انتقاد رئیس بانک مرکزی از نگاه سیاسی برخی اقتصاددانان
ضرورت انتقال نظام مالی کشور به سمت شرق
عالی‌ترین مقام بانک مرکزی اظهار داشت: بسیاری از اقتصاددانان تا ساعت‌ها می‌توانند در رابطه با نقاط ضعف کشور صحبت کنند، غافل از اینکه چند دقیقه بتوانند نقاط قوت اقتصاد کشور را مطرح کنند و زمانی‌که گرد و غبار‌های سیاسی و زد و خورد‌های سیاسی کم شود و بتوانیم از دانش صاحبنظران و اقتصاددانان کشور استفاده کنیم، می‌توانیم بسیاری از مشکلات را حل کنیم. در حوزه تجارت و ارز نیز این‌گونه است و می‌توانیم با تکیه بر ظرفیت‌های کشور مسائل را برطرف کنیم.
محمدرضا فرزین، در اختتامیه دهمین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی با عنوان حکمرانی ارزی، ثبات و رونق اقتصادی افزود: در حوزه ارز دائماً در معرض تهدید بوده‌ایم و همان‌طور که مقام معظم رهبری بیان کردند در هر زمینه‌ای که در معرض تهدید بوده‌ایم، تقویت شده‌ایم. وی ادامه داد: هم‌اکنون کارشناسان بسیار خوبی داریم که دید مناسبی نسبت به جهان و اقتصاد دارند و استفاده از این ظرفیت به حل مشکلات کمک زیادی می‌کند.
فرزین با بیان اینکه حجم تجارت خود را توانسته‌ایم در سطوح بالایی حفظ کنیم، گفت: هم‌اکنون ۵۰ شعبه در دنیا داریم و دائماً به توسعه روابط بین‌الملل فکر می‌کنیم و باید عوامل محدودکننده را از سر راه برداریم تا حجم تجارت را افزایش دهیم، هر چه کشور بتواند تعاملات بین‌المللی و روابط مالی خود را توسعه دهد، می‌توانیم از منافع آن در توسعه کشور استفاده کنیم که این به حکمرانی ارزی برمی‌گردد. وی افزود: جریانی در کشور شکل گرفته که دائماً حکمرانی ریال را تضعیف می‌کند و به آن آسیب می‌زند و جریان دیگری وجود دارد که ارز کشور‌ها جایگزین زیادی پیدا کردند؛ بنابراین باید برای حکمرانی ریال به جلوگیری از این جریان‌ها بپردازیم.
رئیس کل بانک مرکزی تأکید کرد: رمزارز‌ها به راحتی می‌توانند در مبادلات جایگزین پول ملی شوند، اما در کشور ما در قانونگذاری و سیاست‌های داخلی بسیاری از وظایف اجتماعی را بر بانک‌ها بار می‌کند و همچنین محدودیت‌هایی را نیز به آنها بار می‌کند و این موجب می‌شود افرادی که ریال نگهداری می‌کنند به سمت استفاده از ارز‌های دیگر بروند.
وی افزود: ریال باید حاکم شود و نباید مبادله با ریال را تضعیف کنیم چرا که حاکمیت بانک مرکزی مختل می‌شود، بر همین اساس حکمرانی ریال را در بانک مرکزی دنبال می‌کنیم؛ چون ریال نباید آسیب ببیند چرا که تمام نظام مالی کشور بر اساس ریال است و به هیچ وجه نباید ریال آسیب ببیند، بلکه باید به سمتی برویم که تمام تجارت‌های کشور با ریال انجام شود.
تقویت حکمرانی ریال
به گزارش ایبنا، وی اظهار کرد: ارز و ریال دو روی یک سکه هستند و زمانی که درباره ارز صحبت می‌کنیم در واقع در رابطه با پول صحبت می‌کنیم؛ بنابراین وقتی درباره حکمرانی ارزی صحبت می‌کنیم، باید حکمرانی ریال را نیز مد نظر قرار دهیم. حکمرانی ریال باید تقویت شود و تا جایی که می‌شود سهم ریال حتی در تجارت کشور نیز افزایش یابد.
