رئیس کل بانک مرکزی: ریال دیجیتال همان اسکناس است
اجرای طرح ریال آفشور با روسیه؛ بزودی
رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه ریال دیجیتال همان اسکناس است و بخشی از پایه پولی به شمار می‌رود، گفت: ریال دیجیتال، کارآیی نظارت و جمع‌آوری اطلاعات در حوزه پرداخت را برای بانک مرکزی افزایش می‌دهد.
محمدرضا فرزین، روزگذشته در آیین رونمایی و اجرای آزمایشی ریال دیجیتال در جزیره کیش، اظهار کرد: دلیل انتخاب کیش برای عملیاتی کردن ریال دیجیتال این بوده که این منطقه آزاد در حوزه فناوری پیشتاز است؛ بنابراین بسترها برای توسعه چنین فناوری‌هایی در جزیره کیش فراهم است.
وی با بیان اینکه در اجرای ریال دیجیتال از کیو آر کد استفاده می‌شود و گام بعدی حرکت به سمت NFC است، افزود: ارقام و شواهد نشان می‌دهد در حوزه بانکداری الکترونیک جزو کشورهای سرآمد دنیا هستیم و کشور در حوزه شمولیت مالی هم توسعه بسیار خوبی دارد؛ به طوری که در حال حاضر عموم مردم ایران به خدمات بانکی از طریق ابزارهای الکترونیک دسترسی دارند. این اتفاق بسیار بزرگ نتیجه تلاش‌های بخش‌های مختلف و شبکه بانکی و بانک مرکزی است. رئیس کل بانک مرکزی ادامه داد: حجم اسکناس و مسکوک در کشور به ۱.۳ درصد رسیده که یکی از کمترین نسبت‌ها در دنیا است. امروزه کمتر کسی و کمتر منطقه‌ای در کشور به اسکناس نیاز پیدا می‌کند و تقریباً در همه جای کشور امکان پرداخت الکترونیک فراهم شده است.
فرزین خاطرنشان کرد: یکی از رؤسای بانکی کشورهای عربی به من گفت خیلی تعجب کردم در روستاها هم دستگاه پوز دارید و از گستردگی خدمات بانکی کشور ما تعجب کرده بود. وی با بیان اینکه در حوزه رمزارزها نیز اقداماتی انجام شده که بزودی اعلام می‌شود، ادامه داد: ریال دیجیتال همان اسکناس است، اما دیجیتال بوده و بخشی از پایه پولی به شمار می‌رود. افزایش ریال دیجیتال همانند چاپ پول و اسکناس است و با حوزه رمزارزها تفاوت دارد؛ در واقع شبیه به رمزارز نیست، بلکه همان پول است.
کم‌اثر کردن تحریم با پیوستن به بلوک‌های CBDC
رئیس کل بانک مرکزی ادامه داد: از ۱۰۵ کشور که در حوزه مطالعاتی پول دیجیتال بانک مرکزی وارد شده‌اند، ۷۶ کشور در مرحله تحقیقات و ۱۶ کشور در مرحله اثبات مفهوم هستند و مرحله بعدی مرحله آزمایشی است. ما در حال حاضر از مرحله اثبات مفهوم وارد مرحله آزمایشی می‌شویم.
فرزین گفت: همچنین سه کشور در دنیا وارد مرحله عملیاتی شده‌اند و بزودی کشور ما هم با تمام شدن مرحله آزمایشی وارد مرحله عملیاتی می‌شود. زیرساخت‌های لازم در جزیره کیش فراهم شده و در حال حاضر از ریال دیجیتال در جزیره کیش استفاده می‌شود. این اقدام توسعه اقتصاد دیجیتال در کشور را بستر‌سازی می‌کند.
افزایش کارآیی نظارت با «ریال دیجیتال»
وی اظهار داشت: ریال دیجیتال در بستر دفترکل یا DLT پیاده شده و کارآیی حوزه نظارت بر پرداخت را برای بانک مرکزی افزایش می‌دهد و چون مستقیماً به کیف پول افراد واریز می‌شود، عملیات سیاست پولی را نیز تسهیل می‌کند.
