«ایران اقتصادی» از وضعیت صنعت و معدن در سال 1402 گزارش می‌دهد
مانع غیردولتی بر سر راه جهش صنعت
مدیران واحدهای صنعتی سال جاری را با شرایط خیلی خوبی آغاز کردند؛ چرا که بعد از مدت‌ها افول و بی‌توجهی دولت یازدهم و دوازدهم توانسته بودند، از موانع متعدد عبور کنند و تولیدشان باوجود سخت‌ترین تحریم‌ها رشد کند. در سال 1401 رشد تولیدات صنایع بزرگ در فصول بهار، تابستان، پاییز و زمستان به ترتیب 3 درصد، 13 درصد، 10 درصد و 13 درصد بود و درمجموع در طول سال 1401 میزان تولیدات صنایع رشد 9.6 درصدی داشته است. این امر سیگنال‌های مثبت به سرمایه‌گذاران و واحدهای صنعتی مخابره کرد که صنعت کشور برای سال 1402 آماده خیزش است. اما نمایندگان مجلس یازدهم ترمز این رشد را کشیدند و اجازه ندادند که واحدهای صنعتی در ثبات و شرایط مناسب به فعالیت خود ادامه دهند.
برخی از نمایندگان مجلس یازدهم از ماه‌های پایانی سال 1401، شیطنت‌های خود را آغاز کردند. در حالی که صنعت کشور در حال جبران گذشته بود، وزیر سابق صمت با استیضاح تهدید می‌شد. نمایندگان مجلس، سیدرضا فاطمی امین را تنها به خاطر بازار خودرو و نوسان‌هایی که دلالان در بازار ایجاد می‌کردند، در ترازوی سنجش خود قرار دادند. این سنجش اشتباه را می‌توان خطای تاریخی نمایندگان مجلس یازدهم دانست. اگر نمایندگان مجلس نگاه همه جانبه به وزارت صنعت، معدن و تجارت داشتند و اتفاق‌های بزرگ و مهمی که در حوزه‌های صنعت و تجارت افتاده بود را دیده بودند، قطعاً وزیر صمت 10اردیبهشت ماه استیضاح نمی‌شد.
دستاوردهای اندک اما قابل تحمل
عدد دیگری که نشان می‌دهد حال و روز صنعت و تجارت کشور در روزهای وزارت سیدرضا فاطمی‌امین خوب بود مربوط به آمار تجاری سال 1401 است. آمار و اطلاعات گمرک ایران نشان می‌دهد که در سال گذشته از مجموع 112 میلیارد و 821 میلیون دلار تجارت غیرنفتی میان ایران و شرکای خارجی که نسبت به سال 1400 بیش از 11.5 درصد افزایش یافته است؛ 53 میلیارد و 166 میلیون دلار به صادرات و 59 میلیارد و 655 میلیون دلار به واردات اختصاص داشته است. این اعداد گواه آن است که سیاست‌های تجاری که وزیر سابق داشت، درست بود و می‌توانست دولت را به اهداف توسعه‌ای خود برساند.
زمانی که فاطمی‌امین از کابینه دولت سیزدهم توسط نمایندگان مجلس کنار گذاشته شد تا معرفی وزیر جدید، وزارت صمت مدتی توسط سرپرست اداره شد. در این دوران و قبل از آن‌که وزیر مورد موأخذه جناحی قرار گیرد، مدیران صنایع به آینده دلخوش بودند و با تمام قوا در حال فعالیت بودند. زمانی که موضوع استیضاح جدی شد، تولیدکنندگان احساس ناامنی کردند؛ چرا که رشد تولید و برنامه‌هایشان را براساس استراتژی که فاطمی‌امین بیان کرده بود، دیده بودند.
زمانی که فاطمی‌امین از خیابان سمیه رفت، یکی دو ماهی این وزارتخانه بدون سکاندار باقی ماند و همین امر سبب شد که تولیدکنندگان دلسرد شوند و دوباره آینده برای آنها مبهم شود. این ابهام رمق تولید را گرفت و عملاً رشد تولید آن چیزی نشد که پیش‌بینی شده بود.
یکی از موضوعات مهمی که در دوره فاطمی‌امین پیگیری شد، وضعیت معادن کشور بود. با استقرار دولت سیزدهم اقدام‌های اساسی و تحولی در بخش معدن آغاز شد و از جمله با اهتمام به احیا و فعال‌سازی ظرفیتهای معدنی کشور رشد ارزش افزوده این بخش پس از سال‌ها مثبت شد که از جمله آنها به مزایده گذاشتن پنج هزار و 437 پروانه اکتشاف مجوز برداشت و معدن و شفاف‌سازی حذف امضاهای طلایی و ساماندهی نظام حقوق دولتی معادن قابل اشاره است. ارزش افزوده بخش معدن از زمستان ۱۳۹۹ تا بهار ۱۴۰۱ با رشد منفی مواجه بوده که در اثر فعالیت دولت مردمی و اهتمام به احیا و فعال‌سازی ظرفیتهای معدنی کشور در تابستان ۱۴۰۱ و پس از ۶ فصل رشد ارزش افزوده بخش معدن به 0.7 درصد و در پاییز ۱۴۰۱ با افزایش قابل توجه به ۲٫۶ درصد رسید.