وی با تأکید بر اینکه ایران با وجود تحریم‌ها به معنای اقتصادی باز است، گفت: سهم واردات و صادرات به GDP ایران بسیار بزرگ است که نشان می‌دهد کشوری با اقتصاد باز هستیم و به همین دلیل اقتصاد کشور به نرخ ارز حساس است.
فرزین بیان کرد: مراودات ایران با دنیای خارج زیاد است و به دلیل تجارت بالا مراودات مالی با دنیا نیز بسیار بالاست و چون دارای اقتصادی باز هستیم دائماً با خطر اثر نوسان نرخ ارز روی متغیر‌های کلان اقتصادی مواجه هستیم.
رئیس کل بانک مرکزی تأکید کرد: قبل از تحریم، نظام بانکی وظیفه اصلی را در مبادلات تجاری داشت و از ابزارهای مختلف در این زمینه استفاده می‌کرد، در سال‌های پیش از تحریم بیشتر واردات از محل تجارت بوده و مراودات مالی آنچنانی نداشتیم. در این دوره تراز تجاری و تراز پرداخت‌ها همواره مثبت بوده و مشکلی در تجارت خارجی و نقل و انتقالات پولی نیز نداشته‌ایم.
وی با بیان اینکه قبل از تحریم‌ها روند مشخص بود، افزود: نظام بانکی در تجارت خارجی فعال بود و با هزینه کمی تجارت خارجی جریان داشت؛ اما تحریم‌ها باعث شد نقشه تجاری کشور تغییر کند، پس از تحریم‌ها تجارت از غرب به سمت شرق رفت، اما نظام مالی کشور همچنان در غرب است و به شرق منتقل نشده است، برای مثال در انگلستان سه بانک داریم و این در حالی است که تجارت آنچنانی با این کشور نداریم؛ اما در چین با این حجم تجارت، بانکی نداریم؛ بنابراین باید نظام مالی را نیز به سمت شرق ببریم چرا که در این زمینه با مشکل مواجه هستیم.
عالی‌ترین مقام بانک مرکزی بیان کرد: پس از تحریم‌ها نقل و انتقالات مالی از بانک‌ها خارج شده و از ابزارهای دیگری استفاده می‌کنیم که پرهزینه و پرریسک‌تر هستند و برنامه‌ریزی و کنترل آنها نیز سخت‌تر شده است.
وی افزود: البته هم‌اکنون با وجود همه این مسائل در وضعیت خوبی قرار داریم و نهادسازی مناسبی اتفاق افتاده و ابزارهای خوبی را استفاده می‌کنیم. تلاش این تیم فکور ایرانی نیز این بوده که برای حفظ تجارت از این ابزارهای جایگزین استفاده کنند، تمام نقال و انتقالات پولی و مراودات مالی کشور تحریم شده بود و باید سازکار جدیدی شکل می‌گرفت که با این احتساب در این حوزه تاکنون عملکرد بدی نداشته‌ایم.
فرزین گفت: حجم تجارت کشور نزدیک به ۲۰۰ میلیارد دلار بوده که شامل مجموع واردات و صادرات رسمی و غیررسمی است، این نشان می‌دهد که سازکاری که انجام شده، تا حدودی موفق عمل کرده است. نوسانات این سازکار‌ها بر اقتصاد کشور اثرگذار است و باید ثبات آن را تقویت کنیم. وی افزود: هنوز نتوانسته‌ایم به اندازه‌ای که در غرب حضور تخصصی داشته‌ایم، در شرق نیز حضور داشته باشیم، این نقد را از ابتدا مطرح کردیم و به دنبال حل کردن آن هستیم، اما با وجود تحریم‌ها کمی سخت است تا نظام رسمی خود را به این منطقه منتقل کنیم. نظام غیررسمی کشور کار خود را انجام می‌دهد؛ اما هنوز رسمی نشده و باید برای رسمی شدن مبادی مالی کشور تلاش کنیم.
