پرداخت شده است و کارخانه‌ها هم بخش زیادی از بدهی‌های خود را داده‌اند. دولت نیز تاکنون 93 درصد از بدهی خود را به کشاورزان پرداخت کرده است و بخش جزئی از مطالبات باقی مانده که بزودی تسویه می‌شود.
درباره روند احیای باغات چای در کشور توضیح دهید.
طرح اصلاح ساختار چای از سال 1379 آغاز شد و تا انتهای دهه 80 ادامه یافت ولی نمودار احیای باغات روند نزولی پیدا کرد که در سال‌های اخیر با ایجاد صندوق چای و خرید تضمینی، رونق به تولید چای بازگشت و صنایع تبدیلی و تکمیلی در صنعت چای ارتقا یافتند. تسهیلات با نرخ سود پایین از طریق صندوق چای پرداخت و قیمت خرید تضمینی برگ سبز چای هم به طور منطقی تعیین شد به طوری که در سال 1402، 62 درصد افزایش نسبت به سال قبل پیدا کرد.
چه مقدار سطح زیرکشت فعال چای در کشور داریم؟
در حال حاضر 22 هزار هکتار سطح فعال در کشور داریم و می‌توانیم 5 هزار هکتار دیگر را هم احیا کنیم. ضمن اینکه بالغ بر حدود 300 هزار نفر در بخش تولید چای مشغول به کار هستند و 160 تا 170 کارخانه، برگ سبز را به چای خشک تبدیل می‌کنند.
آیا روند واردات چای به کشور به زیان چایکاران نیست؟
میزان واردات چای به کشور کنترل و تخصیص ارز 4200 تومانی به واردات چای حذف شد تا قدرت رقابت میان چای ایرانی و خارجی حفظ شود. حداکثر نیاز کشور به چای با ذخایر استراتژیک 100 هزار تن است که به طور میانگین باید 30 هزار تن در داخل تولید و 65 هزار تن هم وارد شود. چای در سال 1401 بیش از نیاز به کشور وارد اما در سال جاری میزان واردات مدیریت شد تا 65 هزار تن چای به کشور وارد شود.
افزایش عرضه کالا منجر به کاهش تقاضا می‌شود و سازمان چای که تأمین‌کننده چای داخلی است باید تعادل را میان واردات و تولید داخلی ایجاد کند.
چرا چای ایرانی در قیاس با چای خارجی رنگ‌دهی کمتری دارد؟
به طور کلی دو نوع ارقام در تولید چای وجود دارد که شامل ارقام چینی و ژاپنی و اندیکا می‌شود. رقم اندیکا نسبت به رقم چینی و ژاپنی فنجان‌دهی بیشتری دارد. چای تولید شده در هند و سریلانکا با توجه به عرض جغرافیایی این کشورها با رقم اندیکا تولید می‌شوند که رنگ‌دهی بیشتری دارند اما چای تولید ایرانی جزو ارقام چینی و ژاپنی هستند و در عرض جغرافیایی 37 تا 40 درجه تولید می‌شوند که رنگ‌دهی کمتری دارد. آنچه در ارقام چای تجاری وجود دارد رنگ‌های مجاز استفاده شده که دارای اسانس است ولی چای ایرانی هیچ افزودنی‌ای ندارد و طی سال‌های اخیر ذائقه ایرانی‌ها به چای داخلی عادت کرده است.
در حال حاضر، بیشتر از روش‌های مکانیزه برای برداشت چای استفاده می‌شود یا همچنان از روش‌های سنتی و به صورت دستی انجام می‌گیرد؟
هزینه‌های کارگر روزمزد و نیروی انسانی برای برداشت چای بالاست به همین دلیل بیشتر برداشت محصول مکانیزه انجام می‌شود. بخش زیادی از اراضی چایکاری شیب‌دار است و نمی‌توان همه فرایند را به صورت مکانیزه انجام داد ولی برداشت به وسیله ماشین‌های برگ‌چینی یک نفره انجام می‌گیرد و به صورت دستی انجام نمی‌شود.
ماشین‌های یک نفره برداشت چای 30 تا 50 میلیون تومان قیمت دارند و تسهیلات 4 درصدی با بازپرداخت 4 ساله به چایکاران داده می‌شود.
صندوق تخصصی چای دارای چه مزیت‌هایی برای چایکاران است؟
صندوق چای یکی از مزیت‌ها برای چایکاران است که بالغ بر 100 میلیارد تومان سرمایه دارد. بخشی از سرمایه در گردش به چایکاران به ازای هر هکتار 6 میلیون تومان تسهیلات می‌دهد که بعد از برداشت برگ سبز چای بازپس می‌گیرد. این صندوق برای بهسازی کارخانه‌ها تا یک میلیارد تومان تسهیلات با نرخ 15 درصد به باغداران اعطا می‌کند. همچنین برای سال 1402، 70 میلیارد تومان تسهیلات به کشاورزان داده است.
بــــرش
آیا ایران ارگانیک‌ترین چای جهان را تولید می‌کند؟
بله. ما در کشور دارای اقلیمی هستیم که در عرض 38 درجه جغرافیایی و اختلاف دمای زیاد در فصل‌ها و ماه‌های سرد و گرم سال چای رشد می‌کند. این موضوع اجازه رشد آفات و بیماری‌های چای را نمی‌دهد. چای گیاهی است که هرس پاییزه و برگ‌چینی بهاره دارد، بنابراین آفات در اقلیم ما مستقر نمی‌شوند و زیانی وارد نمی‌کنند. برخلاف مناطق استوایی که به علت رطوبت بالا و تک‌فصل بودن، شرایط برای استقرار آفات و بیماری‌های چای فراهم می‌شود و کشاورزان آن مناطق مجبور به سمپاشی در مزارع‌شان هستند، هیچ سمپاشی‌ای در باغات چای گیلان و مازندران انجام نمی‌شود.
هند و سریلانکا از جمله کشورهایی هستند که به دلیل اقلیم‌شان مجبور به سمپاشی در مزارع‌شان هستند، ضمن اینکه مهم‌ترین کشورهای صادرکننده چای به کشورهای دیگر به حساب می‌آیند.