نگاهی به عملکرد دولت گذشته در بازار سرمایه
شلیک به اعتماد سهامداران در سال 1399
بررسی وضعیت بازار سرمایه در دهه ۹۰ نشان می‌دهد علی‌رغم صعود این بازار در اکثر سال‌های این دهه، اما اعتمادی که بر اثر ریزش سنگین بازار سرمایه در سال ۹۹ رخت بربست، همچنان به بازار برنگشته است.
یکی از شاخص‌های اقتصاد که در دهه ۹۰ بیش از همه دچار نوسان و در اواخر دهه دچار افول شد و به‌عنوان یک نماد شکست دولت دوازدهم در اذهان عمومی ثبت شد، وضعیت بازار سرمایه و شاخص بورس بود که سرمایه‌های زیادی از مردم را که برای اولین بار جذب این بازار شده بودند، به باد داد.
به‌طور کلی شاخص کل بازار سرمایه در دهه ۹۰ از ارتفاع حدود ۲۶هزارواحدی در سال ۹۰ توانست در پایان سال ۹۹، حدوداً به ارتفاع یک‌میلیون و ۳۰۰ هزار واحدی برسد.
چارت شاخص کل بازار سرمایه نشان می‌دهد دردهه ۹۰ بازار سرمایه توانست طی دهه گذشته تقریباً بازدهی ۸هزاردرصدی از خود ثبت کند.
بازدهی شاخص کل بازار سرمایه در دهه ۹۰
اگرچه روند بازار سرمایه همواره در دهه ۹۰، به‌جز سال‌های ۹۳ و ۹۵ صعودی بوده است، اما ریزش سنگین بازار سرمایه که از مرداد سال ۹۹ آغاز شد، یکی از ریزش‌های کم‌سابقه و یا بی‌سابقه بازار سرمایه به حساب می‌آید.
بازدهی سالانه شاخص کل بازار سرمایه در دهه ۹۰ نشان می‌دهد در این سال‌ها شاخص بورس از سال ۹۰ تا سال ۹۹ به‌ترتیب بازدهی ۱۱ درصد، ۴۷ درصد، ۱۰۸ درصد، منفی ۲۱ درصد، ۲۸ درصد، منفی ۴ درصد، ۲۵ درصد، ۸۵ درصد، ۱۸۷ درصد و ۱۵۵ درصد از خود به ثبت رسانده است.
گفتنی است در طول این سال‌ها غیر از سال ۹۳ که شاخص کل افت ۲۰درصدی را نشان می‌دهد و در سال ۹۵ که افتی ۴درصدی داشته، همواره روند روبه‌رشدی را در این دهه ثبت کرده است.
پرونده بورس در سال ۹۹ ـ ۹۸
اما بی‌شک مهم‌ترین برهه دهه ۹۰ برای بازار سرمایه حدفاصل سال‌های ۹۹ ـ ۹۸ است، روزهایی که اتفاقات عجیب و غریبی در بازار سرمایه افتاد، اتفاقاتی که شاید همچنان بعد از گذشت حدود ۳ سال از آن تبعاتش گریبانگیر بورس است و کارشناسان بسیاری وضعیت این روزهای بازار سرمایه را به اعتماد ازدست‌رفته‌ای ربط می‌دهند که ریشه‌های آن در سال ۹۹ شکل گرفت.
به گزارش تسنیم، کمتر کسی با دیدن صف‌های شلوغ کارگزاری‌های بورسی در فروردین و اردیبهشت سال ۹۹ می‌توانست این روزهای سوت‌وکور بازار را پیش‌بینی کند. در این یکی دو سال صحبت‌های زیادی در مورد بازار سرمایه شده است اما بارزترین نکته‌ای که به چشم می‌خورد، سرمایه مردمی است که در رشد و ریزش عجیب بازار سرمایه در طول سال‌های ۹۸ تا ۱۴۰۰ هر روز آب‌تر شد.
گفتنی است فعالان بازار به‌خوبی به‌خاطر دارند که بازار سرمایه چه رشد عجیبی را بین سال‌های ۹۹ ـ ۹۸ تجربه کرد اما با فاصله کوتاهی، با ریزش سنگینی مواجه شد. یکی از دلایلی که شاید ریزش سنگین بازار در آن برهه چندان قابل هضم برای سرمایه‌گذاران نبود، دعوت برخی مسئولین وقت برای ورود آحاد مردم به بازار سرمایه بود.