پیشنهادات ایران در خصوص بریکس
رئیس کل بانک مرکزی بیان کرد: باید اعضای بریکس برای خود سازکاری مثل FATF و سوئیفت داشته باشند. فرزین تأکید کرد: در برنامه ما قرار گرفته که حضور خودمان را در کشور‌هایی که سهم تجارت ندارند، کمتر کنیم و به سمت کشور‌های شرقی و همسایه حرکت کنیم، در چشم‌انداز آتی نیز به نظر نمی‌رسد بتوانیم حجم تجارت آنچنانی با این کشور‌هایی که در آنها حضور داریم، داشته باشیم؛ اما سهم کشور‌هایی مثل چین و هند از تجارت جهانی افزایش پیدا کرده و هم‌اکنون که عضو بریکس نیز شده‌ایم، باید بتوانیم با نهادسازی حضور در این کشور‌ها را تقویت کنیم. وی افزود: در حوزه بریکس پیشنهادات مشخصی برای رشد تجارت با کشور‌هایی مثل روسیه، هند و چین داده‌ایم تا به سمت یک پول مشترک و یک سازکار نقل و انتقال مالی جایگزین برویم. چه اشکالی دارد که اعضای بریکس برای خود سازکاری مثل FATF و سوئیفت داشته باشند. این پیشنهادات را مطرح کرده‌ایم و به دنبال آن هستیم.
فرزین اظهار داشت: باید با کشور‌های همسایه و شرق تعامل کنیم و مراودات مالی و تجاری را افزایش دهیم، بستر سیاسی زمینه‌ساز تجارت است و از طرفی حتی خود تجارت نیز روابط سیاسی را تقویت می‌کند، نگاه ما در بانک مرکزی توسعه این روابط است. دولت سیزدهم نیز از ابتدا اعلام کرده که تعامل با کشور‌های منطقه افزایش پیدا می‌کند.
وی بیان کرد: تمام کشور‌های دنیا حجم بالایی از تجارت را با کشور‌های همسایه خود دارند و باید با کشور‌های همسایه روابط تجاری و مالی خود را افزایش دهیم و این روابط را تقویت کنیم، این یکی از ملزومات تقویت حکمرانی ارزی در کشور است، در داخل کشور نیز باید این اتفاق رقم بخورد. دائماً کانال‌هایی نرخ‌سازی می‌کنند و هر چه زمان می‌گذرد، تعداد آنها افزایش پیدا می‌کند که در جا‌هایی مرجعیت پیدا کردند.
رئیس کل بانک مرکزی گفت: امیدوارم بتوانیم این مرجعیت را به مرکز مبادله منتقل کنیم و تابلو‌هایی در این مرکز داشته باشیم که نرخ برابری در این تابلو اعلام شود و تجار و فعالان اقتصادی بر اساس نرخ‌هایی که در این تابلو‌ها اعلام می‌شود، معاملات خود را انجام دهند، حتماً این مسائل را دنبال می‌کنیم و با توجه به دانش خوبی که در تیم اقتصادی و در کشور است، می‌توانیم در این زمینه موفق شویم.
بـرش
بانک مرکزی مرزبان ریال است
عالی‌ترین مقام بانک مرکزی با اشاره به این موضوع که با «ریال آفشور»ی که مطرح شده باید ریال را جایگزین ارز‌های دیگر در روابط با کشور‌های همسایه کنیم؛ چون چین و روسیه نیز از این تجربه استفاده کرده‌اند، گفت: در بانک مرکزی مرزبان ریال هستیم و باید ریال را تقویت، حکمرانی و حمایت کنیم. وی افزود: معضل اصلی کشور موانع حکمرانی ریال است نه دلار؛ بنابراین باید روی ریال متمرکز شویم، ریال امروز جایگزین پیدا کرده و خبر‌هایی می‌شنویم که اصناف از دلار، شمش و رمزارز استفاده می‌کنند و با افتخار نیز اعلام می‌کنند نهاد قضایی باید ورود کند؛ حق نداریم از غیر ریال استفاده کنیم چرا که باید ریال تقویت شود و همه از آن استفاده کنند. فرزین تأکید کرد: همه نهاد‌های کشور در حکمرانی ریال نقش دارند. در صورت حاکمیت ریال می‌توانیم حکمرانی ارزی داشته باشیم، اهداف توسعه‌ای را دنبال کنیم و سطح تجارت خود را افزایش دهیم. ریال باید حتماً در سیاستگذاری و مباحث و تحلیل‌های اقتصادی مطرح شود و در دنیایی که تکنولوژی‌های مالی جایگزین دارند و به دلیل تحریم‌ها با محدودیت‌هایی مواجه هستیم باید برای محوریت ریال چاره‌جویی کنیم.