در حافظه موقت ذخیره شد...
افزایش ترانزیت به 50 میلیون تن تا سال 1406
هدف‌گذاری برنامه هفتم، افزایش ترانزیت در سال اول برنامه به 20 میلیون تن و رشد آن به 50 میلیون تن تا پایان برنامه است
تمرکز بر ترانزیت یکی از محورهای اصلی برنامه هفتم توسعه در بخش حمل و نقل است. میـان گسترش حمل و نقل و دستیابی به نرخ رشد اقتصادی در کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه، رابطه مستقیمی وجود دارد و فعالیت‌های حمل و نقل از جمله فعالیت‌های اساسـی و زیربنایی برای رشد و تحول اقتصادی محسوب می‌شوند. بخش مهمی از راهبرد گسترش دیپلماسی اقتصادی که دولت در پیش گرفته بر پایه مراودات تجاری، حمل و نقلی و ترانزیتی منطقه‌ای بنا شده است. عضویت در پیمان‌ها و اتحادیه‌های مهمی مانند شانگهای، بریکس، اوراسیا، اکو... و افزایش مبادلات اقتصادی و تجاری، توسعه زیرساخت‌ها و ناوگان حمل و نقل را اجتناب‌ناپذیر کرده است.
بررسی لایحه برنامه پنج‌ساله هفتم توسعه کشور نشان می‌دهد، موضوعات مرتبط با بخش حمل و نقل مورد توجه دولت قرار گرفته است. ساماندهی طرح‌های نیمه‌تمام عمرانی و رشد ترانزیت از احکام اصلی بخش حمل و نقل در این برنامه است. اولویت به طرح‌های راهبردی در بخش حمل و نقل مانند ترانزیت و تعیین تکلیف انبوهی از طرح‌های نیمه‌تمام از مسائل اصلی بخش حمل و نقل است که بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، رویکرد احکام پیشنهادی دولت در این خصوص، «خوب» ارزیابی شده است.
تشکیل ستاد ترانزیت
بر اساس لایحه برنامه هفتم توسعه، به منظور مدیریت یکپارچه ترانزیت و تسهیل همکاریهای منطقه‌ای و بین‌المللی، ستاد ترانزیت به ریاست وزیر راه و شهرسازی و با حضور وزرای امور اقتصادی و دارایی، صنعت، معدن و تجارت، کشور، نفت و امور خارجه و سازمان برنامه و بودجه کشور تشکیل شده و وزیر راه و شهرسازی به عنوان مسئول مدیریت واحد و هماهنگی ترانزیت کشور تعیین شده است. فعالسازی مزیت‌های جغرافیایی- سیاسی و تبدیل ایران به مرکز مبادلات و خدمات تجاری، انرژی، ارتباطات و حمل و نقل با روان‌سازی مقررات و ایجاد و توسعه زیرساخت‌های لازم، برای رشد ترانزیت در سال‌های آینده دیده شده است. به اعتقاد کارشناسان حمل و نقل، این سیاست موضوعات مختلف تجارت، انرژی و حمل و نقل را که لازمه رشد ترانزیت است به‌درستی در کنار یکدیگر قرار داده است.
مهم‌ترین مسأله‌ای که در فعالسازی کریدورهای ایران وجود دارد، به گفته کارشناسان بخش حمل و نقل، تجارت و جریان عبور کالا از ایران و عدم تمایل به آن از جانب کشورهای منطقه بوده است که علاوه بر تحریم‌ها، کاهش روابط اقتصادی با کشورهای منطقه نیز بر کاهش فعالیت کریدورهای ترانزیتی اثر داشته است. راهبرد مقابله با این مسأله تغییر سیاستگذاری و افزایش مراودات منطقه‌ای است. در این مراودات مزیت‌های کریدورهای ترانزیتی ایران بویژه در منطقه غرب آسیا، آسیای مرکزی و قفقاز مورد توجه قرار گرفته است.
در ماده ۵7 برنامه هفتم توسعه «به منظور نظم‌بخشی و ایجاد انسجام در مدیریت ترانزیت، حمل و نقل بین‌الملل و لجستیک کشور و با هدف ایجاد پیوندهای متقابل اقتصادی بین کشورها از طریق ایران و تسهیل همکاریهای منطقه‌ای و بین‌المللی با استفاده از مزیت‌های اقتصادی جدید ایران»، اقداماتی در نظر گرفته شده تا با اجرای آن میزان ترانزیت زمینی کالا از ایران در پایان سال اول برنامه (نیمه دوم 1403) به 20 میلیون تن برسد. میزان ترانزیت کالا در ایران در حال حاضر حدود 10 تا 11 میلیون تن است. برنامه هفتم پیش‌بینی کرده با اجرای طرح‌های توسعه‌ای حمل و نقل از یک سو و افزایش تجارت از سوی دیگر، ترانزیت در کشور با رشد 25 درصدی سالانه، تا سال آخر اجرای برنامه (1406) به 50 میلیون تن برسد. این برنامه با تکیه بر توسعه حمل و نقل ریلی و افزایش حمل بار ریلی در برنامه هفتم به 30 درصد طرح‌ریزی شده است. در حال حاضر حدود 90 درصد حمل بار زمینی جاده‌ای است. بنابراین احداث خطوط ریلی، توسعه زیرساخت‌ها و ناوگان در برنامه هفتم دیده شده است.
