رکورد کاهش نرخ تورم تولیدکننده شکسته شد
نرخ تورم نقطه به نقطه تولیدکننده از 40.7 درصد در فروردین ۱۴۰۲ به 23.8 درصد در فروردین امسال رسید
نخستین همایش ملی شهرت و اعتبار بانک مرکزی، روز پنجشنبه هفته گذشته با حضور مسئولان بانک مرکزی، اقتصاددانان، اساتید دانشگاه و... به همت مؤسسه مطبوعاتی بازار پول و ارز برگزار شد. مسأله شهرت و اعتبار بانک مرکزی و نقش آن در سیاست‌گذاری‌های بانک مرکزی، به عنوان یکی از کلیدی‌ترین چالش‌ها و مسائل در اقتصاد ایران مطرح است. اینکه چگونه اقدامات و عملکرد دستگاه‌های مختلف باعث تقویت و یا تضعیف اقتدار و اثربخشی سیاست‌گذاری‌های این نهاد کلیدی در اقتصاد ایران می‌شود، موضوعی بود که در این همایش به بحث گذاشته شد.
اثر شوک‌های بیرونی بر اقتصاد ایران
محمد شیریجیان، معاون اقتصادی بانک مرکزی در نخستین همایش ملی شهرت و اعتبار بانک مرکزی و نقش آن در اثربخشی سیاست‌های پولی و ارزی، اظهارداشت: شهرت و اعتبار بانک مرکزی مسأله بسیار مهم و اثرگذاری در اقتصاد کشور و انجام وظایف بانک مرکزی است که جای صحبت درباره آن در میان همایش‌ها و برنامه‌های علمی کشور خالی بود. در واقع شرط اول تحقق هر چه بهتر سیاست‌های پولی و ارزی، شهرت و اعتبار بانک مرکزی است و حتماً باید به این مسأله توجه ویژه‌ای شود.
وی افزود: ادبیات شهرت و اعتبار بانک مرکزی مربوط به دهه ۱۹۸۰ است که موضوع شهرت مقام سیاست‌گذار پولی، وارد ادبیات اقتصادی شد. این مسأله یکی از مهم‌ترین الزامات اثربخشی سیاست‌های پولی و ارزی است. این مسأله در مقابل مقوله ناسازگاری زمانی و سیاست‌های مصلحتی مقام سیاست‌گذار پولی به وجود آمده و در نتیجه تصمیمات سیاست‌گذار پولی در برابر اقتضائات و شرایط اقتصادی مطرح شده است. شیریجیان با اشاره به اهمیت بالای شهرت و اعتبار بانک مرکزی و نقش مهم آن در اثرگذاری سیاست‌های بانک مرکزی، گفت: مقام سیاست‌گذار برای بالابردن سطح شهرت و اعتبار خود برنامه‌های آینده خود را در نظر می‌گیرد و در جهت تحقق آن تلاش می‌کند. در واقع اختلاف برنامه سیاست‌گذار پولی با چیزی که در عمل اتفاق می‌افتد، تعیین کننده شهرت این مقام است. وی افزود: مهم است که در هدفگذاری‌ها، بانک مرکزی به تجربه و شهرت خوبی دست یابد، هرچه قدرت سلطه سیاست‌های پولی بر سیاست‌های مالی بیشتر باشد، به بانک مرکزی برای اجرای مقتدرانه سیاست‌های پولی کمک می‌شود. شیریجیان تأکید کرد: یکی از مهم‌ترین مشکلات اقتصاد ایران موضوع شوک‌های بیرونی است که به شدت بر انتظارات مردم و رفتار فعالان اقتصادی اثرگذار است. یکی از اتفاقاتی که در سال‌های اخیر رخ داده این است که شوک‌های بیرونی سبب هراس و هیجان و در انتها منجر به فرار سرمایه شده‌اند و مردم نیز در این شرایط دارایی خود را به دارایی‌های غیر مولد تبدیل می‌کنند.
وی افزود: در دوره جدید ما سیاست تثبیت را اجرا کردیم و در این سال‌ها تلاطم متغیر‌های اقتصاد کلان و نرخ‌های بالای تورم را داشتیم، به همین علت جایگاه بانک مرکزی پایین آمده بود که اینها در مجموع سبب شده بود تا در دهه نود متغیر‌های اقتصادی ما نسبت به نرخ‌های بلندمدت خود فاصله جدی بگیرند، مثلاً نرخ رشد نقدینگی در سال‌های ۹۰ تا ۹۶ به میزان ۲۶.۷ درصد و در سال‌های ۹۷ تا ۱۴۰۱ نیز به ۳۳ درصد رسیده بود. شیریجیان با بیان ا ینکه نرخ رشد حجم پول که در سال ۱۴۰۱، ۶۵.۴ درصد بود، به ۱۷.۵ درصد کاهش یافت، افزود: نرخ سالانه تورم مصرف کننده که در فروردین ۱۴۰۲، ۴۷.۶ درصد بود، اکنون به ۳۸.۸ درصد رسید. (براساس گزارش مرکز آمار) در نرخ تورم نقطه به نقطه تولیدکننده نیز رکوردشکنی داشتیم و این نرخ از ۴۰.۷ درصد در فروردین ۱۴۰۲ به ۲۳.۸ درصد در فروردین امسال رسید. نرخ تورم سالانه تولیدکننده نیز از ۳۶.۶ درصد در فروردین ۱۴۰۲، به ۳۱.۲ درصد در فروردین امسال رسید و نرخ رشد اقتصادی با نفت در ۹ ماهه ۱۴۰۲ نیز به ۴.۵ درصد رسید.