تعداد کدهای بورسی در ابتدای سال ۹۹ به ۴میلیون کد رسید
در سال ۹۷ تعداد کدهای معاملاتی ۱۰۰ هزار کد بود که در سال ۹۸ به ۹۰۰ هزار رسید، اما تنها در سه‌ماهه ابتدای سال ۹۹ این رقم به ۴ میلیون کد بورسی رسید.
شاخص ۲میلیون‌واحدی با حجم معاملات ۲۰هزارمیلیاردی در چشم بهم‌زدنی مانند خوابی شیرین و رؤیایی جای خودش را با کابوس شاخص یک‌میلیون‌واحدی با ارزش معاملات ۲هزارمیلیاردی عوض کرد و در این بین اکثر فعالان بازار و به‌خصوص افراد ناآشناتر و تازه‌ورود به این بازار، سرمایه خود را هر روز کمتر از دیروز می‌دیدند.
اما جدا از دعوت برخی مسئولین وقت برای ورود به بازار سرمایه، نکته‌ای که شاید خسارت دیگری را به اعتماد سرمایه‌گذاران وارد کرد، عرضه سهام برخی از شرکت‌ها در قالب صندوق‌های سهامی توسط دولت بود.
برخی کارشناسان معتقدند دولت سهام مذکور را در سقف‌های قیمتی و با قیمتی بالاتر از ارزش ذاتی آنها به فروش رساند و همین امر موجب شد بعد از بازگشایی قیمت این صندوق‌های سهامی کاهش پیدا کند و به سهامدارانی که دید کوتاه‌مدتی داشتند زیان‌های قابل‌توجهی وارد کند.
ارزش معاملات بیانگر اعتماد بربادرفته در بورس
یکی از نکاتی که برای سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه باید به آن توجه کرد، ارزش معاملات است که از این طریق به میزان سهام دادوستد شده در یک روز کاری پی خواهیم برد و تا حدی می‌توان حجم نقدینگی حاضر در بازار را تخمین زد.
به همین دلیل است که میزان ارزش معاملات در بورس روزانه برای کارشناسان و فعالان حرفه‌ای بازار سهام اهمیت دارد، در واقع ارزش معاملات خرد به‌نوعی میزان تمایلات و علاقه سرمایه‌گذاران را برای حضور در این بازار نشان می‌دهد. از طرفی زمانی که شاهد رشدها و صعود بازار سرمایه هستیم، ارزش معاملات در روندی صعودی قرار می‌گیرد و زمانی که بازار نزولی می‌شود همواره شاهد افت ارزش معاملات خواهیم بود. نمودارها به‌خوبی نشان می‌دهد که پس از صعود شارپی و ریزش سنگین بازار سرمایه، ارزش معاملات از حدود ۲۵ هزارمیلیارد تومان به نزدیک ۳ هزار میلیارد تومان نزول کرد و تا امروز ارزش معاملات نتوانسته است به سقف قبلی خود برسد.
بازار P به E تاریخی رسید، ولی باز هم خریدار ندارد
تجربه رشد و ریزش سال ۹۹ ـ ۹۸ به‌قدری برای طیف کثیری از سرمایه‌گذاران تلخ بود، که تا امروز نیز به‌اعتقاد کارشناسان اعتماد به بازار سرمایه برنگشته است. بررسی نمودار P به E تاریخی بازار سرمایه نشان می‌دهد اگرچه بازار به سطوح ارزنده‌ای رسیده است اما همچنان شاهد ورود پول حقیقی به‌میزانی که در سال ۹۸ بودیم، نیستیم.
P به E بازار سرمایه با رشدی عجیب در سال ۹۹ حتی از ۴۰ واحد نیز فراتر رفت که نشان از حباب بزرگ بازار داشت، این در حالی است که P به E تاریخی بازار (خط زرد) حدود بازده ۸ تا ۱۲ است.
هم‌اکنون نیز اگرچه مجدداً بازار به سطوح ارزنده تاریخی خود رسیده است اما اعتمادی که در سال‌های قبل از بورس رخت بربست یکی از عوامل مهم است که اجازه ورود سرمایه جدید به بازار را نمی‌دهد.
برخی کارشناسان معتقدند دولت سهام مذکور را در سقف‌های قیمتی و با قیمتی بالاتر از ارزش ذاتی آنها به فروش رساند و همین امر موجب شد بعد از بازگشایی قیمت این صندوق‌های سهامی کاهش پیدا کند و به سهامدارانی که دید کوتاه‌مدتی داشتند زیان‌های قابل‌توجهی وارد کند