رئیس کل بانک مرکزی تصریح کرد: ریال دیجیتال علاوه بر این ابزاری برای پدافند غیرعامل به شمار می‌رود و همچنین به کاهش آثار تحریم نیز کمک می‌کند. امروزه کشورهای مختلف به سمت تشکیل بلوک‌های CBDC حرکت کرده‌اند و اگر بتوانیم از ریال دیجیتال در حوزه تشکیل بلوک‌های CBDC استفاده کنیم، می‌تواند به کاهش آثار تحریم‌ها کمک کند.
فرزین گفت: همچنین از ریال دیجیتال در طرح ریال آفشور نیز استفاده خواهیم کرد و بزودی ریال آفشور را با روسیه اجرایی می‌کنیم و در خصوص سایر کشورها نیز تلاش داریم ریال آفشور را عملیاتی کنیم.
وی با بیان اینکه طرح بعدی در حوزه توسعه خدمات و فعالیت‌های دیجیتال در بانک مرکزی نیز بحث سامانه‌ها در حوزه ارز و نظارت است، تصریح کرد: در این دو حوزه از سامانه‌های یکپارچه برخوردار نیستیم، اما در اقداماتی که انجام شده بزودی یک سامانه متمرکز در حوزه نظارت خواهیم داشت تا پیش از اتفاقات بر تخلفات نظارت داشته باشیم و اقدام کنیم.
سامانه ارز توافقی بزودی راه‌اندازی می‌شود
رئیس کل بانک مرکزی ادامه داد: در حوزه ارز نیز به دنبال این هستیم تا سامانه‌های متمرکزی داشته باشیم. سامانه مربوط به ارز توافقی بزودی راه‌اندازی می‌شود و این سامانه در مرکز مبادله ارز و طلای ایران افتتاح و سایر سامانه‌ها مثل بازار سلف ارزی نیز بزودی رونمایی و راه‌اندازی خواهد شد.
مشتریان شبکه بانکی تحت پوشش اعتبارسنجی قرار می‌گیرند
فرزین با اشاره به اینکه تمام این اقدامات در جهت توسعه حوزه سامانه‌های الکترونیکی انجام شده است، تأکید کرد: در حوزه چک دیجیتال نیز در حال حاضر ۱۲ بانک متصل هستند و بزودی به سایر شبکه بانکی نیز توسعه داده خواهد شد. وی گفت: مسأله بعدی نیز حوزه اعتبارسنجی است که بزودی همه مشتریان شبکه بانکی تحت پوشش اعتبارسنجی قرار خواهند گرفت.
جزئیات طرح جدید پرداخت با «ریال دیجیتال»
معاون فناوری‌های بانک مرکزی گفت: «ریال دیجیتال» اکنون به صورت پایلوت در جزیره کیش اجرا می‌شود و می‌تواند منجر به حذف اسکناس برای پرداخت‌های خرد شود.
مهران محرمیان دراین مراسم، اظهار داشت: حدود ۹۳.۵ درصد از جمعیت بالای ۱۸ سال ایران به خدمات الکترونیکی بانکی دسترسی دارند و این موضوع نشان می‌دهد ایران در زمینه شیوه‌های نوین بانکی جزو کشورهای پیشرو است؛ ریال دیجیتال هم در این زمینه رونمایی شده و برای پرداخت‌های خرد مانند پرداخت کرایه تاکسی کارایی دارد.
معاون فناوری‌های بانک مرکزی تأکید کرد: همه اتفاقات و پیشرفت‌هایی که در حوزه بانکداری الکترونیکی داشتیم در شرایط تحریم رخ داده و مهندسان ایران هیچ وقت این موضوع را مانع پیشرفت نمی‌دانستند.
ایران سیزدهمین کشور دارای پول دیجیتال
به گفته وی، تجار و گردشگران خارجی زمانی که وارد ایران می‌شوند و این امکانات بانکداری الکترونیکی را می‌بینند برای آنها غیر قابل تصور است.
