مصرف بالا احتمال واردات بنزین را افزایش داد
تولید بنزین در سال ۱۴۰۰ حدود ۹۱ میلیون لیتر در روز بود که این عدد اکنون با رشد بیش از ۲۰ درصدی به ۱۱۴ میلیون لیتر رسیده است
شواهد و آمارها نشان می‌دهد که ایران از صادرکننده بنزین در حال تبدیل شدن به یک واردکننده بوده و با این روند به نظر می‌رسد در سال آینده به واردات نزدیک به ۴ میلیارد دلاری بنزین نیاز باشد.
وضعیت سال ۱۴۰۲ با سال‌های دیگر متفاوت بود؛ حجم زیاد خودروها در سطح شهرها، مصرف بی‌رویه بنزین، ترافیک شدید، آلودگی هوا و... سبب رشد مصرف بنزین و سر به سر شدن میزان تولید و مصرف شده است و حتی در برخی مواقع از سال‌جاری نیز مصرف از تولید پیشی گرفت.
رشد مصرف بنزین در ایران به یک بحران تبدیل شده است، اما مسئولان معتقدند که در حال حاضر نیازی به واردات بنزین نیست.
هر چند که دولت سیزدهم برای افزایش ظرفیت تولید فرآورده‌های نفتی از جمله بنزین اقداماتی از جمله ساخت پالایشگاه‌های جدید را در دستور کار خود قرار داده است.
تولید بنزین در سال ۱۴۰۰ حدود ۹۱ میلیون لیتر در روز بود که این عدد اکنون با رشد بیش از ۲۰ درصدی به ۱۱۴ میلیون لیتر رسیده است.
مهم‌ترین دلیلی که مصرف سوخت در ایران را نسبت به کشورهای دیگر بالا برده، وجود خودروهای فرسوده‌ای است که برنامه دقیقی برای اسقاط آنها وجود ندارد.
در پی افت روند اسقاط خودروهای فرسوده از سال ۱۳۹۷ و همچنین به هم خوردن معادله عرضه و تقاضای بنزین در کشور، وضعیت مصرف سوخت به طور چشمگیری افزایش پیدا کرده است؛ به‌طوری که میانگین مصرف بنزین در دی امسال به ۱۱۳ میلیون لیتر در روز رسید که این مقدار در نیمه نخست سال‌جاری نیز از مرز روزانه ١١۶ میلیون لیتر فراتر رفته بود.
طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، اسقاط هر خودرو فرسوده باعث کاهش مصرف ۲ هزار لیتر بنزین در سال می‌شود که ارزش صادراتی آن برابر با یک‌هزار و ۸۰۰ دلار، یعنی ۵۴ میلیون تومان است.
هر خودرو فرسوده نسبت به یک خودرو غیرفرسوده ۱۴.۳ درصد مصرف بنزین بیشتری دارد. اگر سالیانه ۳۰۰ هزار خودرو اسقاط شوند، بیش از ۵۴۰ میلیون دلار معادل ۱۶.۲ هزار میلیارد تومان در سال در مصرف بنزین صرفه‌جویی می‌شود. همچنین اگر قیمت هر لیتر بنزین را ۶ دهم دلار حساب کنیم، وجود هر خودرو فرسوده در سطح شهر سالیانه باعث خسارت ۶۰۰ دلاری در حوزه سوخت می‌شود.
براساس آمارهای وزارت صنعت، معدن و تجارت، ۲۲ میلیون و ۱۰۸ هزار دستگاه خودرو و موتورسیکلت در کشور تردد می‌کنند که از این تعداد ۱۳ میلیون و ۵۱ دستگاه فرسوده یا در مرز فرسودگی هستند؛ آماری که نشانگر فرسودگی و در حال فرسودگی ۵۹ درصد از کل خودروهاست.
در این بین، بیشترین سهم فرسودگی در وسایل نقلیه موتوری به موتورسیکلت‌ها با ۹۰ درصد اختصاص دارد.
پس از فرسودگی موتورسیکلت‌ها، مینی‌بوس‌ها با ۸۶ درصد، اتوبوس‌های درون‌شهری با ۸۲ درصد، اتوبوس‌های برون‌‌شهری با ۵۷ درصد و تاکسی‌ها با ۴۸ درصد بیشترین سهم فرسودگی را به خود اختصاص داده‌اند. همین وضعیت نه فقط باعث افزایش بی‌رویه مصرف بنزین شده، که مانعی بزرگ برای اجرای قانون هوای پاک نیز هست.
آمارها نشان می‌دهد تاکنون ۲۶ میلیون خودرو در کشور شماره‌گذاری شده که از این تعداد نزدیک به هفت میلیون خودرو به سن فرسودگی رسیده‌اند. همچنین ۱۲.۵ میلیون موتورسیکلت شماره‌گذاری شده که حدود ۱۰ میلیون از آنها فرسوده‌اند و عموماً نیز کاربراتوری هستند.