گزارش پایش بخش حقیقی اقتصاد
بررسی پژوهشی مجلس از پایش بخش حقیقی اقتصاد ایران در آذر ماه سال 1402 و بخش صنعت و معدن نشان می‌دهد که در سه ماه منتهی به آذر ماه سال 1402، رشد میانگین متحرک سه‌ماهه شاخص تولید کاهش 5.2 درصدی و شاخص فروش آن کاهش 5.6 درصدی داشته است. براین اساس در آذر ماه سال 1402، شاخص تولید و فروش شرکت‌های صنعتی بورسی نسبت به ماه قبل، کاهش 2.1 درصدی و 0.4 درصدی داشته است. این شاخص نسبت به ماه مشابه سال قبل کاهش 11.7و 11.9 درصدی را تجربه کرده است. مقایسه 9 ماهه سال جاری با 9 ماهه سال قبل هم گویای رشد 0.2 درصدی شاخص تولید و کاهش 1.9 درصدی شاخص فروش صنعت است. در آذر ماه سال 1402 همچنین نرخ رشد ماهانه قیمت فعالیت‌های صنعتی بورسی صفر درصد بوده و رشد نقطه به نقطه با کاهش 1.2 واحد درصدی نسبت به ماه قبل، به 23.3 درصد رسیده است. در آذر ماه سال 1402 نسبت به ماه مشابه سال قبل، از بین 15رشته فعالیت صنعتی بورسی 6 رشته فعالیت افزایش در شاخص تولید و 9 رشته فعالیت کاهش در شاخص تولید را داشته‌اند. رشته فعالیت‌های لاستیک و پلاستیک، سایر کانی غیرفلزی و کاشی و سرامیک بیشترین افزایش در شاخص تولید و رشته فعالیت‌های تجهیزات برقی، خودرو و قطعات و شیمیایی (به جز دارو) بیشترین کاهش را در شاخص تولید داشته‌اند.همچنین در این ماه نسبت به ماه مشابه سال قبل، از بین 15رشته فعالیت صنعتی بورسی 7 رشته فعالیت افزایش در شاخص فروش و 8 رشته فعالیت کاهش در شاخص فروش را تجربه کرده‌اند.
براین اساس باید گفت که بخش صنعت، معدن و تجارت در دوره وزارت وزیر سابق جان گرفت. قاعدتاً اگر وزیر صمت استیضاح نشده بود، اکنون وضعیت صنایع خیلی بهتر بود و با شیب بیشتری اعداد و ارقام تولید رشد می‌کرد.
بــــرش
می‌توانستیم رکوردهای جدیدی ثبت کنیم
حسین بهروزی، عضو اتاق بازرگانی ایران درباره وضعیت صنایع کشور به ایران اقتصادی گفت: «صنعت کشور از نیمه دوم سال 1400 تا اوایل سال 1402 با سرعت رشد یافت و خیلی از اعداد منفی تولید، مثبت شد. اگر فاطمی‌امین به فعالیت خود ادامه داده بود، اکنون می‌توانستیم در اعداد تولید رکوردهای جدیدی را ثبت کنیم. در دولت گذشته شاهد بودیم که وزرای صمت بارها تغییر کردند و این وزارتخانه توسط سرپرست ماه‌ها مدیریت شد. در آن برهه زمانی تولیدکنندگان بشدت دچار مشکل شدند چراکه هر باری که وزیر تغییر می‌کرد، سیاست و رویکردها هم متفاوت می‌شد.» او ادامه داد: «تغییر وزیر صمت برای تولیدکنندگان، فعالان اقتصادی و سرمایه گذاران چالش‌ساز است. هرگونه تغییر باعث می‌شود که وزارت صمت از ثبات خارج شود. این امر می‌تواند به‌صورت مستقیم بر کارکرد و فعالیت تولیدکنندگان اثر بگذارد. معاونان تصور می‌کنند که در دوره سرپرست یا زمان تغییر نباید کاری انجام دهند تا از وزیر مجوز بگیرند و همین امر باعث می‌شود که ما در تصمیم‌گیری‌هایمان دچار مشکل شویم.»
بهروزی تأکید کرد: «نمایندگان مجلس با استیضاح وزیر سابق صمت به تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی خیانت کردند و اجازه ندادند که سیاست‌های ابلاغ شده از سوی او به سرانجام برسد. باید پذیرفت حتی اگر بهترین وزیر هم سکاندار وزارت صمت می‌شد باز هم در امور و فعالیت‌ها خلل ایجاد می‌شد.»