فعالیت کارگاه‌های بزرگ رونق گرفت
رشد ۸.۳ درصدی شاخص تولیدات صنعتی
قبل از آنکه دولت سیزدهم در خیابان پاستور مستقر شود، رشد تولیدات صنعتی و افزایش صادرات، به موضوعاتی دست نیافتنی و محال تبدیل شده بود. نگاهها بر این بود که اقتصاد تحریمی ایران، روزهای شکننده بیشتری را تجربه خواهد کرد و دولت جدید هم نمی‌تواند دستاوردی داشته باشد. یأس و ناامیدی بین فعالان اقتصادی و بخصوص تولیدکنندگان موج می‌زد و سیگنال‌ها در تمام بخش‌ها منفی بود. اما شهید ابراهیم رئیسی از نیمه دوم سال ۱۴۰۰، تحولی عظیم در حوزه‌های صنعتی، تولیدی، بازرگانی و سایر بخش‌های مرتبط با این حوزه ایجاد کرد؛ تحولاتی که منجر شد اعداد تولیدات صنعتی مثبت شود و مهم‌تر آنکه تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی که به تولید و شروع فعالیت جدید یا حتی احیای واحد صنعتی خود پشت کرده بودند، به آینده امیدوار شوند و عزم خود را جزم کنند.
تولید جان گرفت
تحولات در عرصه صنعت از نیمه دوم سال ۱۴۰۰ آغاز شد. بررسی آمارهای صنعتی از سوی مرکز آمار ایران و بانک مرکزی در کشور نشان می‌دهد، رشد تولیدات صنعتی از ۳.۳ درصد در سال ۱۴۰۰ به ۹.۵ درصد در سال ۱۴۰۱ رسیده که رشد ۲.۹ برابری را نشان می‌دهد و حدنصاب جدیدی در ۱۰ سال گذشته است. همچنین بررسی روند بخش‌های عمده اقتصادی در محصول ناخالص داخلی و ارزش افزوده نشان می‌دهد که سهم بخش صنعت از ۳.۱ درصد در سال ۱۴۰۰ به ۷.۷ درصد در سال ۱۴۰۱ رسیده است. نیمه دوم سال ۱۴۰۰، خبرهای مثبت و امیدوارکننده به‌صورت متناوب به اقتصاد کشور فرستاده می‌شد و همین امر به تولید کشور جان داد.
احیای توسعه صنعتی
شاید بتوان گفت یکی از موفقیت‌های دولت سیزدهم در مسیر سخت و دشوار تحقق رشد تولید که در دولت گذشته به جهت اهمال برخی از مسئولان و سیاست‌های متناقض به شدت آسیب دید، کنترل نرخ ارز بود. این دولت حرفی از ارز ۴۲۰۰ تومانی نزد یا وعده‌هایی نداد که تحقق آن از ذهن‌ها دور باشد. این رویکرد و واقع‌بینی به تولیدکنندگان کمک کرد تا به صحبت‌هایی که از سوی سیاستگذاران مطرح می‌شود، اعتماد کنند. این اعتماد با خود سرمایه‌گذاری، صادرات، توسعه صنعتی و شور و اشتیاق تولید را آورد.
افزایش ظرفیت اسمی
بر اساس آخرین گزارش‌های منتشر شده در بخش صنعت کشور، رشد مستمر و ۸.۳ درصدی شاخص تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی طی دو سال اخیر با سیاست‌های حمایتی دولت سیزدهم رقم خورد که منجر به رشد مستمر تولیدات صنعتی و سهم صادرات شده است.
پایش وضعیت کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی و صنعتی یکی از مهم‌ترین اقدامات دولت سیزدهم بود که در همین راستا منجر به شناسایی واحدهای راکد و نیمه تعطیل، افزایش ظرفیت اسمی تولید واحدهای صنعتی و رفع موانع تولید شد.
تمرکز بر ۷ محور رشد اقتصادی
دولت سیزدهم و شخص شهید جمهور آیت‌الله رئیسی از زمانی که روی کار آمد، بر فعال‌سازی ظرفیت‌های بلااستفاده و معطل مانده ۴۰ درصدی ظرفیت بخش تولید و صنعت تأکید کرد. در همین راستا دستور تشکیل کارگروه تخصصی در وزارت صنعت، معدن و تجارت و رسیدگی به وضعیت کارخانه‌های تولیدی و صنعتی و بررسی شهرک‌های صنعتی صادر شد.