منظور از استقلال بانک مرکزی چیست؟
طهماسب مظاهری، رئیس کل اسبق بانک مرکزی نیز در نخستین همایش ملی شهرت و اعتبار بانک مرکزی و نقش آن در اثربخشی سیاست‌های پولی و ارزی، گفت: نکته کلیدی این است که بانک مرکزی باید نظام بانکی را به گونه‌ای مدیریت کند که نگهداری دارایی مردم به خوبی انجام شود و عامل محوری برای دستیابی به این هدف، استقلال بانک مرکزی است. رئیس کل اسبق بانک مرکزی ادامه داد: البته استقلال بانک مرکزی به معنی استقلال از حاکمیت نیست، بلکه به این معنی است که فارغ از نحوه انتخاب رئیس کل، او بداند که حافظ پول ملی است و باید با تقاضا‌های دولت همانطور رفتار کند که با سایر مشتریان برخورد می‌کند و رفتارش با دولت مثل رفتار با یک رئیس نباشد. مظاهری افزود: تأمین کسری بودجه دولت در حد دو تا نهایتاً ۵ درصد تولید ناخالص داخلی برای تأمین اقتصاد و روان شدن امور اقتصاد اشکالی ندارد، اما بیش از آن مجاز نیست. اگر رئیس کل بانک مرکزی روز اول اعلام کند که من مسئول چاپ پول برای نیاز‌های دولت نیستم، هم باعث اعتبار بانک مرکزی می‌شود و هم مشکلات مردم رفع می‌شود. رئیس کل اسبق بانک مرکزی گفت: شب شوم ۱۹ فروردین‌ماه سال ۱۳۹۷ تصمیم به عرضه ارز ۴۲۰۰ تومانی گرفته شد که یک فاجعه بود. اقدامی که ضربه سنگینی به اقتصاد کشور وارد کرد. آقای جهانگیری در آن جلسه اعلام کرد هر کسی هر چقدر ارز بخواهد ۴۲۰۰ تومان می‌دهیم و حتی آقای سیف حاضر به اعلام آن و مصاحبه در مورد آن نشد و معاون اول بانک مرکزی این سیاست را اعلام کرد. پس از این جلسه وقتی از مسئولان درباره اینکه این تصمیم با چه منطقی گرفته شده، سؤال شد، در پاسخ گفتند که رأی‌گیری شده است. وقتی با رأی‌گیری شاخص‌های کلان مملکت را تعیین کنند، مشکلات بزرگی نیز شکل می‌گیرد.
دلیل حضور رئیس‌کل بانک مرکزی در دولت
مجید قاسمی، رئیس کل اسبق بانک مرکزی نیز در این همایش گفت: مدیریت انتظارات تورمی در کنترل تورم بسیار مهم است و نیک‌نامی بانک مرکزی به انتظارات جامعه شکل می‌دهد. فعالان اقتصادی باید بتوانند آینده‌ای را که مقام پولی ترسیم می‌کند، باور کنند و توانمندی این مقام را در تحقق سیاست‌های اعلام شده یقینی یا نزدیک به یقین بدانند. وی اظهار داشت: فلسفه وجودی حضور رئیس کل بانک مرکزی در جلسات هیات دولت تذکر دادن به دولت در مورد تصمیمات غلط اقتصادی است، بنابراین باید رئیس کل بانک مرکزی اقتصاد را به خوبی بشناسد و بتواند تبعات هر تصمیمی بر اقتصاد را تشخیص دهد.
قاسمی تصریح کرد: برنامه تثبیت برنامه دستوری نیست، بلکه عملکرد پولی است و ابزار خود را می‌خواهد و سیاست‌های پولی باید آن تصمیم را حمایت کند.
پیگیر اصلاح نهادی در بانک مرکزی هستیم
سیدشمس الدین حسینی، رئیس کمیسیون ویژه جهش و رونق تولید مجلس نیز در این همایش افزود: موضوع شهرت و اعتبار بانک مرکزی در سیاست‌های پولی و ارزی، در ادبیات شناخته شده‌تر است تا بحث اجرا و سیاست. ما نمی‌توانیم بگوییم که مثلاً یک اقتصاددان معروف دنیا مانند فیشر را می‌آوریم تا رئیس کل بانک مرکزی ایران شود و مسائل اقتصاد ایران را حل کند، چون گاهی خود این افراد نیز در بحث اجرا موفق نبوده‌اند. وی افزود: جایگاه رئیس کل بسیار مهم و باید شخصیتی داشته باشد که بتواند در مقابل برخی تقاضا‌های دولت بایستد، اما به تنهایی نمی‌تواند. بنابراین باید شخصیت‌های معتبری به او کمک کنند، به طور کلی سیاستگذاری بخصوص ارزی و پولی از امور حکمرانی است، پس باید مواظب باشیم که در چه سطحی صحبت می‌کنیم و متأسفانه ما در مقالات این موضوعات را به برخی موارد ساده اقتصادسنجی تقلیل داده‌ایم. حسینی گفت: بیشترین جهش‌های تورمی را زمانی داشتیم که نرخ رشد نقدینگی و رشد نرخ ارز بالا بوده است. در سال ۱۴۰۱ به میزان ۹۵۰ هزار میلیارد تومان پایه پولی افزایش یافت. مقدار نقدینگی ۷۵۰ همت در سال ۱۴۰۱ افزایش پیدا کرده است. رئیس کمیسیون جهش و رونق تولید مجلس در پایان اظهارداشت: ما در حال یک اصلاح نهادی در مجموعه بانک مرکزی هستیم. قانون بانک مرکزی اهدافی همچون اقتدار این بانک را دنبال می‌کند. ما در مجلس دو موضوع را دنبال می‌کنیم؛ در تسهیل صدور مجوز‌های کسب و کار ورود کردیم و قانون تأمین مالی تولید و زیرساخت‌ها را به سرانجام رساندیم.