محرمیان گفت: ایران با این اقدام سیزدهمین کشور دارای پول دیجیتال بانک مرکزی با امکان پرداخت خرد در دنیا است. در دنیا ۷۶ کشور در حال بررسی و تلاش برای ایجاد پول دیجیتال بانک مرکزی هستند که از این تعداد ۱۶ کشور در مرحله مطالعات مقدماتی و پیش آزمایشی، ۱۰ کشور پایلوت و آزمایشی و ۳ کشور در مرحله عملیاتی قرار دارند.
هر ایرانی روزانه ۵ تراکنش بانکی
معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی به میزان تراکنش شبکه بانکی اشاره کرد و ادامه داد: هر ایرانی در روز به طور متوسط ۵ تراکنش دارد که سالانه ۱۴ هزار همت تراکنش انجام می‌شود که این عدد در ساتنا به ۴۰ همت می‌رسد.
وی افزود: با حذف اسکناس از جیب مردم، شاهد این بودیم که مردم برای پرداخت خرد دچار مشکل می‌شدند؛ چاپ اسکناس برای حل این مشکل، این اقدام برگشت به عقب محسوب می‌شد، اما راهکارهایی در دنیا وجود دارد که ایران هم به سمت آن رفت که هم چاپ الکترونیک پول ایران است. در این زمینه تراکنش خرد را انتخاب کردیم و ریال دیجیتال هم در این فاز محدود نخواهد بود.
ریال دیجیتال عملاً اسکناس است
محرمیان گفت: ریال دیجیتال عملاً اسکناس است و تمام ویژگی‌های ریال را دارد به‌جز فیزیک و قابل حرکت؛ همچنین نقل و انتقالات سریع را ایجاد می‌کند.
معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی با اشاره به جزئیات پرداخت با ریال دیجیتال تأکید کرد: با ریال دیجیتال انتقالات به سرعت انجام می‌شود. روش اول این است که با استفاده از کد دو شخص پرداخت‌کننده و دریافت‌کننده وجه منتقل می‌شود و در روش دوم بارکد QR پرداخت انجام خواهد شد.
بــــرش
ریال دیجیتال چیست و با چه هدفی ایجاد شد؟
ریال دیجیتال در یک تعریف ساده و کلی مشابه با اسکناس با تعهد بانک مرکزی به شکل الکترونیکی است که می‌تواند جهت انجام پرداخت‌های عمومی مورد استفاده قرار گیرد.
ریال دیجیتال برخلاف سایر انواع پول الکترونیک رایج در کشور که از طریق حساب‌های بانکی و ابزارهای پرداخت متداول همچون کارت بانکی مورد استفاده قرار می‌گیرد که نیاز به تسویه بین بانکی برای انتقال وجوه بین خریدار و فروشنده نداشته و به‌محض انجام عملیات خرید وجوه دریافتی آن در اختیار فروشنده قرار می‌گیرد و قابل بهره‌برداری است.
بانک مرکزی پیش از این اعلام کرده بود که بعد از طی مراحل مطالعاتی اولیه، طراحی پروژه ریال دیجیتال از سال ۱۴۰۰ و پس از اخذ مجوزهای لازم از شورای پول و اعتبار در دستور کار قرار گرفت و اجرای فاز پیش‌آزمایشی از ابتدای سال ۱۴۰۱ آغاز شده که پس از بررسی دستاوردهای فاز پیش آزمایشی، فاز آزمایشی محدود این پروژه از خرداد ماه ۱۴۰۲ آغاز شد.
بر اساس این گزارش، با مشارکت فعال شبکه بانکی و همکاری‌های لازم در شبکه پرداخت کشور از تیرماه سال ۱۴۰۳ با مشارکت دو بانک ملت و تجارت پروژه یادشده وارد مرحله گسترده فاز آزمایشی با امکان بهره‌برداری عمومی شد و مشتریان شبکه بانکی و گردشگران این امکان را خواهند داشت تا با استفاده از این ابزار پرداخت جدید، نسبت به پرداخت هزینه‌های خرید کالا و خدمات اقدام کنند. ریال دیجیتال اکنون توسط بانک‌های ملت و تجارت در جزیره کیش اجرا شده است.