در همین راستا بود که وزارت صنعت، معدن و تجارت برنامه‌های راهبردی خود را در هفت محور رشد اقتصادی در بخش صنعت، معدن و تجارت، رشد مستمر تولیدات صنعتی و معدنی، افزایش حجم تجارت همراه با کاهش تراز تجاری غیرنفتی و تغییر ترکیب واردات با اولویت نیازهای بخش مولد اقتصاد، سرمایه‌گذاری در ماشین‌آلات و تجهیزات تولیدی، کاهش مستمر تورم تولیدکننده، روند کاهشی قیمت کالاهای صنعتی غیرخوراکی در سبد مصرف خانوار و اشتغال تدوین کرد.
همچنین برنامه‌ریزی و حمایت از کارگاه‌های بزرگ صنعتی باعث شد تا شاهد آمارهای مثبت در شاخص‌های تولیدی باشیم.
رشد ارزش افزوده صنعت
طبق اعلام بانک مرکزی، شاخص تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی که در فصل بهار سال ۱۴۰۱ افزایش ۳ درصدی نسبت به فصل بهار سال قبل از آن را به ثبت رسانده بود در فصل تابستان سال ۱۴۰۱ نیز با افزایش ۱۰.۲ درصدی روبه‌رو گردید و بدین ترتیب در ۶ ماهه نخست سال ۱۴۰۱ از رشد ۶.۶ درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته برخوردار شد.
طبق این گزارش، از آنجایی که نزدیک به ۷۰ درصد از ارزش‌افزوده بخش صنعت به عملکرد تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی اختصاص دارد، رشد محقق شده شاخص تولید کارگاه‌های مزبور در دوره مورد گزارش، نقش مهمی در رشد ۵.۸ درصدی ارزش‌افزوده بخش صنعت و به نوبه خود بر عملکرد ۳ درصدی رشد اقتصادی در ۶ماهه اول سال ۱۴۰۱ داشته است.
بررسی عملکرد رشد شاخص مزبور به تفکیک رشته فعالیت‌های صنعتی (بر حسب کدهای ISIC دو رقمی) نشان می‌دهد که در نیمه نخست سال ۱۴۰۱، شاخص تولید ۲۱ گروه صنعتی از مجموع ۲۴ گروه صنعتی (با سهم ۸۶.۵ درصدی از شاخص کل) از افزایش عملکرد نسبت به مدت مشابه سال قبل برخوردار بوده‌اند.
تداوم روند افزایش تولید
بنابر این گزارش، از مهم‌ترین رشته فعالیت‌های صنعتی که بیشترین سهم را در رشد محقق شده شاخص مزبور داشته‌اند، می‌توان به «صنایع تولید فلزات اساسی»، «صـنایع تولید وسایل نقلیه موتوری، تریلر و نیم‌تریلر» و «صنایع تولید مواد و محصولات شیمیایی» اشاره کرد که در نیمه نخست سال ۱۴۰۱ به ترتیب از افزایش تولید ۱۳.۴، ۲۰.۸ و ۳.۹ درصدی نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۰ برخوردار بوده‌اند.
بر اساس گزارش‌های منتشر شده از سوی وزارت صمت و بانک مرکزی، شاخص تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی (شامل کارگاه‌های دارای ۱۰۰ نفر کارگر و بیشتر که حدود ۷۰ درصد ارزش افزوده بخش صنعت را پوشش می‌دهد)، در ۹ ماهه سال ۱۴۰۱ رشد ۸.۳ درصدی داشته است.
بر این اساس، در بین زیرگروه‌های این شاخص «سایر تولید وسایل نقلیه موتوری»، «صـنایع تولید وسایل نقلیه موتوری، تریلر و نیم تریلر»، «صـنایع تولید سایر مصـنوعات طبقه‌بندی نشده در جای دیگر» و «تولید محصولات رایانه‌ای، الکترونیکی و نوری» بالاترین رشد و «صنایع تولید دارو و فرآورده‌های دارویی، شیمیایی و گیاهی»، «صـنایع تولید چرم و مصـنوعات چرمی (کیف، کفش، چمدان و غیره)» و «صـنایع تولید مواد غذایی» کمترین رشد را تجربه کردند.
تحقق رشد مثبت
همچنین ۲۳ رشته فعالیت صنعتی رشد مثبت داشته است که بالاترین سهم از رشد مربوط به گروه‌های تولید وسایل نقلیه موتوری، تریلر و نیم تریلر (۴.۳۴ واحد درصد)، تولید فلزات اساسی (۲.۲۲ واحد درصد)، تولید مواد و محصولات شیمیایی (۱.۰۵ واحد درصد)، تولید محصولات کانی غیرفلزی (۰.۲۸ واحد درصد) و تولید مواد غذایی (۰.۱۵ واحد درصد) است. مجموع سهم از رشد این گروه‌ها معادل هشت واحد درصد از ۸.۳ درصد رشد شاخص کل است.