مصرف روزانه ۱۳۲ میلیون لیتر بنزین در تعطیلات اخیر
جواد اوجی وزیر نفت روز دوشنبه هفته جاری به افزایش مصرف روزانه بنزین در ایام تعطیلات اخیر اشاره کرد و گفت: مصرف بنزین کشور به ۱۳۲ میلیون لیتر در روز رسید و با وجود سرمای شدید در کشور در روزهای اخیر هیچ‌یک از ۴ هزار و ۲۰۰ جایگاه عرضه سوخت مایع کشور دچار اختلال و کمبود سوخت نشد.
رشد مصرف بنزین در تعطیلات اخیر به ۱۳۲ میلیون لیتر یک رکورد در مصرف این فرآورده نفتی محسوب می‌شود.
جلیل سالاری معاون وزیر نفت در امور پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی با بیان اینکه در حال حاضر تولید و مصرف بنزین کشور سربه‌سر و معادل هم است، گفت: «برای تعیین میزان واردات بنزین باید ببینیم شرایط آینده به چه صورت است.»
جعفر سالاری نسب مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی نیز با بیان اینکه میزان کنونی مصرف بنزین در حال حاضر ۱۱۵ میلیون لیتر است، اظهار کرد: «به دلیل تقارن عید نوروز با ایام ماه رمضان هنوز مشخص نیست که چه میزان مصرف افزایش پیدا کند. هفته آینده می‌توان در این خصوص نظر داد. میزان ذخایر کافی است و مشکلی نیست.»
بنا بر گفته مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی، هرچند که مصرف بنزین حدود ۱۲ تا ۱۳ درصد رشد کرده است، اما در حال حاضر واردات بنزین در دستور کار نبوده و تمامی بنزین موردنیاز کشور از پالایشگاه‌های داخلی تحویل گرفته می‌شود.
جلیل سالاری معاون وزیر نفت، در خصوص وضعیت واردات بنزین گفته بود: «واردات بنزین بستگی به میزان مصرف بنزین دارد و همچنین بستگی به این دارد که چه مقدار خودرو به ناوگان حمل‌ونقل کشور افزوده شود و در حالی که ۵۵ درصد خودروهای در حال تردد در کلان‌شهرها فرسوده هستند، به این بستگی دارد که چقدر در زمینه از مدار خارج شدن خودروهای فرسوده اقدام شود و ناوگان حمل‌ونقل نوسازی شود که تمامی این مسائل به میزان مصرف بنزین مرتبط است.»
آن طور که معاون وزیر نفت درباره وضعیت تولید بنزین در کشور گفته است، با تکمیل بخشی از طرح‌های توسعه کیفی پالایشگاه آبادان حدود یک تا ۲ میلیون لیتر به تولید بنزین تا پایان سال‌جاری افزوده خواهد شد؛ همچنین با به مدار آمدن بخشی از افزایش ظرفیت پالایشگاه اصفهان ۲ تا ۳ میلیون لیتر هم به ظرفیت تولید بنزین اضافه می‌شود.
سالاری اعلام کرد: «با توجه به اینکه تعمیرات اساسی در پالایشگاه‌های کشور پیش‌بینی شده، مثلاً پالایشگاه ستاره خلیج فارس از ابتدای این ماه به مدار بهره‌برداری بازگشته و یکی از واحدهای پالایشگاه ستاره خلیج فارس به صورت کامل تعمیرات اساسی آن انجام شده و شرایط بقیه پالایشگاه‌ها نیز مساعد است؛ امیدواریم با تولیداتی که در حوزه پالایشگاهی داریم بتوانیم شرایط تأمین بنزین را تثبیت کنیم.»
هرچند که در حال حاضر بنزین کافی برای عرضه در کشور وجود دارد و مشکلی در این زمینه نیست، اما وضعیت مصرف به گونه‌ای است که نمی‌توان به همین میزان تولید اکتفا کرد. همین اتفاق، نگرانی‌ها را برای واردات بنزین قوت بخشیده است، اما اگر ایران ناچار به واردات بنزین شود، چقدر باید هزینه کند؟
هاشم اورعی استاد دانشگاه صنعتی شریف، معتقد است که با ادامه روند کنونی، ایران برای تأمین سوخت مورد نیاز کشور با چالش جدی مواجه می‌شود.
وی افزود: آمار مصرف بنزین در ایران نشان می‌دهد که در ۶ ماهه اول سال ۱۴۰۲ متوسط مصرف به ۱۱۶ میلیون لیتر رسید و بدتر اینکه ایرانیان نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۳.۵ درصد افزایش مصرف بنزین داشته‌اند.
اورعی گفت: با این روند و طبق اعلام شرکت پالایش و پخش متوسط تولید ۱۱۵ میلیون لیتر است و پیش‌بینی می‌شود به طور متوسط روزی حداقل ۱۰ میلیون لیتر کمبود خواهیم داشت که در نتیجه باید نزدیک به ۴ میلیارد دلار صرف واردات بنزین کنیم.