با هدف رشد ترانزیت، تهیه و تصویب «سند برنامه ملی ترانزیت» در راستای تحقق اهداف ترانزیتی، 6 ماه پس از اجرای برنامه هفتم باید برنامه‌ریزی شود. این سند شامل طراحی ابتکارعمل‌های چندجانبه منطقه‌ای و بین‌المللی و تعیین اولویت‌های توسعه کریدورهای ترانزیتی با هدف‌گذاری حداقل 50 میلیون تن ترانزیت سالانه کالا از ایران برای افق ۵ ساله است.
علاوه بر توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل در بخش زمینی، برنامه هفتم توسعه حمل بار هوایی را نیز مد نظر قرار داده است. بر این اساس دولت موظف است با هدف تبدیل شدن فرودگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) به یکی از قطب‌های منطقه در عبور مسافر و بار هوایی بین‌المللی، سازکارهای لازم برای توسعه شبکه حمل و نقل بین‌المللی کشور را فراهم کند. در این راستا، توسعه ظرفیت حمل و نقل بار و مسافر از فرودگاه‌های کشور بویژه فرودگاه امام خمینی (ره) از طریق ساخت پایانه‌های جدید، با مشارکت سرمایه‌گذاران داخلی یا خارجی مورد نظر است.
همچنین با توجه به نقش محوری بنادر و حمل دریایی در رشد ترانزیت و جذب بار، برنامه هفتم وزارت راه و شهرسازی را مکلف کرده در راستای بهینه‌سازی فرایندهای مربوط به زنجیره پهلوگیری کشتی تا ترخیص کالا در بنادر کشور به منظور کاهش زمان گردش بار (شامل ماند کالا و چرخه بار) و تسریع در ترخیص کالا و رساندن میانگین زمانی گردش بار (اعم از ترانزیتی و غیرترانزیتی) در داخل بندر به حداکثر ۲۴ ساعت در حمل یکسره کالا (غالباً کالاهای اساسی) و برای سایر رویه‌های حمل کالا در کانتینر حداکثر 6 روز و سایر کالاها حداکثر ۱۴ روز، اقدامات لازم را به عمل آورد.
تکمیل کریدور شمال-جنوب و توافق سه‌جانبه ایران-روسیه و هند در راستای برنامه راهبردی افزایش همکاریهای منطقه‌ای و در نتیجه مراودات تجاری و ترانزیتی است که هفته گذشته به امضای این سه کشور رسید. در این خصوص، معاون وزیر راه و شهرسازی با اشاره به تردد سالانه ۱۳۰ هزار فروند کشتی به بنادر ایران از سرمایه‌گذاری‌های خارجی در مجموعه فعالیت‌های کشتیرانی، بندری و لجستیکی خبر داد.
علی‌اکبر صفایی فعالیت‌های دریایی و بندری را از جمله فعالیت‌های بین‌المللی توصیف کرد و گفت: ایران با وجود تحریم‌های ظالمانه تمام تلاش خود را انجام داده و خواهد داد تا بر این مشکلات فائق شود. تا حد زیادی نیز توانسته‌ایم راهکارهای خیلی خوبی را برای شکوفایی اقتصاد کشور ارائه کنیم و به سرانجام برسانیم.
وی با بیان اینکه یکی از مشکلات بسیار مهم این است که حضور ایران روزبه‌روز در فعالیت‌های اقتصادی با کشورهای همسایه و هدف بیشتر می‌شود، عنوان کرد: در همین راستا تجارت، اقتصاد متقابل، پیوندهای اقتصادی و سرمایه‌گذاری‌های مشترک به وقوع می‌پیوندد و در همین راستا مجموعه جلسات و مذاکرات بسیاری با کشورهای همسایه و هدف در بخش دریایی و بندری داشته و موفق شده‌ایم بخش عمده‌ای از سرمایه‌گذاری‌های خارجی را در جمهوری اسلامی ایران بویژه در گذرگاه شمال-جنوب مدنظر قرار دهیم.
معاون وزیر راه و شهرسازی افزود: در نشست سه‌جانبه ایران، هند و روسیه که با حضور سفرای کشورهای همسایه برگزار شد به توافقات خوبی دست یافتیم و شاهد سرمایه‌گذاری‌های خارجی در مجموعه فعالیت‌های کشتیرانی، بندری و لجستیکی خواهیم بود.
صفایی با بیان اینکه همه فشارهای مرتبط با ایران برای این بود که کشتی‌های ایرانی ترددهای بین‌المللی نداشته باشند، گفت: امروز روی کشتی با ظرفیت ۱۴ هزار کانتینر قرار داریم که در صنعت حمل و نقل دریایی بسیار بزرگ به شمار می‌رود و مستقیم از بندر هدف به بندر شهید رجایی آمده است.